توقف طرح کلان قطار برقی سریع السیر

به گزارش "برق نيوز" سامانه حمل و نقل ریلی پرسرعت یکی از طرح های کلان مصوب شورای عالی عتف (علوم، تحقیقات و فناوری) است که دانشگاه علم و صنعت ایران به عنوان دانشگاه محور و مجری آن تعیین شده است.

این طرح کلان با همکاری مرکز تحقیقات راه آهن و دانشگاه صنعتی امیرکبیر در دست اجرا است و تاکنون استادان هفت تا هشت دانشکده دانشگاه علم و صنعت از جمله دانشکده های مهندسی عمران، مکانیک، خودرو، راه آهن، مهندسی مواد، مهندسی معماری درگیر این پروژه شده اند و با پیشرفت نسبی طرح، تعداد این دانشکده ها بیشتر هم خواهد شد.

اجرای این طرح در تابستان 91 رسما آغاز شده و کلیات آن در چهار مرحله شامل طراحی مفهومی، طراحی اصلی، طراحی جزییات و ساخت تعریف شده است که به گفته مدیر این طرح کلان، الان مرحله طراحی مفهومی آن به پایان رسیده است.

قرار است طراحی پایه کل سامانه و زیرسامانه های اصلی حمل و نقل ریلی پرسرعت، تحت مالکیت ایران باشد و تمام اجزای اصلی آن از طریق شرکتهای دانش بنیان داخلی یا خارجی تامین شود.

کسب مالکیت فناوری های اصلی و توان طراحی پایه سامانه حمل و نقل ریلی پرسرعت با سرعت 350 کیلومتر بر ساعت از طریق بکارگیری دانش موجود در کشور و یا ایجاد دانش از راههای مختلف از جمله انتقال فناوری و یا مشارکت حقوقی بین المللی، اصلی ترین هدف این طرح کلان ملی را تشکیل می دهد.



**وقفه شش ماهه در اجرای طرح قطار پرسرعت برقی به دلیل نرسیدن بودجه

مدیر طرح کلان ملی ˈسامانه حمل و نقل ریلی پرسرعتˈ در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا به تشریح وضعیت گذشته و حال این پروژه و چشم انداز آتی آن پرداخت و گفت: مرحله طراحی مفهومی حدود یک سال و نیم به طول انجامید و با اینکه پنج شش ماه از اتمام آن می گذرد اما به دلیل تامین نشدن منابع مالی، ادامه پروژه متوقف مانده است.

دکتر محمدحسن بازیار یادآور شد: طرح کلان ملی ˈسامانه حمل و نقل ریلی پرسرعتˈ طرح بزرگی است که استفاده از تجربیات دیگر کشورها در آن بسیار ضرورت دارد، از همین رو مذاکراتی برای تعیین همکار خارجی انجام داده و با شرکت های تخصصی اروپایی و آسیایی صحبت هایی داشتیم و اکنون درحال نهایی کردن این همکاری با کره جنوبی هستیم.

وی وعده داد به محض تزریق اعتبار لازم، قرارداد همکاری با طرف خارجی به امضا می رسد و پروژه وارد مراحل بعدی خواهد شد.

استاد دانشکده مهندسی عمران دانشگاه علم و صنعت ایران درباره اعتبار مصوب این طرح کلان نیز گفت: کل اعتبار این طرح در زمان پیشنهاد و تصویب آن، 135 میلیارد تومان بود که با توجه به سه برابر شدن نرخ دلار در این مدت، اعتبارات ارزی آن نیز طبیعتا باید سه برابر شود اما اعتبارات ریالی تغییر چندانی نخواهد داشت.

وی تصریح کرد: در شرایطی که کشورهای همسایه مانند ترکیه و عربستان در خاک خود از قطارهای پرسرعت استفاده می کنند، بکارگیری این تکنولوژی در کشور ما نیز یک ضرورت فناورانه است که مسوولان باید برای آن برنامه ریزی کنند.

بازیار با بیان اینکه تاخیر در اجرای پروژه به ضرر کشور خواهد بود، گفت: هرچه توقف طرح بیشتر شود ما در آینده مجبور می شویم برای جبران زمان از دست رفته، پروژه را در زمان فشرده تری اجرا کنیم که قطعا نتیجه دلخواه را به بار نخواهد آورد و درنهایت با افزایش هزینه ها و کاهش کیفیت روبه رو خواهیم شد.

وی درباره مختصات این طرح کلان نیز گفت: این پروژه، مجموعه اجزای حمل و نقل پرسرعت شامل خط ، پل، تونل، ناوگان (واگن و لوکوموتیو) و سیستم های سیگنالینگ و ارتباطات الکتریکی و پست های برق را در برمی گیرد.

بازیار ادامه داد: هدف از اجرای این طرح کلان، کسب مالکیت فناوری های اصلی و توان طراحی پایه سامانه حمل و نقل ریلی پرسرعت با سرعت 350 کیلومتر بر ساعت از طریق بکارگیری دانش موجود در کشور و یا ایجاد دانش از راههای مختلف از جمله انتقال فناوری و یا مشارکت حقوقی بین المللی هدف اصلی این پروژه است.

وی تاکید کرد: اما این امر لزوما به این معنی نیست که تمام دستگاه ها و قطعات را در داخل کشور تهیه کنیم زیرا این کار مقرون به صرفه نیست بنابراین سعی داریم از دستگاه هایی استفاده کنیم که تحت لیسانس ایران باشند.



**مزایای طرح حمل و نقل ریلی پرسرعت

مدیر طرح کلان سامانه حمل و نقل ریلی پرسرعت، صرفه جویی در مصرف سوخت، کاهش آلودگی های زیست محیطی، افزایش ظرفیت ناوگان حمل و نقل عمومی و کاهش تصادفات جاده ای و فراهم آوردن حمل و نقل سریع و آسان و ایمن برای شهروندان را از مهم ترین مزایای این طرح کلان برشمرد.

به گفته وی میانگین سرعت فعلی قطارهای کشور حدود 100 کیلومتر بر ساعت است و تعداد بسیار کمی از قطارهای مسیر تهران - مشهد هم هستند که حداکثر سرعت آنها به 160 کیلومتر بر ساعت می رسد درحالیکه قطار سریع السیر برقی، سرعتی دو برابر آنها خواهد داشت.

بازیار خاطرنشان کرد: به عنوان مثال با قطار پرسرعت می توان فاصله تهران - مشهد را در سه ساعت پیمود و طی مسافت تهران تا بندرعباس نیز در حدود سه ساعت تا سه ساعت و نیم امکان پذیر خواهد بود.

وی افزود: این قطار با توجه به اینکه از انرژی برق استفاده می کند آلودگی بسیار ناچیزی برای محیط زیست در مقایسه با قطارهایی که از سوخت فسیلی استفاده می کنند خواهد داشت و هزینه آن هم بسیار کمتر خواهد بود.

براساس نتایج مقایسه ای که سازمان های بین المللی انجام داده اند، در میان سیستم های مختلف حمل و نقل شامل هواپیما، اتوبوس، خودورهای شخصی، قطارهای معمولی و پرسرعت، کمترین میزان مصرف انرژی مربوط به قطارهای پرسرعت است به گونه ای که میزان مصرف انرژی در این قطارها حدود یک دهم هواپیما و بین یک چهارم تا یک پنجم خودرو است.

بازیار از ایجاد اشتغال به عنوان یکی دیگر از مزایای استفاده از قطارهای پرسرعت یاد کرد و گفت: در کشوری مانند آمریکا که اساس حمل و نقل آن از حدود 60 سال قبل تاکنون، ریلی نبوده است در پنج شش سال اخیر توجه عمده ای به استفاده از قطارهای پرسرعت صورت گرفته است.

وی اذعان داشت: مسوولان حمل و نقل آمریکا، دستیابی به سه هدف اساسی را از طریق توسعه قطارهای پرسرعت دنبال می کنند که این اهداف شامل کاهش میزان مصرف سوخت، کاهش آلودگی های زیست محیطی و ایجاد اشتغال است و در مجموع، ایجاد این صنعت در مقایسه با دیگر بخش های صنعتی، میزان اشتغال زیادی ایجاد خواهد کرد.



**استفاده از قطار پرسرعت با موقعیت جغرافیایی کشور همخوانی دارد

بازیار با بیان اینکه استفاده از قطار پرسرعت در کشور پهناوری مانند ایران، توجیه صد در صدی دارد، گفت: وسعت کشور و موقعیت جغرافیایی و پراکندگی استان های مختلف به گونه ای است که استفاده از قطار پرسرعت را به بهترین گزینه برای مسافرت افراد تبدیل کرده است.

وی اضافه کرد: به طور طبیعی، فاصله مراکز استان های کشور با یکدیگر حدود 700 تا 800 کیلومتر است و حتی درصورتی که تمام تحریم ها علیه کشور ما هم برداشته شود باز هم استفاده از قطار پرسرعت، بهترین گزینه برای سفر خواهد بود.

این استاد دانشگاه یادآور شد: مطالعات نشان می دهد بهترین مدت زمان سفر برای انسان حدود دو تا سه ساعت است که در این مدت، فرد دچار خستگی نمی شود اما بیشتر از آن، افراد احساس خستگی می کنند و با وجود فاصله های زیاد میان مراکز استانها، سفر با اتوبوس یا خودرو سواری در کشور زمان زیادی طول می کشد و مسافرت با هواپیما هم علاوه بر هزینه نسبتا زیاد، مشکلات خاص خود را دارد.

به گفته وی در کشورهای آسیایی و اروپایی که مشکل تحریم هم ندارند و برای مسیرهایی که هزینه بلیط قطار پرسرعت و هواپیما تقریبا یکسان است، اغلب شهروندان مسافرت با قطار پرسرعت را ترجیح می دهند زیرا علاوه بر سرعت و امکانات مناسب، با امنیت و آسایش بیشتری همراه است.

بازیار افزود: در بررسی هایی که انجام دادیم مشخص شد که مسافران در اسپانیا در سه سال گذشته استفاده از قطار پرسرعت در مسیر مادرید - بارسلون را به هواپیما ترجیح می دهند زیرا معتقدند مسافرت با قطار از نظر راحتی قابل مقایسه با هواپیما نیست.



**طول مسیر خط آهن کشور بسیار کم است

مدیر پروژه سامانه حمل و نقل ریلی پرسرعت اظهار کرد: متاسفانه طول مسیر خط آهن کشور نسبت به 30 تا 40 سال گذشته، تغییر قابل ملاحظه ای نداشته و در مقایسه با کشورهای منطقه مانند هندوستان، پاکستان و ترکیه بسیار کم است.

وی ادامه داد: الان حدود 10 هزار کیلومتر مسیر راه آهن با توجه به منابع مالی آن داریم و دولت برای احداث 10 هزار کیلومتر دیگر برنامه ریزی کرده است اما مشخص نیست این طرح چه زمان اجرایی خواهد شد.

استاد دانشگاه علم و صنعت ایران به نقش موثر گسترش خطوط ریلی و حمل و نقل سریع و آسان در توسعه متوازن مناطق مختلف کشور اشاره کرد و گفت: افرادی که در استان های دور افتاده کشور زندگی می کنند زمانی که ببینند می توانند در عرض دو سه ساعت برای انجام امور خود به پایتخت سفر کرده و بعد از اتمام کار خود به سرعت به شهرشان برگردند خود به خود انگیزه ای برای مهاجرت پیدا نخواهند کرد.

وی بیان داشت: حمل و نقل ریلی پرسرعت موجب می شود که دسترسی به امکانات برای همه شهروندان در نقاط مختلف کشور تسهیل شود و به لحاظ روانی، احساس تبعیض و محرومیت را در افراد کم رنگ می کند.



**مسیر پیش بینی شده در حمل و نقل ریلی پرسرعت، شمال - جنوب و شرق- غرب است

بازیار درباره مسیر پیش بینی شده در طرح کلان ملی ˈسامانه حمل و نقل ریلی پرسرعتˈ نیز گفت: در این طرح یک مسیر ضربدری از شمال به جنوب و غرب به شرق پیش بینی کرده ایم که مسیر شمال - جنوب از تبریز به تهران، تهران به اصفهان و شیراز و بندرعباس منتهی خواهد شد و در مسیر شرقی - غربی نیز شهرهای مشهد، تهران، کرمانشاه، همدان قرار گرفته و به مرزهای عراق و عربستان متصل خواهد شد.

وی یادآور شد: بنابراین در این طرح، بیش از 50 درصد جمعیت کشور در مسیر قطار پرسرعت برقی قرار خواهند گرفت و از خدمات آن بهره مند خواهند شد.

بازیار مجددا اظهار کرد: تاکید ما بر طراحی، تولید و اجرای طرح حمل و نقل ریلی پرسرعت در داخل کشور است زیرا هزینه های خرید این قطارها از خارج کشور و هزینه های نگهداری آنها بسیار بالاست.

مدیر پروژه کلان حمل و نقل ریلی پرسرعت درباره مدت اجرای طرح نیز گفت: طول مدت اجرای طرح از ابتدا 5 سال پیش بینی شده بود که الان با توجه به وقفه شش ماهه، درصورت تامین منابع قادر خواهیم بود با احتساب این وقفه، طرح را در مدت زمان پیش بینی شده به اتمام برسانیم.