انواع کنتاکتور

سرویس آموزش‌های تخصصی برق نیوز: کنتاکتور‌ها کلید‌های کنترلی با عملکرد الکترومکانیکی هستند که برای کلید زنی مدار الکتریکی قدرت استفاده می‌شود. کنتاکتور، مشابه رله، یک سوئیچ کنترل شده الکتریکی است که برای قطع و وصل مدار قدرت استفاده می‌شود، اما یک تفاوت پایه‌ای بین کنتاکتور و رله وجود دارد و آن اینست که کنتاکتور بیشتر در دستگاه‌هایی کاربرد دارد که ظرفیت تحمل جریان بالاتری دارند درحالیکه رله برای دستگاه‌هایی با جریان پایین‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کنتاکتور برای ایجاد یا قطع ارتباط بین بار و منبع تغذیه استفاده می‌شود و بر اساس کاربرد و بار متصل به تعداد کنتاکت‌های مختلفی دارد. بطور کلی، این کنتاکت‌ها در دو حالت(NO حالت پیش فرض کنتاکت باز) و NC (حالت پیش فرض کنتاکت بسته) قرار می‌گیرند. متداول‌ترین کاربرد کنتاکتور در استارتر تجهیزاتی مانند موتور، ترانسفورماتور و ... می‌باشد. کنتاکتور رنج وسیعی از جریان را پوشش می‌دهد از جریان‌های کم تا هزاران آمپر و ولتاژ‌های ۲۵ ولت تا هزاران ولت مورد استفاده قرار گیرد. کنتاکتور درابعاد کوچک دستی تا سایز‌های بزرگتر در بازار موجودند کنتاکتور ظرفیت بالایی برای عملکرد در جریان‌های بالای ۵۰۰۰ آمپر و توان‌های بالاتر از ۱۰۰کیلووات دارد.

اصول عملکردی
کنتاکتور‌ها برای کنترل موتور‌های الکتریکی، نورپردازی، گرمایش، بانک‌های خازنی، تبخیرکننده‌های حرارتی و سایر بار‌های الکتریکی استفاده می‌شوند. نحوه عملکرد کنتاکتور بسیار ساده می‌باشد، جریانی که در کنتاکتور جریان دارد، بوبین کنتاکتور را برق دار می‌کند سپس بوبین برق دار شده یک میدان مغناطیسی را ایجاد می‌کند، میدانی مغناطیسی ایجاد شده هستهِ در حال حرکت کنتاکتور را جذب می‌کند.. برخلاف رله‌های چند منظوره، کنتاکتور‌ها برای اتصال مستقیم به دستگاه‌هایی با بار جریان بالا طراحی شده اند. رله‌ها اغلب ظرفیت پایین تری دارند و معمولاً هم برای کاربرد‌های بطور نرمال بسته و هم بطور نرمال باز طراحی می‌شوند.
از آنجایی که قوس و خسارت بعد از آن دقیقاً بعد از باز یا بسته شدن کنتاکت‌ها ممکن است قوس الکتریکی ایجاد شود که با طراحی کنتاکتور‌ها بصورتی است که بسیار سریع باز و بسته شوند تا از هزگونه ایجاد خسارت جلوگیری شود.


کاربرد کنتاکتور‌ها

• استارتر یا راه‌اندازی موتور (استفاده کنتاکتور به همراه حفاظت‌های اضافه بار و اتصال کوتاه موتور‌های صنعتی)
• اتوماسیون چراغ‌ها برای مصارف روشنایی صنعتی، تجاری و مسکونی
• کنتاکتور‌های تک‌پل برای بار ۱۲ ولت DC در خودرو
• کنتاکتور‌های دو پل (۳ سیمه و تک فاز) برای کار با بار ولتاژ ۲۴۰ ولت AC مانند تهویه هوا.

انواع کنتاکتور و کاربرد آن‌ها
کنتاکتور در دو نوع AC و DC تولید می‌شوند در کنتاکتور‌های نوع AC از یک حلقه‌ی اتصال کوتاه برای جلوگیری از لرزش‌های بوجود آمده بخاطر فرکانس برق استفاده می‌شود. در ادامه، با انواع کنتاکتور‌ها از نظر ساختار آشنا می‌شویم.

• سوئیچ تیغه چاقویی
  این نوع نخستین نمونه کنتاکتور می‌باشد که از نواز فلزی ساخته شده و که این نوار در زمان کار وصل خواهد شد. بیشترین کاربرد کنتاکتور تیغه‌ای در برای کنترل موتور‌های برقی می‌باشد. برای استفاده از این کنتاکتور باید یک نفر در مجاورت نوار کنتاکتور قرار بگیرد تا وضعیت سوئیچ را در حالت بسته قرار دهد. این روش مشکلات زیادی را به دلیل خظرناک بودن دنبال خواهد داشت.
• کنتاکتور‌های دستی
  کنتاکتور‌های تیغه چاقویی خطرات زیادی دارند کنتاکتور‌های دستی برای رفع این معایب و خطرات تولید شدند که خطرات کمتری دارند و امکان بهره برداردی در فضای کوچک با جریان بالا را فراهم می‌کنند. این کنتاکتور را نمی‌توان بصورت ریموت یا بی‌سیم کنترل کرد و باید به صورت دستی کنترل شوند بنابراین، اپراتور به صورت دستی آن‌ها را روشن و خاموش می‌کند.
• کنتاکتور‌های مغناطیسی
  این کنتاکتور از رایج‌ترین انواع کنتاکتوراست که به شکل الکترومکانیکی کار می‌کند. در واقع این وسیله به دخالت انسان در حین کار نیاز ندارد و امکان هدایت آن از راه دور را برای کاربر فراهم می‌کند. این نوع کنتاکتور از نظر مصرف انرژی بهینه می‌باشد و مقدار کمی جریان برای باز و بسته شدن مدار نیاز خواهد داشت.