کراس آرم (کنسول) چیست؟

از کراس آرم (کنسول) جهت نگهداری سیم‌ها و مقره‌ها روی تیر استفاده می‌شود. کراس آرم نوعی کنسول به شکل بازوی متقاطع با پایه است که در شبکه‌های توزیع به طور انبوه استفاده می‌شود.

ساخت انواع کنسول و کراس آرم مناسب به عواملی نظیر شرایط آب و هوایی، جنس و نوع هادی بکار رفته و مسائل اقتصادی در ساخت و بهره برداری بستگی دارد. هدف از نصب کنسول وکراس آرم علاوه بر نگهداری هادی‌ها و مقره بر روی تیر حفظ حریم الکتریکی هادی‌ها از یکدیگر می‌باشد. در طرح وساخت کنسول وکراس آرم نکاتی مانند سادگی اجرا، هزینه ساخت و نگهداری، استفاده ازکمترین پیچ و اتصالات، راحتی کار توسط سیمبانان عملیاتی، رعایت فاصله بین هادی ها، حفظ تقارن روی تیر و ... باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین باید فاصله هادی‌ها از پایه (فاز به زمین) و فاصله فاز‌ها از یکدیگر (فاز به فاز) در نظر گرفته شود.



علاوه بر موارد یاد شده نکات تجربی ذیل نیز باید هنگام طراحی کراس آرم مورد توجه قرار گیرد:

- در برخی از مواقع قرار گرفتن پرندگان با بال باز بین فاز و پایه موجب ایجاد اتصال بین هادی و پایه می‌گردد. برای جلو گیری از این حادثه معمولاً فاصله افقی بین فاز‌ها تا پایه ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر انتخاب می‌گردد.

- در انتخاب فاصله بین هادی و پایه بایستی امکان تعمیر و تعویض توسط تعمیر کار در نظر گرفته شود.
- امکان تعویض سیم در طراحی کراس آرم باید اندیشیده شود به عنوان مثال طراحی کراس آرم بایستی به گونه‌ای باشد که سیم در داخل حلقه قرار نگیرد.
- امکان انشعاب گرفتن از خط باید در نظر گرفته شود.
- امکان استقرار ترانسفورماتور و نصب کات اوت فیوز برای پست‌های هوایی باید در نظر گرفته شود.
- امکان ترانسپوزه کردن خطوط باید مورد توجه قرار گیرد.
- توازن بین نیرو‌های عمودی طرفین در طراحی کراس آرم بایستی رعایت گردد.



در ادامه انواع و اشکال مختلف کنسول‌ها را که یکی از شکل‌های گفته شده را به هادی می‌دهند، ذکر می‌کنیم.
کنسول گنبدی (تاجی): این کنسول که به شکل گنبدی است، در بالای تیر نصب می‌شود. این کنسول به سیم‌ها آرایش مثلثی و متقارن می‌دهد. این کنسول به صورت مجازی باعث افزایش طول تیر می‌شود و برای کاربرد همزمان خطوط فشار ضعیف و متوسط در زیر هم مناسب است. کنسول تاجی گونه از کنسول گنبدی است که دارای مقره سوزنی است و به هادی‌ها آرایش افقی می‌دهد.



کنسول جناقی: این کراس آرم که شبیه استخوان جناق است، هادی‌های سه فاز را با فاصله مساوی از یکدیگر به صورت مثلث متساوی الاضلاع نگه می‌دارد. از این کنسول‌ها برای خطوط طولانی جهت تأثیر یکنواخت اندوکتانس فاز‌ها بر یکدیگر و تقارن ولتاژ فاز‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ و به علت راحتی نصب و انشعاب گیری در شبکه‌های توزیع کاربرد زیادی دارد. شکل زیر نمونه‌ای از آرایش پایه میانی با کنسول جناقی است.



کنسول V. شکل: به دلیل بالا بودن استحکام و تحمل این کنسول برای هادی‌های با سطح مقطع و در جا‌هایی که باند حریم درجه یک خط کم است، بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کنسول هم در پایه‌های میانی کاربرد دارد و هم در پایه‌های کششی.
کراس آرم یکطرفه (ساید آرم): این کنسول‌ها بیشتر برای رفع موانع به کار می‌روند و در جا‌هایی که فضای کافی جهت نصب کراس آرم معمولی - بدلیل نزدیک شدن فاز‌ها به ساختمان یا مانع دیگر- نیست نظیر کوچه‌های کم عرض و یا جا‌هایی که در یک طرف درختکاری شده است و یا در کوچه‌ها و جا‌هایی که پایه نزدیک ساختمان است از این کراس آرم استفاده می‌کنند. در این آرایش کلیه هادی‌ها به صورت قایم یا افقی در یک طرف تیر قرار می‌گیرند. در این حالت رعایت حریم درجه یک خط در طرف دیگر به راحتی امکان پذیر است. این کنسول هادی‌ها را به دو صورت زیر نسبت به هم قرار می‌دهد:

 

کراس آرم دوبله (جانبی دو طرفه): در جا‌هایی که نیروی کشش وارده روی کراس آرم بیشتر از حد معمول است و یا اسکلت استوارتری مورد نیاز باشد از کراس آرم دوبله استفاده می‌شود. به این ترتیب که هر طرف پایه یک کراس آرم بسته می‌شود. این کشش اضافی بیشتر در انتهای خطوط در زوایا و سرپیچ‌ها ایجاد می‌گردد و کراس آرم دوبله باعث می‌گردد که نیرو‌های وارده بین هر دو کراس آرم و نیز دو مقره سوزنی و پایه‌های مقره‌های مربوط و هر دو سیم اصلی تقسیم گردد؛ و به این ترتیب نیرو‌های مکانیکی وارده را تحمل می‌نماید.