استفاده از تجهیزات ایمنی جهت کاهش خطرات شوک الکتریکی

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: در مبحث ایمنی برق دو مسئله مهم وجود دارد، یک جلوگیری از قرار گرفتن پرسنل در معرض برق که یک نیاز مهم و آشکار است و کنترل نشدن شیوه های ایمنی ممکن است باعث آسیب یا مرگ پرسنل شود. و برخی از نگرانی های دیگر جلوگیری از آسیب به تجهیزات و خدمات برق است که باید حفظ و تداوم داشته باشد اما مهم تر از آن اثر جریان برق و پتانسیل های الکتریکی بالا در بدن انسان است.

بیشتر افراد از این حقیقت که، خطر اصلی الکتریسیته برق گرفتگی است اطلاع دارند، اما فقط افراد کمی از این که مقدار کمی جریان الکتریکی نیاز است تا صدمات جدی وارد شود یا مرگ اتفاق بیافتد اطلاع دارند. برای درک این اثرات باید به عوامل موثر بر شدت شوک الکتریکی نگاه کنیم.

اثرات جریان بر بدن انسان

وقتی جریان الکتریکی در بدن انسان به وجود می آید، شخص متوجه شوک الکتریکی می گردد. اثر شوک الکتریکی می تواند از احساس سوزن سوزن شدن جزئی تا احساس یک ضربه شدید متغییر باشد. مقدار و مدت زمان جریان الکتریکی که در بدن انسان به وجود می آید به روش های مختلفی روی بدن انسان تاثیر میگذارد. آیا تاکنون به این فکر کرده اید که چرا می توانید هر دو خروجی یک باتری ۱۲ ولت را که می تواند یک جریان الکتریکی چند صد آمپری را بدون اینکه شک الکتریکی را احساس کنید لمس کنید؟

پاسخ این سوال در مقاومت است. پوست خشک مقاومتی از ۱۰۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰۰ اهم دارد. قانون اهم را به یاد بیاورید که جریان با تقسیم سطح ولتاژ بر مقاومت کل محاسبه می شود. اگر ما ولتاژ باطری (۱۲V) را بر مقدار پایین مقاومت پوست بدن انسان (۱۰۰۰۰۰ اهم) تقسیم کنیم، متوجه می شویم که جریان ۰.۰۰۰۱۲ آمپر است. اگرچه شار جریان وجود دارد، اما کمتر از آن است که آسیبی برساند. در شکل زیر مقاومت قسمت های مختلف بدن انسان نشان داده شده است و انتظار می رود شار جریان در زمانی که سطح ولتاژ ۲۲۰ ولت است، از طریق مسیرهای مختلف بدن انسان عبور کند.

کاهش خطرات شوک الکتریکی

بهترین روش برای جلوگیری از شوک الکتریکی حفظ فاصله مناسب بین هادی های حامل جریان و بدنتان می باشد. از آنجا که اپراتورها و کارشناسان فنی اغلب نیاز دارند که بر روی تجهیزات الکتریکی به طور روزانه کار کنند، همواره احتمال شوک الکتریکی وجود دارد. اقدامات ویژه زیر می تواند این خطرات را کمتر کند:

• فقط افراد مورد تایید مجاز به کار و یا تعمیر و نگهداری تجهیزات الکتریکی هستند.

• بر روی تمام تجهیزات باید حفاظ نصب شوند تا از تماس تصادفی افراد با هادی برق دار محافظت کند.

• باید بر روی بدنه تمام تجهیزات برقی اتصال های زمین نصب شده باشد. اتصال زمین یک مسیر با مقاومت کم را برای جریان فراهم می کند. اگر تجهیزات به بدنه شان اتصالی داشته باشند جریان در مسیر اتصال زمین و تجهیزات به وجود می آید و از آسیب به پرسنل جلوگیری می کند.

• تا جایی که امکان دارد قبل از انجام کار بر روی یک مدار، انرژی الکتریکی مدار یا اجزایش تخلیه گردد، این کار ممکن است از آنچه که به نظر می رسد سخت تر باشد. بسیاری از مدارهای الکتریکی بسیار پیچیده هستند و ممکن است چندین منبع تغذیه در مدار وجود داشته باشد.

تخلیه انرژی یک مدار ممکن است شامل باز کردن مدارشکن ها، کشیدن فیوز، باز کردن قطع کننده ها و یا جابجایی هادی الکتریکی باشد. افراد مورد تایید باید به وسیله نقشه های مدار الکتریکی همه منابع تغذیه برق را شناسایی کنند.

• تمام تجهیزات الکتریکی بایستی برق دار در نظر گرفته شوند تا اینکه توسط افراد متخصص، تخلیه الکتریکی آنها مورد تایید قرار گیرد. این عمل بایستی همیشه به وسیله بررسی ولتاژ فاز به فاز و هر فاز به زمین ورودی مدارها و هادی ها انجام شود.

** به تذکرات ایمنی الکتریکی در زمانی که در محدوده مدارهای برق دار کار می کنید توجه نمایید.


تجهیزات ایمنی عمومی

روش استفاده از تجهیزات حفاظتی شخصی ای که باید بپوشید را بیاموزید، در برخی از موارد تجهیزات حفاظتی را نباید بپوشید و باید در حین انجام کار از آن استفاده کنید.

وسایل شخصی زیر را نباید در هنگام کار یا اطراف تجهیزات برق استفاده شود:

• جواهرات فلزی مانند حلقه، دستبند، گردنبند، ساعت، گیره کروات و غیره …

• زنجیرهای کلید

• محافظ گوش با قاب فلزی یا نوار اتصال

استفاده از ابزار زیر در اطراف تجهیزات الکتریکی ممنوع می باشند، این ابزار به دلیل ماهیت رسانایی خود پتانسیل بالایی برای ایجاد شوک الکترکی دارند. تماس این ابزار با یک مدار برق دار باعث می شود شخص در معرض شوک قرار گیرند.

” نردبان فلزی، متر فلزی، متر چوبی یا پارچه ای با رشته های اتصال فلزی، فنر سیم کشی فلزی، چراغ قوه فلزی، لامپ های روشنایی فلزی مخصوص کار ”

جایگزین مناسب برای هر یک از اقلام ممنوع شده وجود دارد، نردبان ساخته شده با چوب یا فایبر گلاس غیر رسانا که برای استفاده در اطراف تجهیزات الکتریکی مورد تایید می باشد.

متر های نواری ساخته شده از پارچه یا پلاستیک، فنرهای سیم کشی ساخته شده از پلاستیک باید به جای نوع فلزی استفاده شود. لامپ یا چراغ قوه پلاستیکی یا بدنه پلیمری یک جایگزینی امن برای چراغ فلزی است.

 

الزامات و قوانین OHSA

مرکز مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی اداره کار ایالات متحده آمریکا (OSHA) در استاندارد شماره ۱۹۱۰.۳۳۵a خود در مورد نحوه استفاده از تجهیزات حفاظتی و ابزار اطلاعاتی را اعلام کرده است.

این استاندارد به دو بخش "تجهیزات حفاظتی فردی” و "ابزار و تجهیزات حفاظتی گروهی” تقسیم می شود.

در بخش اول "تجهیزات حفاظتی فردی” الزامات زیر پیشنهاد می گردد:

• کارکنانی که در مناطقی که خطرات بالقوه الکتریکی در آن وجود دارد مشغول به کار هستند باید تجهیزات حفاظتی الکتریکی را که برای قسمت های خاصی از بدن مناسب است، فراهم و استفاده کنند.

• تجهیزات حفاظتی باید در وضعیت مطلوب و امن نگه داری شوند و به صورت دوره ای بازرسی و تست شوند. (بر طبق استاندارد شماره ۱۹۱۰.۱۳۷).

• خاصیت عایقی تجهیزات را همواره بررسی کنید، اگر خاصیت عایقی تجهیزات حفاظتی در طول استفاده آسیب ببیند موجب آسیب دیدگی افراد می شوند.

• در هر جایی که خطر آسیب به سر از طریق شوک الکتریکی یا سوختگی ها به واسطه تماس با بخش های برق دار وجود دارد کارکنان باید سر خود را با استفاده از حفاظ غیر رسانا (کلاه) بپوشانند.

• در هر جایی که خطر صدمه به چشم یا صورت از طریق قوس الکتریکی، جرقه ها یا پرتاب شدن تکه های ناشی از انفجار الکتریکی وجود دارد کارکنان باید تجهیزات حفاظتی مناسب برای صورت، چشم را بپوشند.

در بخش دوم "تجهیزات حفاظتی گروهی” الزامات زیر پیشنهاد می گردد:

• در زمانی که در نزدیکی هادی های برق دار قابل انفجار و یا قسمتی از مدار هستید، هر کارمند باید از ابزار عایق یا تجهیزات دستی در زمان تماس تماس با هادی ها استفاده کند. اگر خاصیت عایقی تجهیزات حفاظتی در طول استفاده آسیب ببیند موجب آسیب دیدگی افراد می شوند. ابزارهای الکتریکی را با استفاده از دوبار پیچاندن نوار چسب(لنت) به دورشان کاملا عایق کنید.

• برای نصب و خروج فیوز ها در زمان برق دار بودن آنها از تجهیزات فیوزکِش که برای مدار الکتریکی عایق شده اند استفاده کنید.

• طناب کمربند ایمنی و طناب کار استفاده شده در نزدیکی بخش های برق دار باید غیر رسانا باشند.

• روکش های حفاظتی، یا مواد عایق باید برای حفاظت هر فرد از شوک الکتریکی، سوختگی ها و دیگر حوادث الکتریکی استفاده شود. در زمانی که افراد نزدیک بخش های برقی قابل انفجار قرار داردند ممکن است به طور تصادفی تماس چیدا کنند و یا در مکان هایی که احتمال وقوع قوس الکتریکی و گرمای الکتریکی خطرناک ممکن است رخ دهد باید روش های حفاطتی مناسب به کار برده شود.

• در زمانی که بخش های برق دار در معرض دید افراد عادی قرار دارند باید با استفاده از حفاظ های مناسب مسدود شوند تا از تماس افراد عادی با بخش های برق دار جلوگیری شود.