اشتغال در صنعت برق، از بیکاری برقی ها تا محور اشتغال صنایع شدن

سرویس صنعت برق نیوز: رشته برق در ایران سرشار از دانشمندان و پژوهشگران بنامی است که اغلب دارای سوابق علمی و پژوهشی قابل توجهی هستند. مهندسی برق جزو اولین انتخاب داوطلبان کنکور بوده و بر همین اساس می توان گفت استعدادهای برتر ایران این رشته را برای ادامه تحصیل برگزیده اند.

کیفیت بالای فارغ التحصیلان برق باعث شد تا این رشته در صدر فرار مغزهای ایران نیز قرار بگیرد و عدم اشتغال مناسب در ایران آنها را روانه کشورهای دیگری نماید. دانشمندان ایرانی فعال در کشورهای دنیا که جایگاه های رفیع علمی و حتی اجرائی را بدست آورده اند قابل توجه است.

اما در ایران با سیاست درهای باز دانشگاه و پذیرش چند برابری و بدون فراهم کردن زیرساخت های لازم برای اموزش باعث شد تا کیفیت مهندسی برق و در پی آن بازار اشتغال و درآمد مهندسان این رشته روز به روز کاهش یابد و به جایی برسد که هم اکنون یک فارغ التحصیل برق  دانشگاه های دولتی ایران که می توانست به راحتی هم اکنون در اتاق عمل به عنوان یک جراح متخصص با درآمدهای چند ده میلیونی و حتی صد میلیونی مشغول باشد حاضر به دریافت حقوق به اندازه یک کارگر ساده باشد و برای بیگاری در ایران هم در پی کار و استخدام باشد.

با نگاهی به ترافیک ثبت نام در آزمون های استخدامی وزارت نیرو به راحتی می توان فهمید که حقوق ماهی 2-3 میلیون تومان شرکت های دولتی اینقدر جذاب است که برای آن سر و دست می شکنند. این درحالی است که یک دستفروش و یا یک راننده تاکسی همین مقدار و حتی بیشتر درآمد دارد.

در سال تولید و اشتغال باید به اشتغال در صنعت برق بیش از پیش توجه کرد. انباشت فارغ التحصیلان برق در سال های گذشته موجب شده تا بکارگیری آنها با کمترین حقوق و دستمزد انجام شود و این برای قشری که خود را استعدادهای برتر در زمان تحصیل و دانشگاه معرفی کرده است بی عدالتی است.

وزارت نیرو و دست اندرکاران صنعت برق باید با تعامل و حتی فشار بر نهادهای تصمیم گیر در وزارت علوم  پذیرش دانشجویان برق به ویژه قدرت را کم کرده و نگذارند بیش از این دانشجویان بی کیفیت از برخی از انواع دانشگاه ها فارغ التحصیل شوند.

صنعت برق هرچقدر هم که ظرفیت توسعه داشته باشد نمی تواند جوابگوی این میزان فارغ التحصیل باشد. فارغ التحصیلانی که در برخی از دانشگاه ها با حداقل کیفیت آموزشی و شرایط تحصیلی نامناسب خارج شده و به معضلی برای باسوادان این رشته تبدیل شده اند.

در سال گذشته سه سری آگهی استخدامی برای مهندسان برق داشتیم و با بیش از 50 مهندس برق مصاحبه کردیم. بیش از 70 درصد آنها حتی نمی توانستند مفاهیم اولیه برقی را بیان کنند چه رصد به تخصص های دیگر.

در  دومین "میزگرد چالشهای مهندسی برق-گرایش قدرت"  که با حضور نخبگان صنعت برق و دانشگاه در پژوهشگاه نیرو برگزار شد دکتر حقی فام از چالش فارغ التحصیلان بی کیفیت در صنعت برق این چنین پرده برداشت:

حضور مهندسان برق ضعیف و بی کیفیت در موقعیت های شغلی که تحت شرایط خاصی ایجادشده است باعث شده تا این افراد در مناصب تصمیم گیر حضور داشته و حتی راه را بر مهندسان با سواد و متخصص ببندند و با سفارش دوستان و هم دانشگاهیان خود را تقویت کنند.

اشتغال و استخدام دولتی انقدر ناچیز بوده که عملا نمی توان به آن دل بست. در سال کمتر از یک درصد مهندسان برق از این طریق جذب صنعت برق می شوند. حتی با احتساب شرکت های پیمانکار فعال در صنعت این میزان استخدام به زحمت به ده درصد کل فارغ التحصیلان برق می رسد و هیچ برنامه مشخصی برای بقیه فارغ التحصیلان وجود ندارد.

وضعیت اشتغال در صنعت برق به دلیل رکود حاکم بر آن شرایط خوبی ندارد و وقتی این صنعت با نیمی از توان خود در حال فعالیت است قاعدتا توان استخدام و بکار گیری نیروهای جدید ندارد.

صنعت برق صنعتی هزینه بر و نیازمند منابع مالی قابل توجه برای راه اندازی مشاغل تازه است. کسب و کارهای برقی معمولا زیرساخت های خاص خود را نیاز داشته و به اعتبارات بالایی نیاز دارد. بجز بخش تاسیسات خانگی و فشار ضعیف در حوزه تولید و انتقال عملا سرمایه گذاری قابل توجهی نیاز دارد.

در بخش توزیع و فشار ضعیف هم در شرایط رکود، کشش بالایی برای راه اندازی کسب و کارهای نو وجود ندارد.

کارآفرینی در صنعت برق کم رنگ بوده و استارتاپ های برقی محدودی داریم. می توان از مهندسی برق در حوزه های فناوری اطلاعات، اینترنت اشیاء، انرژی های تجدیدپذیر و... استفاده کرد و با ممزوج کردن برق با دیگر رشته ها به ایجاد کسب و کارهای جدید توجه کرد.

شرکت‌ها و بنگاه‌های صنعت برق شامل 16 شرکت برق منطقه‌ای، 40 شرکت توزیع برق و 1100 واحد نیروگاهی و تولید برق است که 60 شرکت مهندسی در بخش برق منطقه‌ای، 130 شرکت پیمانکاری در بخش توزیع برق و 550 شرکت در بخش نیروگاه فعالیت می‌کنند. ضمن آنکه این صنعت، هفت درصد اشتغال در کل صنعت را به خود اختصاص داده است. لذا با فعال شدن صنعت برق بخش قابل توجهی از اشتغال را می توان در این صنعت زیربنایی جستجو کرد.

البته معاون وزیر نیرو این میزان را حدود 10 درصد عنوان کرده است و گفت: آهنگ ایجاد اشتغال در کشور باید حدود یک میلیون شغل در سال باشد و در صنعت آب و برق با فعال شدن بخش غیر دولتی امکان اشتغال زایی دستکم یک صد هزار نفر در سال فراهم خواهد شد.

این صنعت می تواند موتور محرکه اشتغال در کشور باشد.