در ساختمانهایی که تعداد زیادی گیرنده تلویزیونی وجود دارد (مانند هتلها و برجهای مسکونی) در صورتی که بخواهیم برای هر گیرنده یک آنتن مجزا نصب نماییم مشکلاتی بروز خواهد کرد و برای حل این مشکلات از یک آنتن برای تمام گیرندهها استفاده گردد و، چون سیگنال دریافت شده توسط این آنتن برای تمام گیرندهها کافی نخواهد بود لذا از تجهیزاتی برای افزایش مقدار سیگنال و توزیع آن بین گیرندهها استفاده میکنیم.
سرویس آموزش و آزمون برق نیوز، در ساختمانهایی که تعداد زیادی گیرنده تلویزیونی وجود دارد (مانند هتلها و برجهای مسکونی) در صورتی که بخواهیم برای هر گیرنده یک آنتن مجزا نصب نماییم مشکلاتی مانند موارد ذکر شده در زیر بروز خواهد کرد:
محدودیت فضایی پشت بام برای نصب تعداد زیادی آنتن
اثر انعکاسی و القایی آنتنها بر یکدیگر
هزینه بالای نصب آنتن برای تک تک گیرندهها و سیم کشی آنتن تا گیرنده
از بین رفتن زیبایی ظاهر ساختمان و به وجود آمدن جنگلی از آنتنها
حجم بالای سیم کشی آنتنها تا گیرنده نیز مشکلاتی به وجود خواهد آورد
باتوجه به موارد ذکر شده راه کار پیشنهادی این است که از یک آنتن برای تمام گیرندهها استفاده گردد و، چون سیگنال دریافت شده توسط این آنتن برای تمام گیرندهها کافی نخواهد بود لذا از تجهیزاتی برای افزایش مقدار سیگنال و توزیع آن بین گیرندهها استفاده میکنیم. عملی کردن این راه کار با استفاده از تجهیزات سیستمهای آنتن مرکزی ((NJASTER ANTENNA TV) (MATV انجام میپذیرد. از این سیستمها به عنوان (COMMUNITY ANTENNA TV) (CATV) نیز نامبرده میشود. یک سیستم MATV مجموعهای از تجهیزات اولیه سیگنال تلویزیونی و تجهیزات پردازش و تقویت سیگنال و توزیع آن از طریق کابلهای کواکسیال بین گیرندههای تلویزیونی است و هدف از برقراری آن محیا کردن سطح سیگنال مناسب را برای هر گیرنده جهت دریافت تصویری با کیفیت قابل قبول میباشد. تجهیزات سیستم MATV به دو دسته تقسیم میگردد:
۱- تجهیزات ابتدایی تهیه سیگنال (HEADEND equipment):
این تجهیزات شامل آنتن و تقویت کنند. فیلترها، مبدلهای فرکانسی، تله موجها و مچینگها میباشد که برای پردازش سیگنال تلویزیونی و رساندن آن به اندازه و کیفیت مطلوب برای گیرنده.ها به کار میروند.
۲- تجهیزات توزیع سیگنال (DISTRIBUTION equipment):
شامل قطعاتی، چون تقسیم کنندههای انشعابی یا تقسیم انتهایی (SPPTTER) و تقسیم کننده عبوری یا میانی ((TAP OFF و مقاومتهای انتهایی (TERMINATOR) و ... برای تحویل سیگنال به گیرنده.ها و جدا سازی (ISOLOTION) هر گیرنده از سیستم میباشد.
اکنون به شرح تجهیزات مورد استفاده در سیستمهای MATV میپردازیم.
تجهیزات ابتدایی تهیه سیگنال (HEADEND EQUIPMENT)
آنتن (ANTENNA):
این وسیله دارای شاخههایی از جنس آلومینیوم و به صورت لولههای توخالی میباشد که در اندازههای مختلف (بسته به فرکانس مورد دریافت) روی یک محور مرکزی وبه صورت عمود بر آن چیده شده اند وامواج تلویزیونی موجود در فضا سیگنالی در آن القا میکند و این سیگنال توسط کابل به گیرنده منتقل میگردد. طبق تجربه برای دریافت تصویر با کیفیت مطلوب، آنتن باید حداقل سطح سیگنال. ۱۰۰۰ میکرو ولت را محیا کند.
آنتنها به دو صورت پهن باند (BROAD BAND) برای دریافت چندین کانال توسط یک آنتن و یا به صورت تک کانال برای دریافت یک کانال (معمولا آنتن یاگی) وجود دارند. هنگام انتخاب آنتن باید تعداد کانالهای مورد دریافت جهت فرستندههای تلویزیونی و نوع سیگنال مورد دریافت وسطح سیگنال قابل دریافت را در نظر داشت. آنتنهای مخصوص دریافت سیگنالهای UHF معمولا دارای شاخههای بلندتری نسبت به آنتنهای VHF میباشند. یک نوع از آنتنها نیز ترکیبی میباشند یعنی دارای دو قسمت دریافت UHF و VHF میباشند. یک آنتن ترکیبی در شکل زیر نشان داده شده است.
بالن (BALUN):
آنتنها معمولا امپدانس ۳۰۰ اهم دارند در درحالی که تجهیزات MATV دارای امپدانس ۷۵ اهم میباشند لذا برای انتقال سیگنال با مقدار حداکثر باید از وسیلهای که بالون نامیده میشود استفاده گردد تا امپدانس ۳۰۰ اهم آنتن با امپدانس ۷۵ اهم سایر تجهیزات منطبق گردد. بالون را در نزدیکترین فاصله نسبت به ترمینال آنتن وصل میکنند.
پیش تقویت کنندهها (PREAMPPFIERS):
در محلهایی که سیگنال دریافت شده توسط آنتن ضعیف باشد برای اینکه سطح سیگنال لازم برای ورودی تقویت کننده را فراهم کنیم ممکن است مجبور شویم از پیش تقویت کننده استفاده کنیم. این پری آمپلی فایرها گاهی به عنوان مبدل امپدانس ۳۰۰ به ۷۵ اهم نیز عمل میکند ونیاز به بالون را مرتفع میسازند. پری آمپلی فایر باید با دقت و کیفیت بالا انتخاب گردد و نسبت سیگنال به نویز آن (S/N RATIO) بالا باشد، چون نویز در پری آمپلی فایر مبنایی برای کل سیستم خواهد بود.
مبدلهای VHF CONVERTERS) VHF):
از آنجا که به دلیل فرکانس بالاتر افت سیگنال UHF در سیستم نسبت به VHF بیشتر است لذا در سیستمهای MATV میتوان کانالهای UHF را با استفاده از مبدلها قبل از ورود به آمپلی فایر به کانالهای استفاده نشده VHF تبدیل کرد. البته برای هر کانال یک مبدل مجزا مورد نیاز است. در برخی از مبدلها امکان میکس یک سیگنال ورودی دیگر با سیگنال تبدیل شده وجود دارد مبدلها سیگنال تبدیل شده را تقویت نیز میکنند لذا باید در محاسبات سیستم مقدار این تقویت را نیز در نظر گرفت به دلیل اینکه تغییرات وسیع دما باعث عدم پایداری در خروجی مبدل میشود لذا باید مبدل را در مکانی با هوای متعادل نصب کرد.
تلفیق کنندهها (MOD ULATORS):
از این وسیله برای تلفیق سیگنال صوتی و تصویری باهم و تبدیل آن به کانال RF استفاده میگردد. سطح خروجی برای بهترین حالت قابل تنظیم است.
فیلترها و مسدود کنندهها (FILTERS AND TRAPS):
از این وسایل برای حذف فرکانسهای ناخواسته و دریافت سیگنال بدون تداخل و نویز استفاده میشود. همچنین میتوان باند مربوط به یک کانال را مسدود کرده و یک کانال ویدئویی یا هر منبع دیگری به جای آن قرار داد.
تضعیف کنندهها (ATTENUATORS):.
چون ممکن است سیگنال مربوط به بعضی کانالها بسیار قویتر از کانالهای دیگر باشد و سیگنالهای قوی سیگنالهای ضعیف را تحت تاثیر قرار دهند و در نتیجه سطح سیگنالها یکسان نباشد واین امر باعث ایجاد نویز گردد باید با استفاده از تضعیف کنندهها سیگنالهای قوی را کاهش دهیم. تضعیف کنندهها میتوانند ثابت یا قابل تنظیم باشند. چون تضعیف کنندهها تمام سیگنال عبوری را به یک اندازه تضعیف میکند؛ لذا باید فرکانسهایی را که میخواهیم تضعیف شوند از سایر فرکانسها جدا کنیم.
ترکیب کنندهها (COMBINERS) (MIXERS):
در صورتی که از سیستم MATV بیش از یک آنتن مورد استفاده قرار گیرد باید قبل از اعمال سیگنال به تقویت کننده از ما را توسط میکسر با هم ترکیب کنیم. میکسر شامل تعدادی فیلتر با باند گذر مشخص میباشد که کانالهای TV جداگانه توسط این فیلترها در یک خروجی مشترک ظاهر شده و به آمپلی فایر اعمال میگردد. علاوه برآن فرکانسهای مزاحم نیز توسط این دستگاهها فیلتر میگردند. برای مثال در صورتی که یک میکسر برای کانال ۲ و ۴ تنظیم شده باشد در صورت وجود کانال ۳ این کانال توسط میکسر فیلتر خواهد شد. البته در چنین موردی که کانالهای باند پایین و غیر پشت سر هم (یعنی ۲ و ۴) به میکسر اعمال شده اند اگر کانال ۳ قوی باشد باعث ایجاد تداخل میشود ولازم میگردد یک مسدود کننده (TRAP) برای کانال ۳ نصب گردد. میکسر همچنین میتواند به صورت معکوس برای جدا کردن سیگنالهای حاصل از آنتن به صورت خطوط مجزا استفاده گردد تا سیگنالهای قوی تا سطح سیگنالهای ضعیف تضعیف شده و سپس به تقویت کننده اعمال شوند.
تقویت کنندهها (AMPPFIERS):
برای بالا بردن سطح سیگنال دریافت شده توسط آنتن از تقویت کننده استفاده میگردد تا افت سیستم توزیع جبران شود و سیگنال مناسب به هر تلویزیون برسد. مقدار توانایی آمپلی فایر در تقویت کننده برحسب دسی بل بیان میشود و ضریب بهره تقویت سیگنال (GAIN) نام دارد. هنگام انتخاب آمپلی فایر باید مشخصات آن را دقیقا مورد مطالعه قرار داد نباید مجموع سیگنال ورودی و ضریب تقویت آمپلی فایر از مقدار قابلیت خروجی آمپلی فایر بیشتر شود، چون این امر باعث حالت اضافه بار در خروجی (over load) و خرابی سیگنال میگردد. آمپلی فایرها یا به صورت پهن باند هستند که چندین کانال را به طور یکسان تقویت میکنند یا به صورت تک کانال که برای مهیا کردن یک سیگنال با سطح یکنواخت به کار میروند و در هر کانال تنظیم سطح خروجی تک تک کانالها به کمک مدار کنترل تقویت اتوماتیک (AGC) امکان پذیر است. آمپلی فایرها بسته به محل مورد استفاده به دو نوع تقسیم میگردند:
الف:آمپلی فایر توزیع (DISTRIBUTION AMP)
ب: آمپلی فایر خط (PNE AMP)
آمپلی فایر توزیع در ابتدا برای توزیع سیگنال بین شاخهها استفاده میگردد، ولی آمپلی فایر خط در طول خطوط برای تقویت سیگنال در محلهایی که سطح سیگنال به قدری افت کند که کیفیت تصویر لازم را ایجاه نکند و افت بقیه سیستم را جبران ننماید استفاده میشود. در حقیقت هر گاه افتهای سیستم آن قدر زیاد باشد که آمپلی فایرها ساخته شده قادر به جبران آن نباشد باید سیگنال را بعد از فرستاده شدن به خط توزیع در جاهایی که سطح آن از مقدار مورد نیاز پایین میآید به کمک آمپلی فایرهای خط تقویت کنیم. در زیر چند نمونه آمپلی فایر و دیاگرام اتصال یک نوع خانگی (ATBC۱۲۴) را میبینید که برای استفاده ۴ تلویزیون از یک پریز کاربرد دارد.
تجهیزات سیستم توزیع (DISTRIBUTION EQUIPMENT):
تقسیم کننده انشعابی (SPPTTER):
کابلهایی که سیگنال را از تجهیزات اولیه (HEAD END) به دستگاههای گیرنده میرسانند خطوط اصلی ((TRUNK نامیده میشود. اسپلیترها قطعات الکترونیکی هستند که روی خطوط اصلی قرار میگیرند و یک ورودی اصلی دارند که سیگنال را دریافت کرده و بین چندین خط خروجی به تساوی تقسیم میکنند. در حقیقت برای گرفتن انشعاب از خطوط اصلی از اسپلیتر استفاده میگردد. اسپلیترها در انواع ۲ راه (۲ WAY) – ۴ راه – ۸ راه – ۱۲ راه – ۱۴ راه و ۱۶ راه ساخته شده اند که این اعداد تعداد خروجیهای آن را مشخص میکنند.
تقسیم کنندههای عبوری (TAP OFF):
اگر بخواهیم از یک خط اصلی در طول مسیر انشعابهایی بگیریم و سپس خط را ادامه دهیم باید از TAP OFF استفاده کنیم. تپ آف دارای یک ورودی اصلی و یک خروجی اصلی با افت کم نسبت به ورودی است و دارای چند خروجی فرعی نیز میباشد که سطح سیگنال آنها نسبت به ورودی اصلی خیلی پایین است و این خروجیهای فرعی برای مسیرهای انشعابی استفاده میگردند. به عنوان مثال برای انشعاب گرفتن از خط اصلی در طبقه چهارم و سوم از دو عدد تپ آف خط استفاده میشود که خط اصلی از خروجی تپ آف طبقه چهارم به ورودی تپ آف طبقه سوم اتصال مییابد و از خروجی تپ آف طبقه سوم نیز به طبقات پایینتر میرود. انشعابات لازم برای دستگاههای گیرنده در هر طبقه نیز از خروجیهای فرعی تپ آف آن طبقه گرفته میشود. بعضی از تپ آفها به صورت توکار در داخل دیوار قرار میگیرند (WALL TAP) و دارای خروجی ۳۰۰ یا ۷۵ اهم و یا هر دو میباشند. بعضی تپ آفها ممکن است قادر باشند ولتاژ DC/AC را از خود عبور دهند تا قابلیت تغذیه تجهیزات را از طریق خط سیگنال فراهم آورند. تپ آفها در انواع یک راه – ۲ راه – ۳ راه – ۴ راه و ... ساخته شد اند و تعداد راهها تعداد خروجیهای فرعی تپ آف را نشان میدهد.
پریزها (OUT LET):
پریزهای آنتن معمولا به صورت تو کار نصب میگردند و قابلیت تطبیق امپدانس را بین خط سیگنال ۷۵ اهم و ورودی ۳۰۰ اهم تلویزیون دارند. بعضی از تپ آفهای دیواری (WALL TAP) نیز دارای خروجی ۳۰۰ اهم میباشند، ولی بهتر است در محلهایی که سیگنال قوی است برای جلوگیری از سایه روی تصویر و برداشت مستقیم سیگنال توسط تپ آفها و جلوگیری از بروز اختلال در تصویر از مبدل ۷۵ به ۳۰۰ اهم جداگانه استفاده گردد. پریزها در دو نوع میانی و انتهایی ساخته میشوند. نوع میانی دارای امکان انشعاب گرفتن برای پریز بعدی نیز میباشد و برای آخرین پریز در مسیر پریز انتهایی استفاده میشود.
جدا کنندههای باند (DIPLEXER):
برای جدا کردن سیگنال UHF از VHF قبل از اعمال آن به تلویزیون یا برای جدا کردن باند FM و VHF در سیستمهای VHF/FM از جدا کنندهها استفاده میگردد. دو مدل DIPLEXER است.
انتهاییها (DIPLEXER):
برای پایان دادن به هر خط ۷۵ اهمی در سیستم MATV یا پورتهای استفاده نشده در تجهیزات باید یک مقاومت ۷۵ اهمی برای جلوگیری از برگشت سیگنال به خط و ایجاد شبح در تصویر استفاده گردد. در صورتی که تغذیه برق تجهیزات از طریق خط سیگنال انجام شده باشد باید از ترمیناتور بلوکه کننده ولتاژ استفاده میشود.
دسی بل (db):
مقدار سیگنال تلویزیونی را عموما با واحد میکرو ولت اندازه میگیرند و برای سادگی محاسبات وکم شدن اعشار از دسی بل (db) استفاده میگردد که مقدار آن از رابطه (db = ۲۰ log (E۱/E۲ محاسبه میگردد.
در حقیقت دسی بل چند مرتبه بزرگ یا کوچک بودن سیگنال را نسبت به یک سطح مبنا نشان میدهد. در سیستمهای MATV این سطح مبنا (E۲) را برابر ۱۰۰۰ میکرو ولت میگیرند لذا برای خروجی ۱۰۰۰ میکرو ولت بهره برابر صفر دسی بل میشود. تمام مقادیر ضریب تقویت آمپلی فایرها و افتهای سیستم و مقادیر ایزولاسیون به db بیان میشود. در محاسبات بر حسب دسی بل به راحتی میتوان مقادیر را جمع یا تفریق کرد. در ادامه بحث ما مبنای بالا را در نظر میگیریم. لازم به ذکر است در بعضی سیستمها ولتاژ مبنا (E۲) را برابر یک میکرو ولت میگیرند و از رابطه db = ۲۰ log El مقدار بهره را به دست میآورند و بر حسب دبی میکرو ولت بیان میکنند که برای ولتاژ خروجی (El) یک میکرو ولت مقدار بهره برابر صفر دبی میکرو ولت بدست میآید. در این صورت برای مقدار مبنای ۱۰۰۰ میکرو ولت که در حالت قبلی صفر دسی بل به دست میآمد ۶۰ دبی میکرو ولت بیان میشود.
کابلهای مورد استفاده در MATV:
در کابل کشی سیستمهای MATV از کابل کواکسیال ۷۵ اهمی استفاده میگردد. این کابلها که به آنها کابل هم محور هم اطلاق میشود دارای یک هادی مرکزی از جنس مس میباشند که وظیفه حمل سیگنال را به عهده دارد و یک شیلد به صورت بافته مسی که دور کابل را گرفته و از اثر القا و تداخل روی سیگنال توسط عوامل خارجی جلوگیری میکند و امکان جذب مستقیم سیگنال توسط هادی مرکزی را از بین میبرد. برای اتصال کابلهای کواکسیال به تجهیزات MATV از کانکتورهای نوع F استفاده میگردد که بسته به نوع کابل سایز آن انتخاب میگردد. کابلهای مورد استفاده در سیستم MATV برای خطوط اصلی RG۶ – RG۱۱ – RG۵۹ میباشد که تفاوت آنها در مقدار افت کابل به ازای طول مشخص میباشد. برای فواصل طولانی (بین چندین ساختمان) و یا برای موارای که نیاز به خاک کردن کابل باشد کابل RG۱۱/U استفاده میگردد. در داخل ساختمان نیز معمولا برای تمام مسیرها به طور یکسان کابل RG۵۹ به کار میرود. برای اتصال پریزها به سیستم بین تپ آف و پریز و یا بین اسپلیتر و پریز بسته به فاصله و تعداد پریزهای مسیر از کابلهای ۳ C-۲V و ۴/SC-۲V و ۵ C-۲V استفاده میگردد هرچهضریب حرف C بالاتر باشد افت کابل کمتر است.
محدودیت فضایی پشت بام برای نصب تعداد زیادی آنتن
اثر انعکاسی و القایی آنتنها بر یکدیگر
هزینه بالای نصب آنتن برای تک تک گیرندهها و سیم کشی آنتن تا گیرنده
از بین رفتن زیبایی ظاهر ساختمان و به وجود آمدن جنگلی از آنتنها
حجم بالای سیم کشی آنتنها تا گیرنده نیز مشکلاتی به وجود خواهد آورد
باتوجه به موارد ذکر شده راه کار پیشنهادی این است که از یک آنتن برای تمام گیرندهها استفاده گردد و، چون سیگنال دریافت شده توسط این آنتن برای تمام گیرندهها کافی نخواهد بود لذا از تجهیزاتی برای افزایش مقدار سیگنال و توزیع آن بین گیرندهها استفاده میکنیم. عملی کردن این راه کار با استفاده از تجهیزات سیستمهای آنتن مرکزی ((NJASTER ANTENNA TV) (MATV انجام میپذیرد. از این سیستمها به عنوان (COMMUNITY ANTENNA TV) (CATV) نیز نامبرده میشود. یک سیستم MATV مجموعهای از تجهیزات اولیه سیگنال تلویزیونی و تجهیزات پردازش و تقویت سیگنال و توزیع آن از طریق کابلهای کواکسیال بین گیرندههای تلویزیونی است و هدف از برقراری آن محیا کردن سطح سیگنال مناسب را برای هر گیرنده جهت دریافت تصویری با کیفیت قابل قبول میباشد. تجهیزات سیستم MATV به دو دسته تقسیم میگردد:
۱- تجهیزات ابتدایی تهیه سیگنال (HEADEND equipment):
این تجهیزات شامل آنتن و تقویت کنند. فیلترها، مبدلهای فرکانسی، تله موجها و مچینگها میباشد که برای پردازش سیگنال تلویزیونی و رساندن آن به اندازه و کیفیت مطلوب برای گیرنده.ها به کار میروند.
۲- تجهیزات توزیع سیگنال (DISTRIBUTION equipment):
شامل قطعاتی، چون تقسیم کنندههای انشعابی یا تقسیم انتهایی (SPPTTER) و تقسیم کننده عبوری یا میانی ((TAP OFF و مقاومتهای انتهایی (TERMINATOR) و ... برای تحویل سیگنال به گیرنده.ها و جدا سازی (ISOLOTION) هر گیرنده از سیستم میباشد.
اکنون به شرح تجهیزات مورد استفاده در سیستمهای MATV میپردازیم.
تجهیزات ابتدایی تهیه سیگنال (HEADEND EQUIPMENT)
آنتن (ANTENNA):
این وسیله دارای شاخههایی از جنس آلومینیوم و به صورت لولههای توخالی میباشد که در اندازههای مختلف (بسته به فرکانس مورد دریافت) روی یک محور مرکزی وبه صورت عمود بر آن چیده شده اند وامواج تلویزیونی موجود در فضا سیگنالی در آن القا میکند و این سیگنال توسط کابل به گیرنده منتقل میگردد. طبق تجربه برای دریافت تصویر با کیفیت مطلوب، آنتن باید حداقل سطح سیگنال. ۱۰۰۰ میکرو ولت را محیا کند.
آنتنها به دو صورت پهن باند (BROAD BAND) برای دریافت چندین کانال توسط یک آنتن و یا به صورت تک کانال برای دریافت یک کانال (معمولا آنتن یاگی) وجود دارند. هنگام انتخاب آنتن باید تعداد کانالهای مورد دریافت جهت فرستندههای تلویزیونی و نوع سیگنال مورد دریافت وسطح سیگنال قابل دریافت را در نظر داشت. آنتنهای مخصوص دریافت سیگنالهای UHF معمولا دارای شاخههای بلندتری نسبت به آنتنهای VHF میباشند. یک نوع از آنتنها نیز ترکیبی میباشند یعنی دارای دو قسمت دریافت UHF و VHF میباشند. یک آنتن ترکیبی در شکل زیر نشان داده شده است.
بالن (BALUN):
آنتنها معمولا امپدانس ۳۰۰ اهم دارند در درحالی که تجهیزات MATV دارای امپدانس ۷۵ اهم میباشند لذا برای انتقال سیگنال با مقدار حداکثر باید از وسیلهای که بالون نامیده میشود استفاده گردد تا امپدانس ۳۰۰ اهم آنتن با امپدانس ۷۵ اهم سایر تجهیزات منطبق گردد. بالون را در نزدیکترین فاصله نسبت به ترمینال آنتن وصل میکنند.
پیش تقویت کنندهها (PREAMPPFIERS):
در محلهایی که سیگنال دریافت شده توسط آنتن ضعیف باشد برای اینکه سطح سیگنال لازم برای ورودی تقویت کننده را فراهم کنیم ممکن است مجبور شویم از پیش تقویت کننده استفاده کنیم. این پری آمپلی فایرها گاهی به عنوان مبدل امپدانس ۳۰۰ به ۷۵ اهم نیز عمل میکند ونیاز به بالون را مرتفع میسازند. پری آمپلی فایر باید با دقت و کیفیت بالا انتخاب گردد و نسبت سیگنال به نویز آن (S/N RATIO) بالا باشد، چون نویز در پری آمپلی فایر مبنایی برای کل سیستم خواهد بود.
مبدلهای VHF CONVERTERS) VHF):
از آنجا که به دلیل فرکانس بالاتر افت سیگنال UHF در سیستم نسبت به VHF بیشتر است لذا در سیستمهای MATV میتوان کانالهای UHF را با استفاده از مبدلها قبل از ورود به آمپلی فایر به کانالهای استفاده نشده VHF تبدیل کرد. البته برای هر کانال یک مبدل مجزا مورد نیاز است. در برخی از مبدلها امکان میکس یک سیگنال ورودی دیگر با سیگنال تبدیل شده وجود دارد مبدلها سیگنال تبدیل شده را تقویت نیز میکنند لذا باید در محاسبات سیستم مقدار این تقویت را نیز در نظر گرفت به دلیل اینکه تغییرات وسیع دما باعث عدم پایداری در خروجی مبدل میشود لذا باید مبدل را در مکانی با هوای متعادل نصب کرد.
تلفیق کنندهها (MOD ULATORS):
از این وسیله برای تلفیق سیگنال صوتی و تصویری باهم و تبدیل آن به کانال RF استفاده میگردد. سطح خروجی برای بهترین حالت قابل تنظیم است.
فیلترها و مسدود کنندهها (FILTERS AND TRAPS):
از این وسایل برای حذف فرکانسهای ناخواسته و دریافت سیگنال بدون تداخل و نویز استفاده میشود. همچنین میتوان باند مربوط به یک کانال را مسدود کرده و یک کانال ویدئویی یا هر منبع دیگری به جای آن قرار داد.
تضعیف کنندهها (ATTENUATORS):.
چون ممکن است سیگنال مربوط به بعضی کانالها بسیار قویتر از کانالهای دیگر باشد و سیگنالهای قوی سیگنالهای ضعیف را تحت تاثیر قرار دهند و در نتیجه سطح سیگنالها یکسان نباشد واین امر باعث ایجاد نویز گردد باید با استفاده از تضعیف کنندهها سیگنالهای قوی را کاهش دهیم. تضعیف کنندهها میتوانند ثابت یا قابل تنظیم باشند. چون تضعیف کنندهها تمام سیگنال عبوری را به یک اندازه تضعیف میکند؛ لذا باید فرکانسهایی را که میخواهیم تضعیف شوند از سایر فرکانسها جدا کنیم.
ترکیب کنندهها (COMBINERS) (MIXERS):
در صورتی که از سیستم MATV بیش از یک آنتن مورد استفاده قرار گیرد باید قبل از اعمال سیگنال به تقویت کننده از ما را توسط میکسر با هم ترکیب کنیم. میکسر شامل تعدادی فیلتر با باند گذر مشخص میباشد که کانالهای TV جداگانه توسط این فیلترها در یک خروجی مشترک ظاهر شده و به آمپلی فایر اعمال میگردد. علاوه برآن فرکانسهای مزاحم نیز توسط این دستگاهها فیلتر میگردند. برای مثال در صورتی که یک میکسر برای کانال ۲ و ۴ تنظیم شده باشد در صورت وجود کانال ۳ این کانال توسط میکسر فیلتر خواهد شد. البته در چنین موردی که کانالهای باند پایین و غیر پشت سر هم (یعنی ۲ و ۴) به میکسر اعمال شده اند اگر کانال ۳ قوی باشد باعث ایجاد تداخل میشود ولازم میگردد یک مسدود کننده (TRAP) برای کانال ۳ نصب گردد. میکسر همچنین میتواند به صورت معکوس برای جدا کردن سیگنالهای حاصل از آنتن به صورت خطوط مجزا استفاده گردد تا سیگنالهای قوی تا سطح سیگنالهای ضعیف تضعیف شده و سپس به تقویت کننده اعمال شوند.
تقویت کنندهها (AMPPFIERS):
برای بالا بردن سطح سیگنال دریافت شده توسط آنتن از تقویت کننده استفاده میگردد تا افت سیستم توزیع جبران شود و سیگنال مناسب به هر تلویزیون برسد. مقدار توانایی آمپلی فایر در تقویت کننده برحسب دسی بل بیان میشود و ضریب بهره تقویت سیگنال (GAIN) نام دارد. هنگام انتخاب آمپلی فایر باید مشخصات آن را دقیقا مورد مطالعه قرار داد نباید مجموع سیگنال ورودی و ضریب تقویت آمپلی فایر از مقدار قابلیت خروجی آمپلی فایر بیشتر شود، چون این امر باعث حالت اضافه بار در خروجی (over load) و خرابی سیگنال میگردد. آمپلی فایرها یا به صورت پهن باند هستند که چندین کانال را به طور یکسان تقویت میکنند یا به صورت تک کانال که برای مهیا کردن یک سیگنال با سطح یکنواخت به کار میروند و در هر کانال تنظیم سطح خروجی تک تک کانالها به کمک مدار کنترل تقویت اتوماتیک (AGC) امکان پذیر است. آمپلی فایرها بسته به محل مورد استفاده به دو نوع تقسیم میگردند:
الف:آمپلی فایر توزیع (DISTRIBUTION AMP)
ب: آمپلی فایر خط (PNE AMP)
آمپلی فایر توزیع در ابتدا برای توزیع سیگنال بین شاخهها استفاده میگردد، ولی آمپلی فایر خط در طول خطوط برای تقویت سیگنال در محلهایی که سطح سیگنال به قدری افت کند که کیفیت تصویر لازم را ایجاه نکند و افت بقیه سیستم را جبران ننماید استفاده میشود. در حقیقت هر گاه افتهای سیستم آن قدر زیاد باشد که آمپلی فایرها ساخته شده قادر به جبران آن نباشد باید سیگنال را بعد از فرستاده شدن به خط توزیع در جاهایی که سطح آن از مقدار مورد نیاز پایین میآید به کمک آمپلی فایرهای خط تقویت کنیم. در زیر چند نمونه آمپلی فایر و دیاگرام اتصال یک نوع خانگی (ATBC۱۲۴) را میبینید که برای استفاده ۴ تلویزیون از یک پریز کاربرد دارد.
تجهیزات سیستم توزیع (DISTRIBUTION EQUIPMENT):
تقسیم کننده انشعابی (SPPTTER):
کابلهایی که سیگنال را از تجهیزات اولیه (HEAD END) به دستگاههای گیرنده میرسانند خطوط اصلی ((TRUNK نامیده میشود. اسپلیترها قطعات الکترونیکی هستند که روی خطوط اصلی قرار میگیرند و یک ورودی اصلی دارند که سیگنال را دریافت کرده و بین چندین خط خروجی به تساوی تقسیم میکنند. در حقیقت برای گرفتن انشعاب از خطوط اصلی از اسپلیتر استفاده میگردد. اسپلیترها در انواع ۲ راه (۲ WAY) – ۴ راه – ۸ راه – ۱۲ راه – ۱۴ راه و ۱۶ راه ساخته شده اند که این اعداد تعداد خروجیهای آن را مشخص میکنند.
تقسیم کنندههای عبوری (TAP OFF):
اگر بخواهیم از یک خط اصلی در طول مسیر انشعابهایی بگیریم و سپس خط را ادامه دهیم باید از TAP OFF استفاده کنیم. تپ آف دارای یک ورودی اصلی و یک خروجی اصلی با افت کم نسبت به ورودی است و دارای چند خروجی فرعی نیز میباشد که سطح سیگنال آنها نسبت به ورودی اصلی خیلی پایین است و این خروجیهای فرعی برای مسیرهای انشعابی استفاده میگردند. به عنوان مثال برای انشعاب گرفتن از خط اصلی در طبقه چهارم و سوم از دو عدد تپ آف خط استفاده میشود که خط اصلی از خروجی تپ آف طبقه چهارم به ورودی تپ آف طبقه سوم اتصال مییابد و از خروجی تپ آف طبقه سوم نیز به طبقات پایینتر میرود. انشعابات لازم برای دستگاههای گیرنده در هر طبقه نیز از خروجیهای فرعی تپ آف آن طبقه گرفته میشود. بعضی از تپ آفها به صورت توکار در داخل دیوار قرار میگیرند (WALL TAP) و دارای خروجی ۳۰۰ یا ۷۵ اهم و یا هر دو میباشند. بعضی تپ آفها ممکن است قادر باشند ولتاژ DC/AC را از خود عبور دهند تا قابلیت تغذیه تجهیزات را از طریق خط سیگنال فراهم آورند. تپ آفها در انواع یک راه – ۲ راه – ۳ راه – ۴ راه و ... ساخته شد اند و تعداد راهها تعداد خروجیهای فرعی تپ آف را نشان میدهد.
پریزها (OUT LET):
پریزهای آنتن معمولا به صورت تو کار نصب میگردند و قابلیت تطبیق امپدانس را بین خط سیگنال ۷۵ اهم و ورودی ۳۰۰ اهم تلویزیون دارند. بعضی از تپ آفهای دیواری (WALL TAP) نیز دارای خروجی ۳۰۰ اهم میباشند، ولی بهتر است در محلهایی که سیگنال قوی است برای جلوگیری از سایه روی تصویر و برداشت مستقیم سیگنال توسط تپ آفها و جلوگیری از بروز اختلال در تصویر از مبدل ۷۵ به ۳۰۰ اهم جداگانه استفاده گردد. پریزها در دو نوع میانی و انتهایی ساخته میشوند. نوع میانی دارای امکان انشعاب گرفتن برای پریز بعدی نیز میباشد و برای آخرین پریز در مسیر پریز انتهایی استفاده میشود.
جدا کنندههای باند (DIPLEXER):
برای جدا کردن سیگنال UHF از VHF قبل از اعمال آن به تلویزیون یا برای جدا کردن باند FM و VHF در سیستمهای VHF/FM از جدا کنندهها استفاده میگردد. دو مدل DIPLEXER است.
انتهاییها (DIPLEXER):
برای پایان دادن به هر خط ۷۵ اهمی در سیستم MATV یا پورتهای استفاده نشده در تجهیزات باید یک مقاومت ۷۵ اهمی برای جلوگیری از برگشت سیگنال به خط و ایجاد شبح در تصویر استفاده گردد. در صورتی که تغذیه برق تجهیزات از طریق خط سیگنال انجام شده باشد باید از ترمیناتور بلوکه کننده ولتاژ استفاده میشود.
دسی بل (db):
مقدار سیگنال تلویزیونی را عموما با واحد میکرو ولت اندازه میگیرند و برای سادگی محاسبات وکم شدن اعشار از دسی بل (db) استفاده میگردد که مقدار آن از رابطه (db = ۲۰ log (E۱/E۲ محاسبه میگردد.
در حقیقت دسی بل چند مرتبه بزرگ یا کوچک بودن سیگنال را نسبت به یک سطح مبنا نشان میدهد. در سیستمهای MATV این سطح مبنا (E۲) را برابر ۱۰۰۰ میکرو ولت میگیرند لذا برای خروجی ۱۰۰۰ میکرو ولت بهره برابر صفر دسی بل میشود. تمام مقادیر ضریب تقویت آمپلی فایرها و افتهای سیستم و مقادیر ایزولاسیون به db بیان میشود. در محاسبات بر حسب دسی بل به راحتی میتوان مقادیر را جمع یا تفریق کرد. در ادامه بحث ما مبنای بالا را در نظر میگیریم. لازم به ذکر است در بعضی سیستمها ولتاژ مبنا (E۲) را برابر یک میکرو ولت میگیرند و از رابطه db = ۲۰ log El مقدار بهره را به دست میآورند و بر حسب دبی میکرو ولت بیان میکنند که برای ولتاژ خروجی (El) یک میکرو ولت مقدار بهره برابر صفر دبی میکرو ولت بدست میآید. در این صورت برای مقدار مبنای ۱۰۰۰ میکرو ولت که در حالت قبلی صفر دسی بل به دست میآمد ۶۰ دبی میکرو ولت بیان میشود.
کابلهای مورد استفاده در MATV:
در کابل کشی سیستمهای MATV از کابل کواکسیال ۷۵ اهمی استفاده میگردد. این کابلها که به آنها کابل هم محور هم اطلاق میشود دارای یک هادی مرکزی از جنس مس میباشند که وظیفه حمل سیگنال را به عهده دارد و یک شیلد به صورت بافته مسی که دور کابل را گرفته و از اثر القا و تداخل روی سیگنال توسط عوامل خارجی جلوگیری میکند و امکان جذب مستقیم سیگنال توسط هادی مرکزی را از بین میبرد. برای اتصال کابلهای کواکسیال به تجهیزات MATV از کانکتورهای نوع F استفاده میگردد که بسته به نوع کابل سایز آن انتخاب میگردد. کابلهای مورد استفاده در سیستم MATV برای خطوط اصلی RG۶ – RG۱۱ – RG۵۹ میباشد که تفاوت آنها در مقدار افت کابل به ازای طول مشخص میباشد. برای فواصل طولانی (بین چندین ساختمان) و یا برای موارای که نیاز به خاک کردن کابل باشد کابل RG۱۱/U استفاده میگردد. در داخل ساختمان نیز معمولا برای تمام مسیرها به طور یکسان کابل RG۵۹ به کار میرود. برای اتصال پریزها به سیستم بین تپ آف و پریز و یا بین اسپلیتر و پریز بسته به فاصله و تعداد پریزهای مسیر از کابلهای ۳ C-۲V و ۴/SC-۲V و ۵ C-۲V استفاده میگردد هرچهضریب حرف C بالاتر باشد افت کابل کمتر است.
لینک کوتاه
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.