تولید آب شیرین همزمان با صادارت برق

به گزارش "برق نيوز" یکی از مزیت‌های مهم ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای دنیا، برخورداری از دومین ذخایر گازی جهان با حجم 34 تریلیون متر مکعب است. برای استفاده از این مزیت خدادادی لازم است حداکثر بهره‌گیری از این منابع گاز صورت پذیرفته و از اتلاف آن پرهیز شود.

یکی از مهمترین مصارف گاز، بهره‌گیری از آن برای تولید برق است که میانگین بازده آن در کشور به 37% می‌رسد. به عبارت دیگر تنها از 37% انرژی حرارتی گاز در تولید برق در نیروگاه‌ها استفاده و 63% انرژی حرارتی آن تلف می‌شود.

این در صورتی است که این حرارت تلف شده می‌تواند در فرآیندهای دیگری مورد بهره‌برداری قرار گیرد. یکی از مهمترین راهکارهای به کارگیری این تلفات حرارتی، شیرین‌سازی آب با روش‌های تبخیری است که در واحدهای تولید هم‌زمان برق و آب شیرین انجام می‌شود. در این واحدها حرارت خارج شده از نیروگاه آب را بخار می‌کند و بخار آب حاصله پس از تقطیر و افزودن برخی مواد لازم، به آب شیرین تبدیل می‌شود که این کار بازده واحد را افزایش داده و به 80% می‌رساند.

کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و دریای عمان با درک ضرورت بهره‌گیری بهینه از منابع انرژی خود، این واحدها را به صورت گسترده توسعه داده‌اند به نحوی که ظرفیت شیرین‌سازی آب در این کشورها به 30 میلیون متر مکعب در روز رسیده است.

بر اساس آمار، 79% این ظرفیت به فناوری‌های تبخیری مرتبط می‌شود که در بسیاری موارد تلفات نیروگاه‌های حرارتی را برای شیرین‌سازی آب بازیافت می‌کنند.

به عنوان نمونه واحد تولید هم‌زمان برق و آب «جبل علی» در امارات ظرفیت تولید 2060 مگاوات برق و 636 هزار متر مکعب آب شیرین در روز را دارد. با شیرین‌سازی آب در کنار تولید برق، بازده این واحد به 82.4% رسیده است.

مقایسه میزان تلفات انرژی در الف) واحد تولید هم‌زمان برق و آب، ب) واحد تولید برق

پیشرفت کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و دریای عمان در استفاده بهینه از منابع انرژی و احداث واحدهای تولید هم‌زمان برق و آب در حالی است که این موضوع در حاشیه شمالی خلیج فارس و دریای عمان واقع در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان مورد غفلت واقع شده است، به نحوی که این استان‌ها با چالش جدی کم‌آبی روبه‌رو هستند.

این چالش مانع بزرگی بر سر راه توسعه اجتماعی و اقتصادی این مناطق ایجاد کرده است.

واحد تولید هم‌زمان برق و آب «جبل علی» در امارت با بازده 82.4%

صادرات برق بستر مناسبی است که می‌توان از آن برای توسعه واحدهای تولید هم‌زمان برق و آب استفاده کرد. با توجه به جذابیت اقتصادی صادرات برق، بخش غیردولتی برای سرمایه‌گذاری در این عرصه و احداث واحدهای نیروگاهی جدید ابراز تمایل کرده است. این بخش می‌تواند به جای احداث نیروگاه برق، واحدهای تولید هم‌زمان برق و آب را در نوار ساحلی جنوب کشور احداث کند که در این صورت برق تولیدی آن‌ها برای صادرات به فروش می‌رسد و آب تولیدی آن نیز توسط دولت برای مصارف مردم خریداری می‌شود.

در این صورت ضمن استفاده حداکثری از گاز با بازده 80%، آب مورد نیاز مناطق ساحلی جنوب کشور نیز تأمین می‌شود.

بر اساس برنامه‌های وزارت نیرو قرار است طی 4 سال آینده بیش از 30 هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور افزوده شود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در صورتی که 2800 مگاوات از این ظرفیت با احداث واحدهای تولید هم‌زمان برق و آب با روش فوق تأمین شود، علاوه بر افزایش ظرفیت صادرات برق، مشکل آب مناطق ساحلی جنوب کشور نیز رفع خواهد شد. در نتیجه لازم است که دولت استفاده از ظرفیت صادرات برق کشور زمینه لازم را برای سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در این واحدها فراهم کند.

*محمد مهدی رحیمی، کارشناس ارشد مرکز مطالعات راهبردی انرژی دانشگاه تهر