صنعت برق در آستانه سومین تحول بزرگ

به گزارش برق نیوز، وحید لگزیان، مجری فیبر نوری توانیر در یادداشتی نوشت: از سال ۱۲۶۴ هجری شمسی که نخستین مولد برق برای روشنایی کاخ گلستان وارد ایران شد و نخستین نیروگاه خصوصی برق شهری توسط حاج حسین مهدوی (امین الضرب) با توان ۴۰۰ کیلووات در سال ۱۲۸۴ در شهر تهران راه‌اندازی گردید، تا به امروز، صنعت برق دو تحول بزرگ را پشت سر گذاشته است.

اولین تحول بزرگ صنعت برق در دهه ۴۰ هجری شمسی بود که وظیفه برق‌رسانی به تمام نقاط ایران بر عهده دولت قرار گرفت و منجر به تشکیل سازمان برق ایران (۱۳۴۱)، وزارت آب و برق (۱۳۴۲) و سرانجام شرکت توانیر (۱۳۴۸) شد. دومین تحول بزرگ صنعت برق در دهه ۷۰ هجری شمسی و تحت عنوان "تجدید ساختار صنعت برق" انجام گرفت. به‌دنبال این تحول، شرکت‌های مستقل برق ایجاد شد و از دل آن، خصوصی‌سازی و بازار برق شکل گرفت.

هوشمند سازی

امروز صنعت برق در آستانه سومین تحول بزرگ قرار دارد: هوشمندسازی. تحولی که منجر به ایجاد بستر مدیریت هوشمند عرضه و تقاضا، شبکه‌های هوشمند، خرده‌فروشی برق، اینترنت اشیا و ... خواهد شد.

طی بیش از یک دهه گذشته، کاهش چشمگیر منابع مالی صنعت برق باعث افول مباحث فنی و نیز تقلیل نگاه توسعه‌محور و همگام‌سازی با تحولات روز دنیا شده است. به رغم تمامی پیشرفت‌های حاصله در زمینۀ بسط و گسترش تکنولوژی‌های موجود صنعت برق و تامین نیاز مردم؛ در بُعد فنی، صنعت برق نیازمند نگاهی نوین و ترسیم چشم‌اندازی مناسب به منظور حفظ و ارتقای جایگاه این صنعت در منطقه و دنیا می‌باشد.

به‌عنوان نمونه، ساختار شبکه توزیع ما از لحاظ فنی منطبق بر ساختار شبکه‌های توزیع دهۀ ۶۰ تا ۷۰ میلادی‌ست. در آن برهه، مشترکین بسیار پراکنده و کم توان بودند و گسترش شبکه فشار ضعیف؛ هم توجیه فنی داشت و هم توجیه اقتصادی. با تغییر سبک ساختمان‌سازی در شهر‌ها و سیر روزافزون افزایش توان مصرف در مشترکین و توسعه پدیده تراکم‌سازی و برج‌سازی در کلانشهرها، نیازمند تغییر ساختار کلی شبکه توزیع و استفاده از شبکه فشار متوسط به جای شبکه فشار ضعیف بودیم که بعلل مختلف، در این امر توفیق نداشته‌ایم و لاجرم با معضل افزایش تلفات مواجه شده‌ایم.

از سوی دیگر امروز صنعت برق با مفاهیم جدیدی همچون مدیریت بار و تقاضا، هوشمندسازی، اینترنت اشیا و خرده‌فروشی مواجه است که توسعه این مفاهیم نیازمند ایجاد بستر فنی و ساختار لازم است. به رغم گام‌های برداشته شده در زمینه هوشمندسازی، باید اذعان داشت که صنعت برق در این زمینه عقب افتاده و این امر شایسته صنعت برق ایران که همواره از صنایع سرآمد کشور بوده و بیش از ۹۰ درصد از صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور را طی سال‌های اخیر به خود اختصاص داده، نیست.

امروز مباحث پیشرفتۀ مدیریت بار و تقاضا وابسته به توسعه زیرساخت‌های مانیتورینگ، کنترل و هوشمندسازی است و بدون ایجاد این امکان، مدیریت مصرف در سطح مدیریت بار‌های عمده که حداکثر ۸ تا ۱۰ درصد کل مصرف را تشکیل می‌دهند متوقف خواهد ماند. یک نمونه از مزایای هوشمندسازی، استفاده در مدیریت بار و پیک‌سایی منطقه‌ای است که اثرات مستقیمی بر بهبود شاخص‌های کیفیت توان و کاهش هزینه‌های سرسام‌آور توسعه ظرفیت غیراقتصادی تولید، و نیز، کنترل افزایش بی‌رویه شدت مصرف انرژی را بدنبال خواهد داشت.

از سوی دیگر می‌بینیم که شاخص سرانۀ میزان خاموشی هر مشترک بعلت عدم توسعه مناسب شبکۀ هوشمند، رضایت‌بخش نیست و در صورت ایجاد بستر لازم، سرانۀ خاموشی مشترکین بطور چشمگیری کاهش خواهد یافت. همچنین عمدۀ مباحث خرده‌فروشی بدون ایجاد امکان نظارت و پایش دقیق و ایجاد شبکه‌های هوشمند، ابتر خواهد ماند. لذا، صنعت برق در آستانه سومین تحول بزرگ یعنی "هوشمندسازی"‌ست که به منظور همگام‌سازی و به‌روز رسانی فنی و مهندسی با آخرین تحولات روز دنیا؛ نیازمند ترسیم چشم‌انداز، ریل‌گذاری و حرکت با عزم و اراده جدی است تا همچنان بعنوان صنعت پیشرو در منطقه و جهان سرآمد باشد.