موانع اقبال خرده فروشی برق/ ضرورت راه اندازی بورس برق

به گزارش برق نیوز، با توجه به اینکه در بین کشور‌های همسایه و منطقه بورس برق وجود ندارد، ایران ظرفیت مناسبی در عرصه صادرات برق خواهد داشت. به همین دلیل راه اندازی بورس برق نقطه عطفی برای رشد صادرات غیر نفتی کشور به حساب می‌آید. معاملات مستقیم برق به منظور خرید و فروش برق صنعتی برای مصرف کنندگان عمده برق طراحی شده که با معاملات برق خانگی تفاوت دارد، اما قیمت‌ها همچنان در قالب مصوبه دولت است. در حوزه برق تفاوتی نخواهد داشت که از کدام منبع برق تامین خواهد شد، اما تولید کننده آن در بورس انرژی مشخص خواهد بود به طوری که برقی که از طریق نیروگاه‌ها و یا از طریق فناوری‌های نوین انرژی عرضه خواهد شد، مشخص می‌شود.

شرکت‌ها و بنگاه‌های صنعت برق شامل ۱۶ شرکت برق منطقه ای، ۴۰ شرکت توزیع برق و ۱۱۰۰ واحد نیروگاهی و تولید برق است که ۶۰ شرکت مهندسی در بخش برق منطقه‌ای، ۱۳۰ شرکت پیمانکاری در بخش توزیع برق و ۵۲۰ شرکت در بخش نیروگاه فعالیت می‌کنند. تعداد قرارداد‌های معامله شده بازار مشتقه غیر فیزیکی در بورس انرژی تا کنون حدود ۴ میلیون و ۳۲۰ هزار قرارداد معادل ۳۳ میلیون و ۱۹۴ هزار مگاوات ساعت و به ارزش ۲۵ هزار و ۶۱۴ میلیون ریال بوده است. از روز ۲۷ اسفندماه ۹۳ شرکت‎‌های خرده ‎فروشی برق در قالب کد معاملاتی عام به جمع خریداران و فروشندگان برق در این بورس پیوسته ‎اند و نخستین معامله یک شرکت خرده ‎فروشی برق در جلسه معاملاتی مورخ ۲۳ فروردین ۹۴ در تابلوی سلف موازی استاندارد بازار مشتقه بورس انرژی انجام پذیرفت. در این میان تا کنون سهم معاملات شرکت‌های خرده فروشی برق از کل معاملات به زحمت به ۱۰ درصد می‌رسد. اما چه مشکلاتی موجب شده است تا خرده فروشی برق با اقبال روبه رو نشود موضوعی است که در ادامه بدان میپردازیم.

شرکت‌های خرده فروشی برق از جمله شرکت‌های بازرگانی هستند که برق خریداری شده از طریق بورس انرژی را به مشترکین نهایی طرف قرارداد خود می‌فروشند. شرکت‎های یادشده در صورت داشتن پروانه معتبر خرده ‎فروشی صادره از جانب وزارت نیرو و انجام هماهنگی در خصوص تحویل فیزیکی قرارداد‌های معامله شده با آن وزارتخانه مجاز به فعالیت در معاملات برق بورس انرژی هستند، پروانه خرده فروشی اجازه نامه‌ای است که از طرف وزارت نیرو به منظور فروش انرژی الکتریکی به مشترک در هر یک از سطوح ولتاژی توزیع، فوق توزیع و انتقال، خرید و فروش برق از بورس انرژی، خرید برق از بازار عمده فروشی، خرید و فروش حقوق و منافع ناشی از بهره برداری از ظرفیت نیروگاه و یا خرید و فروش گواهی ظرفیت صادر می‌شود؛ که در مطلب هفته گذشته هفته نامه بورس به مشکلات صدور پروانه ها، هزینه ترانزیت شبکه و مشکلات توزیع که از مهم‌ترین معضلات خرده فروشی برق بوده است اشاره شد.

بازرگانی و خرده فروشی برق روشی شناخته شده و در حال اجرا است، اما متأسفانه مشکلاتی از جمله محدود کردن ظرفیت و حوزه فعالیت شرکت‌های خرده فروش توسط مجموعه وزارت نیرو نه تنها حجم معاملات این شرکت‌ها را در بورس افزایش نمی‌دهد بلکه در خارج از بورس حجم معاملات را نیز کاهش می‌دهد. با توجه به برخی نا هماهنگی‌های موجود در زیر مجموعه‌های وزارت نیرو از جمله ایجاد ممانعت موقت از حضور شرکت‌های خرده فروش برق در بورس انرژی ایران، ایجاد محدودیت در شرایط اخذ پروانه خرده فروشی نظیر محدودیت میزان انرژی قابل تحویل به مشترکین نهایی و محدودیت فروش برق تنها به مشترکین صنعتی، عدم همکاری شرکت‌های توزیع و برق منطقه‌ای برای واگذاری مشترکین صنعتی به خرده‌فروشان دارای پروانه و ایجاد انحصار در فروش برق مشکلات مختلفی را پدید آورده است. شرکت‌های توزیع کننده از نظر تنظیم مقررات به بخش خصوصی واگذار شده اند، اما از نظر حساب مدیریت منابع مالی به دلیل برخی از محدودیت‌ها همچنان برای تأمین نقدینگی به وزارت نیرو و دولت متکی هستند که برای استقلال این شرکت‌ها از بدنه دولت اقداماتی در حال انجام است که با برداشتن این گام شاهد تأمین منظم نقدینگی و افزایش سرعت معاملات خواهیم بود.

از سوی دیگر تسهیل صادرات برق می‌تواند عاملی باشد که رونق خرده فروشی برق را در پی داشته باشد. چرا که ورود به بازار‌های منطقه افزایش تقاضا را به دنبال خواهد داشت. نبود بیمه صادراتی و جوایز صادراتی، پوشش ریسک نوسان نرخ ارز (Hedging)، دشواری‌های نظام بانکی ایران و قوانین و مقررات دست و پا گیر موجود در صدور ضمانتنامه‌های بانکی، اخذ وثایق و سپرده گذاری‌های اولیه، گشایش اعتبار اسنادی، انتقال وجوه نقد به خارج از کشور، عدم قبول ریسک توسط موسسه‌های مالی ایران، کمبود تنوع تسهیلات اعطایی در سیستم بانکی، پوشش ریسک ناشی از عدم اجرای تعهدات خارجی، تضامین بانکی و عدم امکان تامین مالی پروژه‌ها از جمله مشکلاتی است که صادرکنندگان انرژی برق با آن روبه رو هستند.

 

در نهایت عمل به قوانین بالا دستی موجود در ارتباط با فعالیت شرکت‌های خرده فروش و انحصار زدایی در ارائه خدمات توزیع نیروی برق در کشور با الگوبرداری از صنایع برق موفق در دنیا راهگشای بخش عظیمی از مشکلات فعلی صنعت برق کشور خواهد بود و با برطرف شدن موانع موجود می‌توان انتظار داشت که خرده فروشی برق در بورس انرژی با اقبال بیشتری رو به رو شود.