آیا زندگی در کنار دکل‌های برق سرطان‌زاست؟

داستان بر سرسلامتی است. صحبت دیروز و امروز هم نیست. سلامتی که این بار به دکل‌های فشارقوی برق گره خورده است. ماجرایی که چند دهه است مردم و رسانه‌ها را به دنبال خود می‌کشد. هر بار رسانه‌ای مشکلات و عوارض این غول‌های آهنی را بازگو می‌کند و هر بار مسئولی که توپ را به زمین دیگری می‌اندازد و از حل مشکل سر باز می‌زند.


مشکلاتی از جنس برق
دکل‌های برق فشارقوی همیشه برای هم‌جوارانشان دردسر بزرگی بوده‌اند. اگر این همسایگی بی‌دردسر بود و زیان و ضرری در کار نبود، شاید می‌شد آن هیکل بزرگ را تحمل کرد، اما هرگز این دکل‌های برق فشارقوی حق همسایگی را به‌جا نیاورده‌اند و همیشه حضورشان با مشکلات بسیاری همراه بوده است. از طرفی برخی از آن‌ها به خانه‌ای چسبیده‌اند و برخی دیگر درست وسط خیابان جا خشک کرده و تردد را برای اهالی مشکل می‌کنند.

شما هم شاید خانه‌هایی را دیده باشید که در کنار یا نزدیکی این دکل‌ها ساخته‌شده‌اند. خانه‌هایی که ساکنانشان صبح و شب در انواع و اقسام خطرات از برق‌گرفتگی و سقوط کابل‌های فشارقوی گرفته تا سرطان و بیماری‌های اعصاب ناشی از تشعشعات قرار دارند. حال اینکه چرا اجازه ساخت برای این خانه‌ها صادر شده است و چرا کسی از این ساخت‌و ساز جلوگیری نمی‌کند بماند.

از نمونه‌های همزیستی البته غیر مسالمت‌آمیز با دکل‌ها می‌توان به خوابگاه دانشجویان دختر علوم پزشکی سمنان اشاره کرد که دقیقاً در کنار دکل‌های فشارقوی قرار گرفته است. به‌طوری‌که این دانشجویان برای تردد بین خوابگاه و کلاس‌ها روزی چند بار باید از زیر کابل‌های برق با فشار بالا رد شوند.
راه دور نرویم. همین تهران، در محله شهران چند خیابان در زیر دکل‌های برق فشارقوی است و خانه‌های بسیاری در آن وجود دارد. در شرق تهران نیز بخش عمده‌ای از محله‌های شرقی تهران‌پارس تحت نفوذ دکل‌ها و کابل‌های فشارقوی برق قرار دارند که افراد زیادی در این مناطق زندگی می‌کنند.
هر چه باشد مردم خواسته یا ناخواسته در کنار این غول‌های آهنی صبح را به شب و شب را به صبح می‌رسانند. ولی باید بدانید زندگی در کنار این دکل‌ها آسان و بی خطر نیست؛ چرا که ...


غول‌های دردسرساز
به گفته محمد حسینی کارشناس حوزه برق، فاصله حریم از دکل‌ها زمانی که داری برق ۶۳ کیلوولت هستند در حدود ۱۲ متر، ولتاژ ۲۳۰ هزار ولت ۱۷ متر و برای ۴۰۰ ولت در حدود ۲۰ متر است.

این دکل‌ها و ولتاژ آن‌ها زمانی که فاصله‌شان با خانه‌های مسکونی کم باشد مشکل‌آفرین هستند. به‌ویژه در زمان بارانی بودن هوا که صدای ویز ویز این دکل‌های شنیده می‌شود.

وی از پدیده‌ای به نام «کرونا» نام می‌برد که در زمان رطوبت هوا اتفاق می‌افتد که به دلیل میدان مغناطیسی این خطوط باعث یونیزه شدن مولکول‌های هوای می‌شود و ایجاد صدا می‌کند. یکسری امواج دیگر هم به الکترومغناطیس بودن این دکل‌های دائم در هوا وجود دارند. به گفته این کارشناس این امواج می‌تواند بر روی سیستم عصبی افراد تأثیرگذار باشد.

وی می‌گوید که علاوه بر این تأثیر این امواج بر اعصاب، پاره شدن سیم‌های آن براثر عواملی مثل رعدوبرق یا حوادث دیگر نیز برای ساختمان‌های اطراف خطرناک است.

او درباره انتقال این خطوط برق می‌گوید که این خطوط هوایی است و باید به کابل‌های زمینی تبدیل شود که کاری هزینه‌بردار است. در واقع به گفته او برای تبدیل خطوط هوایی به زمینی باید کانال‌هایی در زمین حفر شود که هزینه بسیار زیادی نیاز دارد. گرچه برای دکل‌های با ولتاژ پایین‌تر ایجاد کانال لازم نیست و تنها در عمق یک متری خاک می‌توان روی آن‌ها را پوشاند.

البته در زمان ساخت بزرگراه صدر به دلیل وجود همین دکل‌های برق خطوط زمینی ایجاد شد و این نشان می‌دهد که این مسئله قابل‌اجراست. قطعاً انجام چنین پروژه‌هایی هزینه‌های هنگفتی را در پی دارد، ولی جدا از این هزینه‌ها یک‌همت همه‌جانبه مسئولان را طلب می‌کند، همتی که باید شروعش از وزارت نیرو باشد.

زندگی باطعم سرطان
برخی مطالعات ثابت کرده است که خطوط فشارقوی برق باعث لوسمی (سرطان خون) در دوران کودکی می‌شود، این دکل‌ها میدان مغناطیسی در اطراف خود ایجاد می‌کند و هر آنچه در این میدان قرار گیرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

حسن ابوالقاسمی رئیس انجمن خون و سرطان کودکان از مطالعات گسترده در سطح بین‌المللی در این رابطه سخن می‌گوید و ادامه می‌دهد: چند سال قبل در کشور انگلیس مقاله‌ای درباره تأثیر و سرطان‌زا بودن دکل‌های فشارقوی چاپ و منتشر شد. در این مقاله آثار مخرب این دکل‌ها بررسی‌شده بود و درباره زیان‌بار بودن میدان مغناطیسی آن تأکید شد بود.

وی ادامه می‌دهد:، اما در همان کشور چند سال بعد مقاله دیگری نوشته شد که این ادعا را رد می‌کرد؛ اما آسیب‌رسان بودن این امواج امری بدیهی است و لازم است دولت‌مردان درباره رفع مشکلات و پیشگیری از صدمات آن اقدام کنند.

اما ابوالقاسمی برای دریافت اطلاعات بیشتر ما را به یکی از پژوهشگران انجمن خون و سرطان کودکان ایران معرفی می‌کند تا با نتایج تحقیقات این پزشک از عوارض هم‌جواری با این دکل‌ها اطمینان پیدا کنیم.

عباسعلی حسین پور فیضی، فوق تخصص سرطان‌شناسی کودکان است. او درباره تأثیرات مخرب ناشی از دکل‌های برق فشارقوی بر روی بدن مطالعات گسترده‌ای انجام داده است.

وی می‌گوید: در سال‌های گذشته متوجه شدیم تعداد زیادی از کودکانی که به سرطان خون مبتلا شده‌اند و برای درمان به بیمارستان کودکان تبریز مراجعه می‌کنند به‌طور خوشه‌ای از یک منطقه خاصی از شهر تبریز هستند.

وی اضافه می‌کند: لذا درصدد آن برآمدیم تا مطالعاتی را در این خصوص انجام دهیم و تحقیقاتی بر روی ۶۰ نفر از کودکان مبتلابه سرطان خون که برای درمان به مرکز درمان سرطان تبریز مراجعه می‌کردند انجام شد. از بین این ۶۰ بیمار ۳۵ نفر از آن‌ها پسر و ۲۵ نفر دختر بودند.

این فوق تخصص آنکولوژی می‌گوید: در این تحقیقات تمام افرادی که به لوسمی حاد لنفوئیدی (ALL)، لوسمی حاد میلوئیدی (AML) مبتلا بودند مورد بررسی قرار گرفتند و نتیجه گرفتیم که اکثر این کودکان در منطقه شمال غربی تبریز زندگی می‌کنند که در این ناحیه دکل‌های برق فشارقوی ۶۴ هزار ولت تا ۱۱۰ هزار ولت وجود دارد.

حسین پور ادامه می‌دهد: با توجه به وجود دکل‌های فشارقوی در این منطقه از شهر، فاصله منزل این کودکان تا دکل‌های برق فشارقوی مورد بررسی قرار گرفت و سپس با استفاده از فرمول‌های ریاضی میزان میدان الکترومغناطیسی که توسط این دکل‌ها ایجاد می‌شد را محاسبه کردیم.

وی می‌افزاید: بعد از مطالعات انجام‌شده در این زمینه مشخص شد ۱۴ نفر از بیماران (در حدود ۲۳ درصد) در فاصله کمتر از ۵۰۰ متر از این دکل‌ها سکونت دارند و میدان مغناطیسی که دکل‌ها در این منطقه ایجاد کرده‌اند بین ۷/۱ تا ۲/۰ تسلا است.

عضو انجمن آنکولوژی می‌گوید: همچنین ۵۹ نفر از بیماران غیر سرطانی که برای بیماری‌های معمولی به بیمارستان مراجعه می‌کردند به‌عنوان جامعه شاهد یا کنترل شونده انتخاب و بررسی شدند که مشخص شد فقط (۵/۳ درصد) آن‌ها یعنی ۲ نفر در فاصله کمتر از ۵۰۰ متر از دکل‌های برق فشارقوی زندگی می‌کنند.

نتیجه تحقیقاتی که در این خصوص صورت گرفت بیان‌کننده این موضوع است که سکونت در فاصله کمتر از ۵۰۰ متر از دکل‌های برق فشارقوی خطر ابتلا به سرطان خون را در افراد به‌خصوص در کودکان ۸/۵ برابر افزایش می‌دهد.

وی ادامه می‌دهد: تحقیقات انجام‌شده در مجله علمی asian journal cancer prevention به چاپ رسیده است و در همایش‌ها بین‌المللی در این خصوص صحبت شده است.

وی می‌گوید: تحقیقاتی در این خصوص در کشور‌های اروپایی صورت گرفته و اسناد بین‌المللی نیز بیان‌گر این موضوع است که سکونت در فاصله بیشتر از ۲ کیلومتر از دکل‌های برق فشارقوی خطر ابتلا به سرطان خون را کاهش می‌دهد و سکونت در نزدیکی این دکل‌ها بلعکس این احتمال را افزایش می‌دهد.

این پزشک می‌افزاید: در کشور‌های پیشرفته منازل مسکونی دور از دکل‌های برق فشارقوی ساخته می‌شوند یا این‌که کابل‌های برق فشارقوی از زیر خاک عبور داده‌شده یا عایق می‌شوند که از شدت میدان مغناطیسی ایجادشده می‌کاهد.

وی در پایان توصیه می‌کند: افراد از ساخت‌و ساز منازل مسکونی در فاصله کمتر از ۵۰۰ متر خودداری کرده و از فعالیت و زندگی در نزدیکی این دکل‌ها پرهیز کنند.


قانون‌های که خاک می‌خورد
سید مهدی هاشمی عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی درباره ساخت‌و ساز و تاخت‌و تاز این دکل‌ها در مناطق مسکونی می‌گوید: دستورالعمل‌های خاصی برای ساخت‌و ساز در مناطقی که دارای دکل‌های برق فشارقوی هستند وجود دارد که در این دستورالعمل‌ها نحوه ساخت، فاصله ساخت و ولتاژ دکل‌ها ذکرشده است.

وی ادامه می‌دهد: در صورتی‌که در ساخت‌و ساز‌ها این استاندارد‌ها و فواصل مجاز رعایت نشود ممکن است تأثیراتی روی سلامتی انسان داشته باشد و باید برخورد‌های قانونی توسط شهرداری فرمانداری و نهاد‌های مسئول صورت بگیرد.

وی در پایان می‌گوید: شهرداری‌ها موظف هستند بر اساس قوانین و استاندارد‌های تعیین‌شده مجوز ساخت منازل مسکونی را صادر کنند.

هر چند در این گزارش موفق به گرفتن پاسخ از مسئولان وزارت نیرو و اداره برق نشدیم، اما آماده انتشار جوابی قانع کنند و راه حل پیشنهادی و اجرایی ایشان هستیم.