عوامل موثر در برق گرفتگی کدامند؟

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: شدت جریان در برق گرفتگی عامل اصلی و مخاطره آمیز می‌باشد. به عبارت دیگر، عامل مرگ مصدوم شدت جریان می‏باشد. جریان برق با شدت دو میلی آمپر فقط لرزش خفیفی در بدن ایجاد می‏کند و جریان‌های بالاتر از نه میلی آمپر سبب بروز شوک زودگذر در سطح بدن می‏شود و در جریان‌های بالاتر از سی میلی آمپر خطر مرگ انسان را تهدید می‏کند. بطور کلی مقدار جریانی که از بدن عبور می‌کند، بستگی به عوامل زیر دارد:

پتانسیل (ولتاژ) برقی که شخص در معرض آن قرار گرفته است.
شرایط عایق بودن مکانی که حادثه در آن محل اتفاق افتاده است.
مقاومتی که پوست یا لباس شخص یا مجموعه آن‌ها از خود نشان می‏دهند.
محل تماس بدن با جسم هادی.
فشار و میزان سطح تماس بدن با جسم هادی.

مسیر جریان برق

وقتی جریان برق وارد بدن می‏شود، مسیر خود را از راهی که کمترین مقاومت را دارد، انتخاب می‏کند و از نقطه‏ای نزدیک اتصال به زمین خارج می‏شود. این ورود و خروج سبب از بین رفتن بافت‌ها و ضایعات شدید مانند از بین رفتن عضو و حتی مرگ می‏شود. بطور خلاصه جریان برق ممکن است از دست چپ به دست راست و بالعکس، از دست راست به دست پای راست یا چپ، از دست چپ به پای چپ یا راست و یا از پای راست به چپ و بالعکس و یا از میان سیستم عصبی مرکزی عبور کند، در هر حال اگر جریان برق به طریقی از بدن عبور کند که قلب در مسیر آن قرار گیرد، این بدترین و مخاطره‏آمیزترین حالت برای مصدوم می‏باشد.

نوع جریان

در برق گرفتگی نوع جریان نیز بسیار مهم است. جریان برق متناوب خطرناک‏تر از جریان برق مستقیم است. زیرا جریان متناوب باعث انقباض دایمی عضله شده و قطع جریان وصل شده به بدن طولانی می‏شود و در نتیجه آسیب وارده نیز تشدید می‏شود. البته در ولتاژ‌های بالا، جریان مستقیم اثر تخریبی بیشتری دارد و، چون قوس‌های الکتریکی جریان مستقیم سوزانده‌تر است بنابراین شدت سوختگی در جریان مستقیم به مراتب بیشتر از جریان متناوب است. از جمله منابع برق مستقیم می‏توان از باطری‏ها، شارژر‌ها و خازن‌ها نام برد.

مقاومت بدن

با توجه به عناصر مختلف تشکیل دهنده بافت‌های بدن، عبور جریان برق از آن‌ها حرارت‌های مختلف و در نتیجه ضایعات متفاوتی را ببار می‏آورد. مقاومت بافت‌های بدن به ترتیب عبارتند از: استخوان، چربی، تاندون، پوست، عضله، عصب و عروق خونی. به عبارت دیگر استخوان بالاترین مقاومت و مایعات داخل رگ‌ها کمترین مقاومت را دارند. پوست بدن نیز مقاومت‌های مختلفی نسبت به جریان برق دارد. هر چه پوست ضخیم‌تر و جثه فرد بزرگتر باشد، مقاومت بدن نیز بیشتر خواهد بود و هر چه پوست مرطوبتر باشد، مقاومت آن کمتر می‏شود. می‏توان مقاومت بدن را بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ اهم در نظر گرفت؛ بنابراین اگر مثلاً از دو دست ولتاژ ۲۲۰ ولت بگذرد، جریانی با شدت ۴۴۰ تا ۲۲۰ میلی ‏آمپر از بدن عبور خواهد کرد که خطرناک است.

جریان قوی یا ولتاژ بالا

جریان‌های قوی سبب انقباضات عضلانی شدید، بیهوشی شدید، بیهوشی فوری، فلج تنفسی و سوختگی‏های شدید می‏شود، انقباضات عضلانی گاهی سبب پرتاب مصدوم و در نتیجه شکستگی استخوان می‏گردد. همچنین ولتاژ زیاد موجب ایجاد قوس الکتریکی و حرارتی معادل ۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ درجه سانتیگراد می‏شود که حاصل آن گاهی ذغال شدن یک عضو و حتی تمام بدن می‏باشد؛ بنابراین در حوالی سیستم‏های انتقال انرژی برق با ولتاژ زیاد، خطر ایجاد قوس الکتریکی و سوختگی فوق‏العاده شدید وجود دارد. در ضمن حتی در مواردی که عبور جریان برق قطع می‏شود، بلافاصله نباید به مدار نزدیک شد، زیرا اثر “خازنی“ مدار می‏تواند با تخلیه الکتریکی خود، سبب قوس الکتریکی شده و صدماتی را ببار آورد.

 

منبع: بانک مقالات مهندسی برق