غفلت ایران از ظرفیت ۱۰۰۰ میلیارد دلاری تجارت منطقه‌ای برق

به گزارش برق نیوز، نشست «تجارت منطقه‌ای برق؛ الزامات و اولویت‌ها»،  با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران و فعالان این حوزه در پژوهشکده مطالعات فناوری برگزار شد. 

اهمیت، الزامات و سازوکار‌های استفاده از فرصت جغرافیایی استراتژیک ایران در تجارت منطقه‌ای برق، متولی این حوزه و وضعیت کنونی تجارت برق کشور از جمله مواردی بود که به طور مفصل در این نشست به آن‌ها پرداخته شد.

تجارت برق رویکرد بلند مدت ایران برای تامین امنیت انرژی

در ابتدای این نشست صالح رحیمی کارشناس ارشد انرژی اندیشکده اقتصاد مقاومتی با اشاره به این که رویکرد کلی باید تجارت برق باشد یعنی ترانزیت، صادرات و مشارکت در تولید برق نه صرفا صادرات برق، گفت: هیچ کشوری همیشه وارد کننده برق نخواهد بود پس نمی‌توان صرفا بر صادرات برق متمرکز شد.

وی افزود: در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در ۴ ماده به تعاملات منطقه‌ای و تجارت برق تجارت برق اشاره شده است. در ماده ۴۹ قانون برنامه ششم توسعه نیز بر تجارت منطقه‌ای برق تاکید شده است، در ردیف پنجم بند ب سند ملی راهبرد انرژی کشور نیز بر همین امر تاکید شده است.

هماهنگی وزارت نفت و نیرو برای تجارت منطقه‌ای برق ضروری است

در بخش دیگری از نشست حبیب قراگوزلو معاون بازار برق شرکت مدیریت شبکه برق ایران با بیان این که یکی از مهمترین الزامات، افزایش نقاط اتصال و ارتباط شبکه برق کشور‌های منطقه است، گفت: اتصالمان با برخی کشور‌های منطقه خوب و با برخی ضعیف است. باید ارتباطمان را با کشور‌های مختلف قوی کنیم. باید سعی کنیم مزیت نسبی خود برای تولید برق در منطقه را حفظ کنیم. اگر در منطقه بازار‌ها گسترش پیدا کند و ما کاری نکنیم سهم ایران از بازار‌ها کم خواهد شد.

وی ادامه داد: وزارت نیرو با محوریت توانیر مهم‌ترین وظیفه را در بحث تجارت منطقه‌ای برق دارد. مجوز‌های صادرات و واردات دست وزارت نیرو است، اما متاسفانه از سال ۹۲،۹۳ مجموعا ۳۷ یا ۳۸ تا مجوز صادرات صادر شده، اما بسیاری از آن‌ها الآن فاقد اعتبار است و عملا صادرات انجام نمی‌شود. تحویل و نرخ گذاری سوخت، در این قسمت وزارت نفت مرجع اصلی است، اما با همکاری نهاد‌های دیگر مانند وزارت نیرو. این جا باید نهادی بالادستی ورود کند تا نهاد‌های مختلف به طور مناسب و به دور از تعارض منافع این کار را انجام دهند.

ضرورت بهره برداری از موقعیت جغرافیایی راهبردی ایران در تجارت برق

در بخش دیگری از نشست همایون برهمند پور رئیس مرکز توسعه فناوری انتقال توان با ظرفیت بالا با اشاره به این که زیرساخت‌های خوب ما در بخش تولید و انتقال برق در منطقه رتبه اول را دارد، گفت: ما با ۱۶ کشور مرز مشترک داریم، ایران در منطقه‌ای قرار گرفته است که با قطب‌های تولید و مصرف انرژی الکتریکی در ارتباط است. مناطقی همچون قفقاز و آسیای میانه. ما نوعی چشم انداز بلندمدت می‌خواهیم و باید به عنوان هاب منطقه قرار بگیریم. با ارقام و ابعاد بالا باید بتوانیم ترانزیت برق انجام دهیم. می‌توان از ظرفیت کشور چه در بحث تولید و چه انتقال استفاده کنیم.

وی ادامه داد: راهکار‌های توسعه نقش ایران در تجارت برق، موقعیت راهبردی ایران است و این که انرژی هاب انرژی منطقه شود. با رویکرد ترانزیت می‌توانیم با تمرکز کمتر بر تولید برق، سودآوری خوبی داشته باشیم ضمن این که یک نقشه راه و دیدگاه کلان برای توسعه کریدور‌ها و شبکه‌های جهانی برق داشته باشیم.

وزارت نیرو اجازه ورود بخش خصوصی به تجارت برق را نمی‌دهد

در ادامه پیام باقری نایب رئیس هیئت مدیره سندیکای صنعت برق کشور گفت: چرا ما یک استراتژی بلندمدت و نقشه راه نداشتیم که همه ذینفعان حوزه برق منطقه‌ای نداریم برای این که بتوانیم قطب برق منطقه شویم؟ ما با ظرفیت فراوانی در منطقه به لحاظ نیاز منطقه مواجه هستیم. بالغ بر ۱۰۰۰ میلیارد دلار ظرفیت تجارت با کشور‌های همسایه است. ۴۰۰ میلیارد دلار هم اوراسیا است که حجم زیادی است و ما جزو معدود کشور‌هایی هستیم که چنین ظرفیتی داریم.

وی افزود: قرار گرفتن کشور در این منطقه جغرافیایی یک موهبت الهی است. ما پتانسیل زیادی برای نه فقط صادرات، بلکه حتی واردات و ترانزیت و تبدیل شدن به هاب منطقه داریم. تجارت برق از نظر امنیتی که برای کشور ایجاد می‌کند و از جهت بالابردن قدرت چانه زنی، از نظر اشتغال زایی و مقابله با رکود و … برای ما اهمیت دارد. ما اجازه ورود بخش خصوصی را به این حوزه نداده ایم. تنها تجربه‌ای که بخش خصوصی در تجارت برق دارد به یک شرکت بر می‌گردد که در سال‌های دور بوده است و به عنوان واسطه بین ترکمنستان و توانیر این کار انجام می‌شده است.

«تجارت برق» ابزار کلیدی در توسعه روابط دیپلماتیک است

در ادامه صالح نیازی کارشناس اداره همکاری‌های چندجانبه تجاری، مالی، انرژی و حمل و نقل وزارت امور خارجه گفت: مهمترین بازار‌های جهانی، باهم تبادل برق دارند که هم پایداری شبکه را افزایش می‌دهد و هم زمینه بسیار مناسبی برای همکاری است. این امر هم همکاری‌های اقتصادی را افزایش می‌دهد و هم زمینه تامین منطقه است.


وی افزود: آمار دقیقی از برآورد پتانسیل صادرات برای کشور‌های منطقه نداریم. اما کشور‌های منطقه با توجه به ظرفیت و نیازهایشان ظرفیت توسعه صادرات را دارند. با وجود این اگر قرارداد‌هایی داشته باشیم که نتوانیم به آن‌ها پایبند باشیم این قرارداد‌ها در بلندمدت به روابط دو کشور آسیب می‌زند. باید نگاه سیستمی به مساله داشته باشیم. هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف در حوزه انرژی چالش اساسی برای صادرات برق است.

موقعیت جغرافیای مناسب و استراتژیک، مزیت پایدار کشور در حوزه تجارت خارجی

در پایان نشست صادق کریمی رئیس گروه دیپلماسی انرژی اندیشکده حکمرانی انرژی و منابع ایران گفت: اغلب مدعوین در مساله ضرورت اقدام در حوزه تجارت منطقه‌ای برق و این که باید به سراغ ترانزیت و خرید و فروش برق رفت، توافق دارند.

وی نبود هماهنگی‌های بین بخشی داخلی و عدم تعیین تکلیف بخش خصوصی را از موانع تجارت منطقه‌ای برق دانست و گفت: اولویت‌های ما این است که اولا تا مدتی روی مزیت صادرات تکیه کنیم، ثانیا برویم به سمت صادرات خدمات در بازه جغرافیایی محدود با همسایگان و ثالثا برویم به سمت منابع برق تا بتوانیم ترانزیت کنیم.

کریمی با اشاره به اهمیت ثبات و پایداری مسائل بین المللی گفت اگر این فرصت از دست رود تا سال‌ها از دست می‌رود. یک کشور یک بار به شما اعتماد می‌کند. ما باید در داخل نحوه تعامل با همسایگان در حوزه تجارت برق را تعیین تکلیف کنیم. به طور کلی اگر دیدیم مهم است و توانایی اش را داریم باید به الزاماتش پایبند باشیم

کریمی در پایان افزود: من معتقدم که اگر دنبال پیشرفت و توسعه هستیم بایدتوجه کنیم چه مزیتی داریم که قابل گرفتن ازما نیست. آنچه قابل رد و بدل کردن نیست جغرافیا است. ما در این نقطه قرار گرفته ایم و مزیت هم داریم. اگر رفتیم به سمت مزیت‌هایی که مرتبط با جغرافیا هستند، این‌ها مزیت‌هایی است که نمی‌توانند از ما بگیرند.

 

منبع: هم اندیشی