رله و حفاظت- بخش دوم

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: به طور کلی رله‌های حفاظتی باید دارای مشخصات زیر باشند:

سرعت عملکرد: این پارامتر در رله‌های حفاظتی بسیار حائز اهمیت است، چون رله‌های حفاظتی هنگام خطا موظفند با سرعت هرچه تمامتر بخش‌های معیوب را از قسمت‌های سالم جدا نمایند.


حساسیت: این پارامتر به حداقل جریانی که سبب قطع رله می‌گردد بر میگردد.


تشخیص و انتخاب در شرایط خطا: این پارامتر نیز بسیار مهم است زیرا در شبکه هایی که دارای چند باس بار و رله حفاظتی هستند هنگام وقوع خطا می‌باید قسمت معیوب به درستی تشخیص داده شده و از شبکه جدا گردد و قسمتهای سالم به کار خود ادامه دهد.


پایداری: این پارامتر به این باز میگردد که یک رله حفاظتی به تمامی خطاهایی که در محدوده حفاظتی خود به درستی عکس العمل نشان دهد و در مقابل خطاهای این محدوده عکس العملی نشان ندهد.

دسته بندی رله‌های حفاظتی بر اساس پارامترهای اندازه گیری:


الف) رله‌های جریانی: این رله‌ها بر اساس میزان جریان ورودی به رله عمل می‌کند. حال این جریان می‌تواند جریان فاز‌ها، جریان سیم نول، مجموع جبری جریانهای فاز‌ها باشد (رله‌های جریان زیاد – رله‌های ارت فالت و.) و جریان ورودی رله می‌تواند تفاضل دو یا چند جریان باشد (رله‌های دیفرانسیل و رستریکت ارت فالت)


ب) رله‌های ولتاژی: این رله‌ها بر اساس ولتاژ ورودی به رله عمل میکند این ولتاژ می‌تواند ولتاژ فاز‌ها باشد (رله‌های اضافه یا کمبود ولتاژ و.) و یا میتواند مجموع جبری چند ولتاژ باشد (رله تغییر مکان نقطه تلاقی بردارهای سه فاز)


ج) رله‌های فرکانسی: این رله‌ها بر اساس فرکانس ولتاژ ورودی عمل میکند (رله‌های افزایش و کمبود فرکانس)


د) رله‌های توانی: این رله‌ها بر اساس توان عمل می‌کنند به عنوان مثال رله هایی که جهت توان را اندازه گیری می‌کنند یا رله هایی که توان اکتیو و راکتیو را اندازه گیری می‌کنند.


ه) رله‌های جهتی: این رله‌ها از جنس رله‌های توانی هستند که بر اساس زاویه بین بردارهای ولتاژ و جریان عمل میکنند مانند رله‌های اضافه جریان جهتی که در خطوط چند سو تغذیه رینگ و پارالل بکار می‌روند و یا رله‌های جهت توان که جهت پرهیز از موتوری شدن ژنراتور هنگام قطع کوپلینگ آن بکار میرود.


و) رله‌های امپدانسی: مانند رله‌های دیستانس که در خطوط انتقال کاربرد فراوانی دارند.


ز) رله‌های وابسته به کمیت‌های فیزیکی: مانند حرارت – فشار – سطح مایعات و. مانند رله بوخ هلتس ترانسفورمر‌ها


ح) رله‌های خاص: رله هایی هستند که برای منظورهای خاص به کار میروند مثلا رله تشخیص خطای بریکر – رله مونیتورینگ مدار تریپ بریکر – رله لاک اوت و ..

حفاظت اتصال کوتاه و اضافه جریان و اتصالی زمین:

اولین و یکی از مهمترین حفاظت هایی که در یک سیستم وجود دارد حفاظت اتصال کوتاه و اضافه جریان و نشتی زمین می‌باشد. این حفاظت‌ها با حفاظت اضافه بار تفاوت آشکاری دارد، چون حفاظت اضافه بار بر اساس ظرفیت حرارتی واحد می‌باشند. در این نوع حفاظت جریان سه فاز توسط سه عدد ترانسفورمر جریان حس می‌گردند و به رله انتقال می‌یابند و بر اساس آن حفاظت صورت می‌گیرد. در مورد حفاظت فوق منحنی قطع رله از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا حفاظت صحیح بر اساس آن صورت میگیرد.

حفاظت سیستم‌های الکتریکی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و امروزه کمپانی‌های متعددی در حال طراحی و ساخت رله‌های حفاظتی می‌باشند.