مثلث شوم قطعی گاز، قطعی برق و آلودگی هوا

به گزارش برق نیوز، افزایش میزان مصرف گاز و برق خانگی در فصل سرد سال گذشته سبب شد تا کشور با مسئله پیچیده انرژی مواجه شود، مثلث شومی که سال گذشته در قالب نتایج این مسئله پیچیده عیان شد، از ۳ ضلع قطعی گاز، قطعی برق و خاموشی زمینه نارضایتی مردم را فراهم می‌کرد.

به استناد اظهارات مسئولان در سال گذشته هیچ راهکاری به جز انتخاب بین یکی از اضلاع این مثلث شوم وجود ندارد. بر همین اساس برآورد مصرف سوخت در سال جاری نیز بیانگر آن است که زمستان پیش‌رو بار دیگر انتخاب از بین یکی ۳ ضلع «قطعی برق»، «قطعی گاز» یا «آلودگی هوا» به زندگی مردم پا خواهد گذاشت.

در همین رابطه در قالب نهمین گزارش از پرونده «مثلث شوم» بررسی شرایط تامین سوخت واحد‌های نیروگاهی به عنوان مهمترین رکن برقراری مثلث شوم می‌پردازیم.

تامین سوخت واحد‌های نیروگاهی از آن جهت کلید مثلث شوم است که کمبود گاز به طور مستقیم زمینه قطعی برق را به وجود بیاورد. از طرفی یکی از گزینه‌های جبران گاز طبیعی ورودی به نیروگاه استفاده از سوخت مایع است و این مسئله زمینه آلودگی هوا را به وجود می‌آورد.

* نیروگاه‌ها در فصل زمستان چه مقدار سوخت نیاز دارند؟

به گزارش فارس بر اساس آمار مستند شرکت برق حرارتی، میزان درخواست روزانه سوخت معادل نیروگاه‌های حرارتی، از آبان سال ۱۴۰۰ لغایت اسفند سال جاری به ترتیب در هر ماه معادل ۲۵۰ میلیون متر مکعب در آبان‌ماه، ۲۳۵ میلیون متر مکعب در آذرماه، ۲۲۵ میلیون متر مکعب در دی‌ماه و بهمن‌ماه و در نهایت ۲۳۵ میلیون متر مکعب در اسفند پیش‌ِ رو است.

بر همین اساس در شرایطی که امکان تامین نیاز بنابر در خواست نیروگاه‌های حرارتی انجام پذیر است، طبیعتا علاوه بر نداشتن قطعی برق برنامه‌ریزی شده، دلیلی برای استفاده از سوخت مایع و به دنبال آن آلودگی هوا وجود ندارد.

با توجه به نیاز بیان شده به دلیل رشد قابل توجه مصرف در بخش خانگی، امکان تامین سوخت گاز طبیعی برای واحد‌های نیروگاه معادل نیاز این واحد‌ها وجود ندارد. بر همین اساس، امکان تحویل گاز طبیعی به واحد‌های نیروگاه حرارتی برای شرکت ملی گاز ایران در آبان‌ماه معادل ۲۱۳ در روز میلیون متر مکعب است و این میزان در ۳ ماهه، آذر، دی و بهمن‌ماه به ۱۰۰ در روز میلیون متر مکعب خواهد رسید. این آمار در اسفندماه پیش‌رو با ۵۰ میلیون متر مکعب افزایش به ۱۵۰ میلیون متر مکعب در روز می‌رسد.

ناتوانی بیش از ۲۰۰ میلیون متر مکعبی تامین گاز طبیعی مورد درخواست واحد‌های نیروگاهی کشور، به دلایلی از جمله مصرف نجومی گاز در بخش خانگی متهم ردیف اول مشکلات تلقی می‌شود.

سوخت جایگزین گاز طبیعی در نیروگاه‌ها چیست؟

بر همین اساس وزارت نفت به منظور کاهش آثار نامطلوب ناشی از قطعی برق بخشی از ناترازی گاز طبیعی را با ارائه سوخت‌های مایع نظیر نفت گاز و نفت کوره پوشش می‌دهد. بر همین اساس بر مبنای روند پیش‌بینی شده به منظور تحویل سوخت مایع به واحد‌های نیروگاهی قرار است، واحد‌های نیروگاهی در آبان‌ماه سوخت معادل ۲۵ میلیون متر مکعب نفت کوره و ۱۲ میلیون متر مکعب نفت گاز در روز را جایگزین گاز طبیعی کنند.

این روند در آذرماه به ۳۵ میلیون متر مکعب نفت کوره و ۱۰۰ میلیون متر مکعب نفت گاز در روز می‌رسد. بر همین اساس در دی‌ماه و بهمن‌ماه سال جاری، میزان مصرف نفت کوره و نفت گاز به ترتیب به ۴۵ میلیون متر مکعب و ۸۰ میلیون متر مکعب می‌رسد و در نهایت در اسفندماه پیش‌رو، میزان مصرف نفت کوره معادل ۳۵ میلیون مترمکعب و میزان مصرف نفت گاز به ۵۰ میلیون متر مکعب خواهد رسید.

با توجه به اطلاعات همه سوخت‌های مایع و گاز رسیده به واحد‌های نیروگاهی، این واحد‌های در ۳۴ ماه آذرماه، دی ماه و بهمن ماه سال ۱۴۰۰ به ترتیب با کمبود سوخت معادل ۱۰۲۰ میلیون متر مکعب، ۴۲۰ میلیون متر مکعب و ۴۲۰ میلیون متر مکعب در هر روز مواجه هستند. این کمبود قابل توجه سوخت زمینه کمبود برق ۳۸۰۸ هزار مگاوات ساعت در آذرماه سال جاری، ۱۵۶۸ هزار مگاوات ساعت در دی‌ماه و ۱۵۶۸ هزار مگاوات ساعت در بهمن‌ماه را به وجود می‌آورد.

* آخرین وضعیت مخازن سوخت مایع واحد‌های نیروگاهی

با توجه به اطلاعات پیش‌رو، کمبود گاز طبیعی در زمستان سال جاری به حدی است که حتی میزان مصرف سوخت مایع در قالب نفت کوره و نفت گاز نیز توانایی پوشش خلاء سوختی به وجود آمده را نداشته و برای جلوگیری از قطعی گاز، در زمستان پیش‌رو باید منتظر آلودگی هوای ناشی از مصرف سوخت مایع و همچنین قطعی برق به میزان بیان شده باشیم.

نکته قابل توجه که می‌تواند در مسئله تامین برق واحد‌های نیروگاهی تردید ایجاد کند، میزان ذخیره فعلی سوخت مایع در قالب ۲ منبع نفت کوره و نفت گاز است. بر همین اساس تا تاریخ ۲۳ مهر ماه سال جاری میزان ذخیره نفت کوره واحد‌های نیروگاهی مشور معادل ۳۶۴ میلیون و ۳۶۳ هزار لیتر بوده و ۸۹ درصد از ظرفیت ذخیره‌سازی این سوخت در نیروگاه‌های کشور پر است.

مخازن نفت گاز نسبت به مخازن نفت کوره وضعیت نامناسب‌تری داشته و تنها ۶۸ درصد از ظرفیت این مخازن معادل ۳۸۵ میلیون و ۹۱۹ هزار لیتر نفت گاز تا تاریخ ۲۳ مهر سال جاری پر شده است. لازم به تاکید است، روند تحویل سوخت نفت گاز از آبان‌ماه تا اسفندماه سال ۱۴۰۰ به طور میانگین روزانه ۳۵ میلیون متر مکعب توسط وزارت نفت دنبال خواهد شد.

نگاهی به وضعیت پیچیده تامین انرژی در فصل سرد کشور به وضوح از شرایط دشواری خبر می‌دهد که با دست فرمان کنونی، سال به سال بدتر خواهد شد. به عبارت دیگر تا کمتر از ۲ دهه آینده اگر تغییر در نظام حکمرانی انرژی با نگرش ارزش‌دهی به حامل‌های انرژی و بهینه‌سازی موثر ایجاد نشود، تولید میادین گازی تنها کفاف مصرف خانگی در این حوزه را داده و هیچ گازی برای واحد‌های نیروگاهی باقی نمی‌ماند.

* ضرر ۸۰ هزار میلیارد تومانی ناترازی گاز طبیعی به کشور

علاوه بر آلودگی هوا و قطعی برق، مصرف نجومی گاز و به دنبال آن ناترازی ایجاد زمینه ضربه بزرگ اقتصادی به کشور را نیز فراهم می‌کند.

بر همین اساس، در شرایطی که هم اکنون در لحظه انتشار خبر هر لیتر گازوئیل در بازار جهانی ۶۰ سنت دلار معادل ۱۵ هزار تومان ارزش دارد، بر اساس مصوبه هیئت وزیران در سال ۹۹، گازوئیل جایگزین گاز طبیعی تنها به نرخ ۶ تومان به واحد‌های نیروگاهی ارائه می‌شود.

بر همین مبنا فرصت صادراتی نزدیک به ۱۵ هزار تومان برای هر لیتر در نتیجه این اتفاق هدر خواهد رفت. با توجه به ظرفیت سوختی گازوئیلی که در ۵ ماه پیش رو در هر روز ۳۵ میلیون لیتر به واحد‌های نیروگاهی داده می‌شود، روزانه ضرر ۵۳۸.۲ میلیارد تومانی از محل صادر نشدن گازوئیل به کشور وارد می‌شود.

در شرایطی که این روند در طول ۵ ماه ادامه پیدا کند، ضرر ۸۰ هزار میلیارد تومانی متوجه کشور خواهد شد. این رقم معادل یارانه پرداختی دولت به مردم در طول ۲۴ ماه برآورد می‌شود. لازم به ذکر است، ضرر بیان شده تنها برای گازوئیل بوده و همین مسئله در نفت کوره هم صادق است. علاوه بر این استفاده سوخت مایع در واحد‌های نیروگاهی نزدیک به ۲۰ درصد هزینه تولید برای برای نیروگاه‌های کشور افزایش می‌دهد.

با توجه به جزئیات بیان شده، خلاء حکمرانی انرژی موثر در کشور زمنیه ضرر جبران ناپذیری اقتصادی و غیر اقتصادی را به کشور وارد می‌کند و تدام این رویکرد در سال‌ها آتی مسئله را پیچیده‌تر از گذشته خواهد کرد.