کد خبر: ۵۱۳۵۷
تاریخ انتشار : ۱۴:۵۴ - ۲۳ مرداد ۱۴۰۱
تغییرات ساختاری برق به بیراهه ختم شد؟ صنعت برق همواره از زیربنایی‌ترین صنایعی بوده که نقش راهبردی در توسعه حوزه‌های دیگر، همچون بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سطح کلان یا مناطق مختلف جغرافیایی کشور ایفا کرده است. از این رو برخورداری این صنعت از ساختاری چابک، پویا و کارآمد که به اعتبار آن بتواند در بستری هموار به بهترین شکل پاسخگوی نیاز کشور به انرژی‌برق باشد، امری ضروری و غیر‌قابل انکار است. اگرچه طی دهه‌های اخیر این صنعت در مقاطع مختلف دستخوش تغییرات ساختاری با هدف بهبود شرایط خدمت رسانی بوده، با این وجود عملکرد این صنعت و شرایط موجود آن بیانگر این واقعیت است که تغییرات ساختاری انجام شده، برخلاف رویکرد ابتدایی آن، نتوانسته این صنعت استراتژیک را به اهداف مورد نظربرساند.

به گزارش برق نیوز، در همین راستا یکی از مدیران سابق صنعت برق معتقد است: مانع اصلی در توسعه این صنعت، نبود برنامه ریزی برای احداث نیروگاه‌های جدید و خطوط انتقال برق است و این موضوع باید به صورت شفاف، بررسی و بر اساس آن بودجه لازم تخصیص یابد. به گفته محمود فتوره چی اقداماتی نظیر «نبود تامین برق صنایع در زمان خاموشی ها»، «فرمول بندی بهای برق مصرفی»، «تهاتر بدهی‌ها به جای پرداخت‌های نقدی»، «نبود حمایت وزارت نیرو از بومی سازی تجهیزات صنعت برق» و... موجب از دست رفتن وقت مناسب برای توسعه عملی این صنعت شده است. برای اطلاع از سیر تحولات ساختاری صنعت برق در سال‌های گذشته و مسیر پرفراز و نشیب طی شده و همچنین ارزیابی کمی و کیفی این تغییرات در عملکرد صنعت برق، «دنیای‌اقتصاد» با «محمود فتوره چی» از مدیران پیشین طراحی و پیاده‌سازی ساختار این صنعت گفت وگویی انجام داده که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.

با توجه به اینکه شما از مدیرانی بودید که در اولین تغییرات ساختاری صنعت برق پس از انقلاب نقش داشته اید، از دیدگاه شما تغییرات ساختاری در بخش برق وزارت نیرو به چه منظور صورت گرفته است و وضعیت آن را در برهه‌های مختلف چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به طور کلی سال‌های دهه ۶۰ و نیز دوران قبل از انقلاب، شرکت توانیر تمام تاسیسات تولید و انتقال کشور را در اختیار داشت به نحوی که از آذربایجان تا سیستان و بلوچستان، از خراسان تا خوزستان، نیروگاه ها، خطوط و پست‌ها در مالکیت و تحت مدیریت این شرکت بود. در اوایل دهه ۶۰، وزارت نیرو به این نتیجه رسید که تشکیلات شرکت توانیر گسترده شده و برق‌های منطقه‌ای نیز این ظرفیت را دارند که در پیشبرد امور صنعت برق در مناطق همکاری کنند؛ بنابراین در مقدمه گزارشی با عنوان «تحویل و تحول توانیر» در سال‌های آغازین دهه ۱۳۶۰ تدوین و در آن گزارش به طور جامع در مورد دلایل، الزامات، روند و چگونگی گام‌های نخست تغییر ساختار توضیح داده شد. بر این اساس وزیر نیروی وقت مصوبه‌ای صادر کرد که تاسیسات و تشکیلات شرکت توانیر حتی الامکان از این شرکت جدا شوند و زیر نظر برق‌های منطقه‌ای ادامه فعالیت دهند. به این ترتیب در فاز اول، تغییرات ساختار صنعت برق با دقت و به صورت مستند انجام شد. در واقع تمام جزئیات فعالیت‌ها و بخش‌های شرکت توانیر از حالت متمرکز به غیر‌متمرکز تغییر یافت و شرکت‌های برق منطقه‌ای در حوزه تولید، انتقال و توزیع در مناطق به فعالیت پرداختند. نکته مهم این است که برای تمامی این موارد موافقت مجمع‌های عمومی نیز اخذ شد. به طوری که در هر منطقه، نمایندگان آن منطقه و شرکت توانیر صورت جلسات مربوطه را امضا می‌کردند و فهرست لوازم و تجهیزات با جزئیات در تمامی این موارد ذکر می‌شد.

از نظر الزامات تغییر ساختار در آن برهه، این سوال پیش می‌آید که آیا با گسترده شدن شرکت توانیر در آن زمان، در عملکرد آن کاستی احساس می‌شد؟

در آن زمان ظرفیت شبکه به مراتب کمتر از حال حاضر بود، چرا که اگر با ظرفیت و شرایط کنونی در صنعت برق همچنان تمرکز قبلی وجود داشت، این مساله منجر به تشکیلات عظیم تری می‌شد که قطعا ایجاد هماهنگی در آن نیز امری دشوارتر بود. البته در آن زمان عمده کشور‌ها رویه تمرکززدایی را نیز در پیش گرفته بودند. در حقیقت این تفکر وجود داشت که در دیگر کشور‌ها این میزان تمرکز در صنعت برق پاسخگو نبوده و باید فعالیت‌ها بین مناطق پخش شده و دفتر مرکزی فقط به عنوان سیاستگذار به فعالیت بپردازد؛ بنابراین هر چند هنوز به نظر می‌آمد تشکیلات منسجم قبلی می‌تواند تا مدت کوتاهی بعد از آن زمان، پاسخگوی رشد صنعت برق باشد، اما با پیش‌بینی از رشد این صنعت، اقدام مناسبی انجام شده و در اسفندماه ۱۳۶۱، وزارت نیرو بر این شد که برای تشکیلات جدید این صنعت زیربنایی فکری تغییرات اساسی ایجاد کند. از همین رو به موجب این تحولات، در ابتدا برق منطقه‌ای ۹ منطقه شامل گیلان، مازندران، غرب، باختر، سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان، اصفهان، خراسان، عهده دار تمام امور برق هر سه بخش تولید، انتقال و توزیع در منطقه جغرافیایی معین خود شدند و در مورد سایر مناطق از جمله برق منطقه‌ای تهران نیز متعاقبا اقدام شد.

آیا در اولین گام‌های تغییر در تشکیلات صنعت برق در سال ۶۱، مدنظر بود که این تغییرات به سمت خصوصی سازی پیش برود؟

در بطن ذهنیتی که تغییرات ساختاری صنعت برق را کلید زد، این تفکر وجود داشت که در مراحل بعدی این صنعت به سمت خصوصی سازی هدایت شود. از همین رو در اوایل سال ۱۳۷۰، وزارت نیرو تصمیم گرفت بعضی از فعالیت‌های صنعت برق را به مرور به بخش خصوصی واگذارکند. به این ترتیب این وزارتخانه مامور شد تا حد امکان در هر منطقه، شرکت‌های کوچکی به صورت «مرکز هزینه» به شرکت‌های نیمه خصوصی واگذار کند که با این تغییر نیز حدود ۱۰۰ شرکت برق منطقه‌ای تاسیس شد. از سوی دیگر تقسیم سهام این شرکت‌ها مطرح شد؛ بنابراین ۲۰‌درصد این سهام برای شرکت‌های برق منطقه ای، حدود ۲۰ الی ۴۰‌درصد برای شرکت ساتکاب و ۲۰ تا ۶۰ درصد سهام‌ها نیز برای کارکنان شرکت‌ها و به بیان بهتر برای خصوصی سازی در نظر گرفته که البته این واگذاری نیز در نهایت باعث ایجاد انگیزه در کارکنان شد.

پس در این مرحله واگذاری سهام برق‌های منطقه‌ای به بخش غیردولتی انجام و با تشکیل این شرکت‌ها گام اصلی برای خصوصی سازی برداشته و عملا حضور بخش خصوصی با تشکیل این شرکت‌ها نیز پررنگ‌تر از قبل شد. بعد از تشکیل این شرکت‎ها، وزارت نیرو از سال ۱۳۷۱ و پس از آن به فعال سازی تک ‎تک شرکت‌ها اقدام کرد و سهام آن‌ها هر بار به مجموعه‌های مختلفی واگذار شد. اما متاسفانه در این مرحله به دلایل مختلف و به تدریج، «تمرکززدایی» به حاشیه رفت و رنگ و بوی «تمرکزبخشی» گرفت، به طوری که این سهام عمدتا در یک شرکت یا نهاد متمرکز شد. در حال حاضر نتیجه آن شده که ۳۹ شرکت توزیع برق شکل گرفته است و زیر نظر یکی از معاونت‌های توانیر مدیریت می‌شوند. از سوی دیگر شرکت‌های برق منطقه‌ای نیز که روزی بخش‌های انتقال و توزیع را در مناطق هدایت می‌کردند، اکنون فقط بخش انتقال را در اختیار دارند و عملا زیر نظر معاونت انتقال توانیر فعالیت می‌کنند. از طرف دیگر نیروگاه‌ها نیز به‌رغم اینکه از سال ۷۵ به بعد در جهت نبود تمرکز حرکت می‌کردند، هم‌اکنون توسط شرکت مادرتخصصی تولید برق حرارتی مدیریت می‌شوند.

به بیان بسیاری از کارشناسان صنعت برق، قدمی که در آن سال‌ها برداشته شده بود، اقدامی صحیح در این صنعت محسوب شد، چرا که در آن زمان حاکمیت در امور برق هر منطقه فقط با یک نفر به عنوان پاسخگو مواجه بود. حال آنکه در شرایط کنونی شرکت‌های توزیع در هر منطقه به مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای پاسخگو نبوده و عملا به دفتر پایتخت پاسخگو هستند. البته باید به این نکته نیز توجه کرد که این روند در اداره نیروگاه‌های کشور نیز صادق است؛ بنابراین در ابتدا نوعی تمرکززدایی ساختاری-جغرافیایی در صنعت برق و استفاده از بخش خصوصی مدنظر بود، اما به مرور این سیاست تغییر جهت داده و از اهداف اولیه فاصله گرفته است. در حقیقت تشکیلاتی که آن طور غیر‌متمرکز طراحی شده بود، در حال حاضر به لحاظ ساختاری و بوروکراتیک گسترده شده، به طوری که فقط در ستاد صنعت برق تهران بیش از ۱۰۰ دفتر و ۲‌هزار نفر مشغول به فعالیت بوده و همه نیز در تهران مستقر هستند. به این ترتیب اقتدار از مناطق که مطلوب‌تر و علمی‌تر با مسائل و دغدغه‌ها همان منطقه آشنا بودند اخذ و در تهران متمرکز شده است. از سویی در برق‌های منطقه‌ای نیز تشکیلات ستادی وسیعی وجود دارد و آن حالت غیر‌متمرکز به فراموشی سپرده شده است.

این پراکندگی در تصمیم‌گیری چه مشکلاتی برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند و برای ایجاد رغبت در بخش خصوصی و مشارکت برای سرمایه‌گذاری در تولید برق، چه زمینه‌هایی باید فراهم شود؟

بزرگ‌ترین مشکلی که باید به آن اشاره کرد این است که داوطلب سرمایه‌گذاری برای هر نوع فعالیتی، در بین ده‌ها مجموعه سرگردان می‌شود. یعنی یکپارچگی لازم در این حوزه صورت نگرفته و عملا پنجره واحدی وجود ندارد. از همین رو ابتدا باید کلیت ساختار صنعت برق اصلاح شود تا بخش خصوصی بداند با یک مجموعه تصمیم‌گیر مواجه بوده و همان مجموعه نیز کلیه فعالیت‌های سرمایه‌گذار را پیش ببرد. حال آنکه در حال حاضر یک سرمایه‌گذار حوزه نیروگاهی حتی برای مطرح کردن درخواست دریافت مطالبات یا چالش‌هایی که با آن مواجه است، باید به چند دفتر وزارت نیرو و شرکت‌های تابعه آن مراجعه کند؛ بنابراین برای حفظ و ترغیب سرمایه‌گذاران در صنعت برق باید ابتدا مشکلات ساختاری آن برطرف شود.

به نظر شما راهکار کاهش ناترازی عمیق بین تولید و تقاضا چیست؟

علاوه بر اقدامات کوتاه مدت، تجدید نظر در تشکیلات صنعت برق به منظور اداره این صنعت در بخش‌های ستادی کوچک و کارآ ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در واقع مانع اصلی در توسعه صنعت برق، نبود برنامه ریزی برای احداث نیروگاه‌های جدید و خطوط انتقال برق است که این موضوع باید به صورت شفاف، بررسی شود و بر اساس آن بودجه لازم تخصیص یابد. در این مسیر نیز ارائه شعارهایی، چون «صرفه جویی در مصرف برق» بدون اقدام اساسی برای نهادینه سازی آن، «افزایش راندمان نیروگاه ها» با وجود تداوم فعالیت نیروگاه‌های قدیمی دولتی آن هم با راندمان کمتر از ۲۰‌درصد، فقط راه برای رسیدن به این مقصد را پیچیده و سخت‌تر می‌کند. البته اقداماتی، چون «عدم‌تامین برق صنایع در زمان خاموشی ها»، «فرمول بندی بهای برق مصرفی»، «تهاتر بدهی‌ها به جای پرداخت‌های نقدی» و «حمایت وزارت نیرو از بومی سازی تجهیزات صنعت برق» می‌تواند موجب از دست رفتن فرصت‌های مناسب در مسیر توسعه عملی این صنعت شود.

 

منبع: دنیای اقتصاد

انتشار یافته: ۷
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۰
یک مهندس توانیری
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۲:۵۳ - ۱۴۰۱/۰۵/۲۳
0
4
با صراحت عرض میکنم تا زمانیکه استانداردها و دستورالعمل های نگهداری و بهره برداری از تجهیزات صنعت برق رعایت نشود پیشرفتی حاصل نخواهد شد ولو ده بار هم ساختارها رو تغییر داده باشند!! نظامنامه استانداردهای صنعت برق مصوب وزیر وقت در اسفند سال 1396 بسیار میتواند راه گشا باشد در تمام زمینه های صنعت برق چونکه بزبانی بسیار ساده وظایف رو مشخص کرده نمیدانم این دفتر تحقیقات توانیر چرا در زمینه پیاده سازی این نظامنامه اقدامی جدی نمیکند...اصلا مسخره بازی شده رعایت این نظامنامه...! مهندس کردی و دکتر تقوایی باید پاسخگو باشن که چرا مفاد این نظامنامه 7 صفحه ایی رو بلد نیستن رعایت و اجرا کنن!؟!!!؟ نکنه عمدی در کار باشد!!؟
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۵:۴۴ - ۱۴۰۱/۰۵/۲۳
0
2
ر قانون تأسیس وزارت آب و بر مصوب ۲۶/۱۲/۱۳۴۲ به وزارت مزبور اجازه داده شده بود که برای اداره تأسیسات برق و نظارت بر نحوه استفاده از نیروی برق شرکت‌هایی را که به صورت شرکت سهامی عام و بر اساس اصول بازرگانی اداره خواهند شد ایجاد کنند. طبق این مجوز به غیر از سازمان آب و برق خوزستان که از سال ۱۳۳۹ مشغول به کار بود، اساسنامه هفت شرکت برق منطقه ای از جمله شرکت برق منطقه ای تهران تدوین گردید و در آذرماه ۱۳۴۳ به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسیده و به اجرا گذاشته شد. هدف از تشکیل این شرکت‌ها در ماده ۴ اساسنامه ذکر گردیده بود عبارت بود از تولید، انتقال و توزیع نیروی برق و خرید و فروش نیروی برق به‌طور عمده در منطقه. یک سال بعد در ۱۷ آذر ماه سال ۱۳۴۴ با اصلاح ماده ۴ اساسنامه، وظیفه توزیع برق نیز به این شرکت‌ها محول گردید. شرکت برق منطقه ای تهران از همان سال با زیر پوشش قرار دادن مشترکان برق‌های شرکت‌های خصوصی در تهران و تحویل گرفتن مدیریت برق شهرستان‌های استان‌های تهران، مرکزی، سمنان و زنجان به عنوان یکی از بزرگترین شرکت‌های برق منطقه ای ایران کار خود را آغاز کرد. این شرکت با تحویل گرفتن کلیه نیروگاه‌هایی که زیر نظر شهرداری‌ها اداره می‌شدند و با احداث شبکه‌های جدید فشار قوی و فشار ضعیف و احداث ایستگاه‌های انتقال، فوق توزیع و توزیع نیروی برق، برای تحویل برق با کیفیت مطلوب به مشترکان، اقدامات اساسی به عمل آورد.[
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۵:۴۶ - ۱۴۰۱/۰۵/۲۳
0
3
وزارت نیرو پس از ایجاد برق های منطقه ای بوجود امدو فلسفه تشکیل شرکتها در این بود که بتوانند با چابکی بیشتر خدمات مناسبتر و گسترده تری را ارئه کنند..
"قانون تأسیس وزارت نیرو در بیست و هشتم بهمن ۱۳۵۳ به تصویب رسید که هدف آن حداکثر استفاده از منابع انرژی و آب کشور و همچنین تهیه و تأمین انرژی و آب برای انواع مصارف عمومی شهروندان عنوان شد."
ناشناس
|
Germany
|
۰۶:۳۹ - ۱۴۰۱/۰۵/۲۴
0
1
توانیر بر اساس درگیری درون سازمانی و ورود فرد و فکری که تحویل گرفته نشد، شقه شقه شد. تاریخ را بپرسید در دهه ۶۰ چه اتفاقی افتاد. هیچ پشتوانه علمی و مدیریتی برای جدا سازی وظایف از توانیر و انتقال آن به برقهای منطقه ای نبود. در آن زمان توانیر دارای قدرت در صنعت برق بود و همین عده ای را آزار میداد تازه واردان به آن این را بر نتافتند و کوچک و خردش کردند. شرکت مادر حرارتی هم که اساسش غیر قانونی است. چون وظایف تولید از توانیر منفک نشده. سازمان دولتی توسعه برق را منحل و جایش شرکت تاسیس کردند که اساسنامه مصوب مجلس ندارد. این شرکت برای تسریع در واگذاریها و خواندن فاتحه تولید تشکیل شد و همین هم شد و وضعیت تولید را با حجم خاموشی و عقب افتادگی تولید و از دست دادن فرصتهای منطقه ای میبینید. و نیروگاه ها را هم دولت برای جبدان بدهی واگذار کرد اما همین شد برای عده ای رانت و برای مردم هیچ چون سرمایه ملی را به غیر اهلش دادند!!
ناشناس
|
Germany
|
۰۷:۰۶ - ۱۴۰۱/۰۵/۲۴
0
3
وزارت نیرو دیگر نیرو ندارد!! بر مدار حرکت دوار است!! دچار روزمرگی کردند. در ۸ سال گذشته و ۸ سال گذشته تر چه گذشت بر برق؟؟ اصلا بیراه نبوده راهی را رفتند که مقصدش نا معلوم بوده و بدبینانه این است که شاید هم حکیمانه این بلا بر برق وارد شد.
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۹:۵۴ - ۱۴۰۱/۰۵/۲۴
0
1
افزایش حقوق چی شد؟
همکاار
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۲:۳۵ - ۱۴۰۱/۰۵/۲۶
0
3
تغییرات تیتر خبر عجیبه کدوم تغییرات ساختاری وقتی تولید اضافه نمیشه اما کردی خبر شعاری 90 روز بدون خاموشی را میرود!
کدوم تغییرات وقتی سخنگوی برق مدیر دیسپاچینگ هستش و به همین خاطر کسی ناکارامدی و ناکافی بودن خطوط برق را پیگیری نمیکند!
کدوم تغییرات وقتی برق صنایع را با جسارت به حکم دولت قطع کردند و بازار سرمایه را نابود کردند در واقع هزینه کم کاری در صنعت برق را سرمایه گذاران صنایع پرداختند
بقول مدیر عامل فولاد غلط مال وزارت نیرو بود تنبیه شو صنایع پرداختند(نقل به مضمون)
کدوم تغییرات دقیقا ؟تغیرات مدیریتی در راستای بهبود شرایط تولید و توزیع یا درراستای شعارهای دهان پرکن بدون پشتوانه 90 روز بدون خاموشی لابد شق القمر محرابیان و روغنی +بکارگیری مرد توانمند خوشنام تولید در رده بازنشستگی مهندس بدون رقیب پیشاهنگ مردی برای تمام فصول ! 90 روزززز بدون خاموشی با هزینه کرد صنایع را رقم زد
کدوم تغییرات دقیقا مد نظر خبر هست؟ آقای کاظمی را باید بخاطر اخباریکه اننشار میباید تقدیر کرد بدون عوض کردن معاون روابط عمومی وزارت نیرو که دقیقا با رانت به اینجا آمده و از شرایط بسیار خوب استفاده میکند در جهت منویات گروه خودش و خبرهای بسیار مطلوبی را اطلاع رسانی میکند
دقیقا کدام تغیییرات مد نظر بوده
چون نیروگاهی ساخته شده و انتصابات گسترده سفارشی روغنی نیز در رایتای بهبود نبوده تاکنون
ارسال نظر قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.
نتیجه عبارت زیر را وارد کنید
captcha =
وضعیت انتشار و پاسخ به ایمیل شما اطلاع رسانی میشود.
پربازدیدها
برق در شبکه های اجتماعی
اخبار عمومی برق نیوز
عکس و فیلم
پربحث ترین ها
آخرین اخبار