نکات مهم درباره ترانسفورماتورها با توجه به افزایش همزمان پیک بار و دمای هوا

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: با توجه به افزایش همزمان پیک بار و دمای هوا و همچنین بیشتر شدن احتمال وقوع خطا برروی ترانسفورماتور و همچنین وقوع آتش سوزی در این تجهیز مهم لازم است به 5 نکته مهم اشاره نمود:
1- ترانس‌های توزیع در مناطق جنوبی مطابق شرایط IEC (حداکثر دمای محیط 40 درجه سانتیگراد و اخیرا 45 درجه سانتیگراد و ارتفاع از سطح دریا حداکثر 1000 متر) خریداری و مطابق فرمولی مشابه پست بعدی بارگیری میشوند (بعنوان مثال ترانس 1000kva در شرایط اهواز با دمای حداکثر 55 درجه سانتیگراد باید حداکثر 800KVA بارگیری شود) افزایش دمای ترانس به دلیل همزمانی پیک بار و گرما می‌تواند موجب آتش سوزی و انفجار ترانس شود.

2- همزمانی پیک بار و حداکثر دمای محیط تنها یک عامل ایجاد تنش برروی ترانس است و همانطور که در بخش اضافه بارگیری دیدیم، ترانس سالم مقاومت خوبی در برابر اضافه بار و افزایش دما از خود نشان می‌دهد (در ترانس‌های توزیع و با رعایت شرایط ذکر شده در استاندارد حتی تا 1/5 برابر توان نامی می‌توان اضافه بارگیری کرد) عاملی که باعث وقوع خطا یا آتش سوزی ترانس میشود بیشتر از هرچیز ضعفی درونی است (مثلا ضعف عایقی مانند کم بودن ولتاژ شکست روغن یا مقاومت عایقی پایین ساختار عایقی یا رطوبت بالای عایق کاغذی یا...).

برای درک بهتر موضوع دو فرد را تصور کنید که در برابر یک تنش عصبی با شدت یکسان قرار میگیرند و یکی از آن‌ها دچار سکته قلبی می‌شود و دیگری نه. بدیهی است علت اصلی عارضه قلبی در نفر اول ناسالم بودن قلب بوده و نفر دوم بعلت سالم بودن در مقابل تنش مقاومت کرده است. در ترانس نیز دقیقا به همین شکل است استرس‌های خارجی مانند تنش‌های جریانی، ولتاژی و حرارتی تنها زمانی به ترانسفورماتور صدمه جدی می‌زند که خود ترانس سالم نباشد.

3- مطابق گزارش قابلیت اطمینان ترانسفورماتور (A2.37) موسسه Cigre از مجوع حوادث و خطا‌های عمده بوجود آمده برروی ترانسفورماتور، تنها 7 درصد منجر به آتش سوزی و 6 درصد منجر به انفجار ترانسفورماتور می‌شود؛ لذا تعداد حوادث منجر به خطای عمده ترانس که باعث ازبین رفتن ترانسفورماتور شده لیکن بدون آتش سوزی و انفجار است بسیار بیشتر از آتش سوزیهاست. مطابق همین گزارش نرخ وقوع خطای سالانه در ترانسفورماتور‌های اصلی نیروگاهی 1 درصد و ترانس‌های انتقال و فوق توزیع 0/5 درصد است.

4- تنها نمی‌توان شرایط محیطی یا افزایش بار را در حوادث و آتش سوزی‌های ترانسفورماتور مقصر دانست بلکه عدم رسیدگی و سرویس و نگهداری نامناسب و پیرشدن ترانسفورماتور‌های توزیع و قدرت نیز یکی از دلایل افزایش آمار حوادث است.

5- با توجه به اینکه در شرایط فعلی امکان خروج ترانس از مدار و تست آن نیست بهترین راهکار برای پایش وضعیت انجام آزمون‌های روغن بویژه گازکروماتورگرافی یا DGA است که برای انجام آن نیازی به خروج ترانس از مدار نیست.

منبع: فصلنامه ترانسفورماتور