چرا برق سه فاز نول ندارد؟

برای روشن شدن یک وسیله برقی باید آن وسیله را بین دو نقطه وصل کنیم که آن دو نقطه دارای اختلاف پتانسیل الکتریکی باشند. مثلا لامپ را بین قطب‌های باطری قرار می‌دهیم. یعنی وسیله در یک مدار بسته قرار گیرد.

در نیروگاه برق سه سیم برقدار (سه فاز) برق را به مصرف کننده منتقل می‌کنند. این سه سیم برقدار مشابه هم اند، اما ولتاژ آن‌ها ۱۲۰ درجه با هم اختلاف فاز دارد. معنی این جمله این است که این سه سیم با هم اختلاف پتانسیل دارند پس اگر دو تا از آن‌ها را به دو سر یک وسیله وصل کنیم آن وسیه روشن می‌شود. موتور سه فاز به همین روش کار می‌کند. به هرکدام از این سیم‌ها برق تک فاز گفته میشود.

*در حقیقت قسمت روتور ژنراتور از سه سیم پیچ تشکیل شده است که این سیم پیچ‌ها با زاویه‌ی ۱۲۰ درجه نسبت به هم قرار دارند و هنگام تولید برق هرکدام از این سیم پیچ‌ها برق مخصوص به خود را تولید میکند یعنی از هر ژنراتور سه سیم برقدار خارج میشود که به آن‌ها سه فاز میگویند که هر فاز برق تولیدی یکی از سیم پیچ‌ها میباشد. به علت وجود زاویه ۱۲۰ درجه بین سیم پیچ‌ها برق تولیدی آن‌ها دارای اختلاف فاز ۱۲۰ درجه میباشد.

سوال مهم این است پس سیم نول کجا به کار می‌رود؟

با توجه به نکته بالا باید بگوییم که اگر وسیله برقی فقط به یک سیم فاز وصل شود برای اینکه مدار کامل شود و وسیله روشن شود نیاز به سیم دیگری داریم که برق را ااز وسیله به مولد برگرداند که به این سیم سیم نول می‌گویند.

در حقیقت سیم نول سیمی است که جریان خروجی از وسیله را به مولد برمیگرداند.

نکته مهم:سیم نول را وارد چاهی مرطوب می‌کنند تا به زمین وصل شود که به آن چاه نول می‌گویند. این کار باعث می‌شود از زمین مرطوب به عنوان قسمتی از مدار استفاده شود. یعنی زمین نیز به عنوان قسمتی از مدار بین مصرف کننده و مولد مورد استفاده قرار میگیرد. مشابه این عمل در اتومبیل مورد استفاده قرار می‌گیرد مثلا برای روشن کردن یک لامپ توسط باطری ماشین کافیست یکی از قطب‌های باطری را به لامپ وصل کرده و سر دیگر لامپ را به بدنه ماشین وصل کنیم. بدنه ماشین نقش سیم نول را بازی می‌کند.

باید دقت کرد که سیم نول نیز هنگامی که وسیله برقی روشن است دارای برق می‌باشد و خطرناک است، اما اگر وسیله برقی خاموش باشد نول بدون برق است.

معمولا از پنج سیمی که وارد یک کوچه می‌شود سه تای آن‌ها فاز است چهارمی نول خانگی است و سیم پنجمی نول شهرداری است که از آن برای روشن کردن لامپ معابر استفاده می‌کنند.

شاید دیده باشید که کابل برقی که وارد خانه میشود دو رشته دارد که یکی از این رشته‌ها به یکی از سه فاز و دیگری به سیم نول متصل میشود.

سیم نول پس از خروج از خانه ابتدا به ترانسفور ماتور وصل می‌شود و سپس به چاه نول هدایت می‌شود. وسایل صنعتی مانند موتور سه فاز نیازی به سیم نول ندارند، چون خود فاز‌ها با هم اختلاف پتانسیل دارند.