تفاوت کلید نشتی جریان، کلید مینیاتوری و آشکارساز جرقه

سرویس آموزش‌های تخصصی برق نیوز: حفاظت تاسیسات الکتریکی از مهمترین مشخصه‌های تامین امنیت برای تجهیزات و اشخاص و مکان‌ها می‌باشد. منظور از حفاظت الکتریکی مجموعه اقداماتی است که باید در تأسیسات الکتریکی انجام شود تا خطرات ناشی از جریان برق موجب صدمه زدن به شخص، دستگاه ها، مصرف کننده‌ها و سیم‌های حامل جریان برق نشود. برای محافظت در برابر برق گرفتگی غیر مستقیم و اتصال به بدنه تجهیزات الکتریکی از سیستم ارت و برای محافظت در برابر برق گرفتگی مستقیم از کلید‌های حفاظت جان RCD و RCCB و کلید آشکار ساز جرقه AFFD استفاده می‌شود.

کلید جریان نشتی (RCB)
قطع‌کننده جریان نشتی (RCB) در صورتی که راه دیگری برای عبور جریان وجود نداشته باشد کار می‌کند، جریان ورودی به دستگاه برقی باید از سیم نول خارج شود. RCB جریان ورودی به داخل دستگاه و جریان خروجی از آن را اندازه‌گیری می‌کند. اگر هر دوی این جریان‌ها برابر باشند، دیگر مشکلی در عملکرد نرمال دستگاه وجود نخواهد داشت. کلید محافظ نشتی جریان یا RCCB در هنگام وقوع جریان نشتی در سیستم‌های الکتریکی خانگی یا صنعتی با قطع جریان برق از بروز خطرات احتمالی جلوگیری می‌کند. این کلید از بروز خسارات مالی، صدمات و تلفات جانی به ویژه در منازل مسکونی، مراکز اداری، تجاری و مجتمع‌های صنعتی جلوگیری می‌کند. در صورت وجود جریان نشتی در بدنه وسائل برقی و یا سیستم سیم کشی ساختمان، این جریان به مرور زمان زیاد می‌شود و احتمال سوختن وسایل برقی و سیستم سیم کشی ساختمان را به وجود می‌آورد.

 

کلید محافظ جان
استفاده از کلید‌های محافظ جان، با توجه به کاهش میزان هدر رفتن انرژی الکتریکی و برق مصرفی، صرفه جوئی اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. در حالت عادی مدار‌های الکتریکی، جریان رفت با جریان برگشت برابر است، اما اگر به هر دلیلی جریان بین سیم فاز و نول (در مدار‌های تکفاز) اختلاف داشته باشد کلید محافظ جان عمل خواهد کرد. وجود این اختلاف ممکن است بر اثر اتصال بدنهٔ یکی از دستگاه‌های الکتریکی باشد که در آن جریان الکتریکی به جای برگشتن از راه سیم نول از راه زمین به منبع برمی‌گردد که اصطلاحاً می‌گویند جریان نشت پیدا کرده است در صورتی که این اختلاف از حد خاصی تجاوز کند، نشان دهنده وقوع جریان نشتی در مدار است و بلافاصله دستور قطع توسط کلید محافظ جان صادر می‌شود. کلید محافظ نشتی جریان بصورت دو پل (برای مدار تکفاز) و چهار پل (برای مدار سه فاز) تولید می‌شود و دارای سه تیپ کلی می‌باشد. انتخاب صحیح و چیدمان درست اجزای سیستم حفاظتی با استفاده از کلید‌های محافظ نشتی جریان می‌توان از وقوع حوادث برق گرفتگی و آتش سوزی جلوگیری کرد. کلید‌های محافظ جان با رنج حساسیت‌های از ۱۰ تا ۵۰۰ میلی آمپر ساخته می‌شوند، اما بصورت متداول با حساسیت‌های ۳۰ میلی آمپر و ۳۰۰ میلی آمپر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

کلید مینیاتوری
کلید مینیاتوری (MCB) تجهیزات الکتریکی خانگی و صنعتی را در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار (عبور جریان غیر مجاز) محافظت می‌کند. تشخیص جریان اضافه به عهده یک فلز (بیمتال) می‌باشد که در صورت عبور جریان بیش از جریان نامی گرم شده و بر اثر خم شدن باعث عمل فیوز مینیاتوری شده و مدار را قطع می‌کند. جریان اتصال کوتاه بوسیله سیم پیچ که دارای تعداد دور کم و قطر زیاد میباشد بصورت مغناطیسی تشخیص داده شده و فیوز مینیاتوری عمل می‌کند. مشخصات قطع ممکن است قابل تنظیم نباشد. کلید مینیاتوری برای مدارات با جریان پایین (که نیاز به انرژی کمتری نیز دارند) مثل سیم‌کشی ساختمان مناسب است. بطور کلی در جایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که جریان نرمال کمتر از ۱۰۰ آمپر باشد.
این کلید‌ها از رنج ۲ تا ۶۳ آمپر و در انواع B (تند کار) جهت مصارف روشنائی و C (کندکار) به عنوان فیوز موتوری بصورت تکی، دوتایی، سه تایی در بازار موجود است. برای نصب این کلید‌ها از ریل‌های مینیاتوری استفاده می‌شود. جریان نامی کلید مینیاتوری بر روی آن نوشته می‌شود و نیازی به کد رنگی ندارد.

 

کلید AFDD
طبق استاندار IEC۶۰۳۶۴ استفاده از کلید آشکار ساز جرقه را برای محافظت تاسیسات در برابر آتشسوزی ناشی از جرقه الکتریکی پیشنهاد داده است. استفاده از AFDD راه حل مناسب کاهش خطرات آتش سوزی ناشی از جرقه می‌باشد. جرقه الکتریکی با کلید‌های حفاظتی معمول قابل تشخیص نیست برای مثال از جایی که جریان ناشی از جرقه کمتر از جریان نامی یا جریان اتصال کوتاه است کلید مینیاتوری قادر به تشخیص این نوع خطا نیست همچنین کلید محافظ جان هم نمیتواند این جریان را تشخیص دهد چراکه جریان جرقه هیچ نوع جریان نشتی تولید نمی‌کند. آشکار ساز جرقه اشنایدر یا AFDD برخلاف کلید مینیاتوری یا محافظ جان قادر به تشخیص جریان‌های خطایی است که بسیار خطرناک هستند و منجر به آتش سوزی می‌شوند.