ثمراث جایگزینی نیروگاه‌های قدیمی با واحد‌های جدید

به گزارش برق نیوز، غلامرضا مهرداد، رئیس هیات مدیره شرکت تعمیرات نیروگاهی ایران: هزینه تولید برق، تاثیرات زیست محیطی و قابلیت اطمینان تامین برق جزو مشخصه‌های مهم صنعت برق هر کشوری است. این مشخصه‌ها در صنعت برق کشور ما همواره تحت تاثیر شرایط و مناسبات ویژه اقتصادی کشور بخصوص طی سال‌های اخیر بوده است.

مهم‌ترین و بزرگترین مولفه هزینه تولید برق نیروگاه‌های حرارتی در دنیا هزینه سوخت است و معمولا با توجه به قیمت‌های فعلی سوخت فسیلی در دنیا بیش از ۹۰ درصد هزینه‌های تولید برق را شامل می‌شود.

همین امر موجب شده که همواره جهت‌گیری تحقیقات و توسعه تکنولوژی نیروگاهی در راستای افزایش راندمان حرارتی نیروگاه‌ها باشد؛ بطوری‌که در حال حاضر راندمان حرارتی نیروگاه‌های جدید به بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته است.

در کشور ما که جزو بزرگترین دارندگان منابع نفت و گاز جهان است، سیاست‌های کلان کشور در حوزه انرژی و قیمت‌های سوبسیدی سوخت (و البته برق) باعث شده که به موضوع نوسازی و بازسازی نیروگاه‌های فرسوده قدیمی و جایگزینی آن‌ها با نیروگاه‌های جدید کمتر توجه شود.

البته در این زمینه کمبود منابع مالی بخصوص طی چند سال اخیر که تحریم‌های ظالمانه بر علیه کشورمان تشدید شده بی‌تاثیر نبوده است. ضمن اینکه رشد نیاز مصرف کشور نیز مستلزم احداث سالانه حدود هفت هزار مگاوات نیروگاه‌های جدید است که سرمایه‌گذاری کلانی را می‌طلبد.

این در حالی است که در تابستان سال جاری قابلیت تولید عملی نیروگاه‌های کشور عملا چند هزار مگاوات از نیاز مصرف کشور کمتر بوده که ناگزیر به جبران این کمبود درسال‌های آتی هستیم.

درحال حاضر نیروگاه‌هایی با راندمان کمتر از ۲۵ درصد در حال بهره‌برداری هستند که ظرفیت آن‌ها بالغ بر سه هزار و ۵۰۰ مگاوات است. راندمان این واحد‌ها تقریبا نصف نیروگاه‌های سیکل‌ترکیبی فعال شبکه است و به عبارت دیگر حدود دو برابر نیروگاه‌های سیکل‌ترکیبی شبکه برای تولید واحد انرژی سوخت مصرف می‌کنند.

مصرف سالانه این نیروگاه‌ها بالغ بر سه میلیارد مترمکعب گاز طبیعی و نزدیک به ۵۰۰ میلیون لیتر گازوییل است و در صورتی که این نیروگاه‌ها با نیروگاه‌های سیکل‌ترکیبی موجود جایگزین شوند، با احتساب قیمت‌های جهانی سوخت سالانه بیش از ۵۰۰ میلیون دلار صرفه‌جویی خواهد شد.

البته با توجه به راندمان پایین این نیروگاه‌ها عملا در طول سال انرژی کمتری از آن‌ها توسط مرکز کنترل شبکه اخذ می‌شود و در سطح بالاتر راندمان (۲۵ تا ۳۰درصد) هم نیروگاه‌های قدیمی زیادی در شبکه حضور دارند که متناسبا با ضریب تولید بالاتری بهره‌برداری می‌شوند و بالطبع جایگزینی این واحد‌ها نیز با واحد‌های دارای راندمان بالاتر منافع اقتصادی بیشتری دربرداشته و هزینه‌های واقعی تولید را به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد.
 
تاثیرات زیست محیطی

با توجه به اینکه حدود سی ۳۰ درصد سوخت مصرفی کشور در نیروگاه‌ها مصرف می‌شود و مصرف سوخت فسیلی نقش اصلی را در ایجاد آلاینده‌های زیست‌محیطی و گاز‌های گلخانه‌ای دارند، بالطبع بهبود راندمان حرارتی نیروگاه‌ها مستقیما در بهبود شرایط زیست‌محیطی کشور موثر خواهد بود.

درحال حاضر مصرف سوخت نیروگاه‎‌ها (مجموع گاز طبیعی وگازوییل ومازوت) از مرز ۹۰ میلیارد لیتر معادل در سال عبور کرده که رقم قابل ملاحظه‌ای است و بطور سالانه با رشد مصرف برق این رقم نیز افزایش می‌یابد.

هر چند در سال‌های اخیر با رشد تولید گاز طبیعی درکشور و سیاست‌های وزارت نیرو در جهت کاهش مصرف مازوت مصرف این نوع سوخت در کشور تعدیل شده و به کمتر از ۱۰ درصد کل سوخت مصرفی کاهش یافته است.

اما با توجه به آلایندگی بیشتر این نوع سوخت نسبت به گاز طبیعی و گازوییل و همچنین تاثیر مخربی که بر تجهیزات نیروگاه‌های مصرف‌کننده این نوع سوخت دارد بهبود راندمان کلی نیروگاه‌ها نیز می‌تواند مستقیما درکاهش مصرف آن تاثیر گذاشته و علاوه برکاهش تولید گاز‌های گلخانه‌ای؛ بهبود شرایط زیست‌محیطی عمومی کشور و محیط نیروگاه‌ها موجب کاهش هزینه‌های واقعی تولید برق نیز می‌گردد.
 
قابلیت اطمینان تامین برق شبکه

از مشخصه‌های مهم یک شبکه برق ضریب قابلیت اطمینان تامین برق است. امروزه وابستگی زندگی عموم مردم به برق به حدی است که قطع برق در مدت کوتاه هم خسارت قابل ملاحظه اقتصادی و اجتماعی درپی دارد. هزینه قطع برق با توجه به میزان توسعه یافتگی کشور‌ها متفاوت است و حتی در کشور‌های در حال توسعه نیز هزینه قطع برق ده‌ها برابر هزینه تولید برق است.

هر چند ضریب قابلیت اطمینان تامین برق یک شبکه به عوامل متعددی که مهم‌ترین آن‌ها ظرفیت تولید برق در مقایسه با نیاز مصرف است بستگی دارد، اما قابلیت اطمینان هر یک از واحد‌های تولید برق شبکه نیز در ضریب قابلیت اطمینان تامین برق کل شبکه سراسری موثر است.

با پیشرفت تکنولوژی ساخت نیروگاه‌ها، سیستم‌های کنترل نیروگاه‌ها نیز توسعه قابل ملاحظه‌ای طی چند دهه گذشته داشته‌اند و نیروگاه‌های جدید برخوردار از آخرین نسل سیستم‌های کنترل از قابلیت اطمینان بسیار بالایی برخوردارند و بر عکس نیروگاه‌هایی که از سیستم‌های کنترل قدیمی استفاده می‌کنند وضعیت مناسبی از این لحاظ ندارند.

تجهیزات مکانیکی و الکتریکی نیروگاه‌ها نیز از عمر مفید مشخصی برخوردارند و بعد از گذشت دو تا سه دهه از عمرآن‌ها بتدریج تجهیزات آن‌ها فرسوده و دچار از کار افتادگی یا افت کارایی شده و موجب قطع یا محدودیت تولید کل واحد نیروگاهی می‌شوند.

درحال حاضر از مجموع ۱۵ هزار و ۲۰۰ مگاوات نیروگاه‌های بخاری کشور حدود ۱۰ هزار مگاوات آن بیش از ۳۰ سال عمر دارند که عمر پنج هزار مگاوات آن‌ها بیش از ۴۰ سال است. در ناوگان نیروگاه‌های گازی نیز حدود سه هزار و ۲۰۰ مگاوات بیش از ۳۰ سال عمر دارند که عمر دو هزار و ۵۰۰ مگاوات آن‌ها بیش از ۴۰ سال است.

در نیروگاه‌های بخاری با توجه به ایجاد زیرساخت‌های مهم برای بهره‌برداری از این نوع واحد‌ها معمولا بهتر است با بازسازی و نوسازی تجهیزات و سیستم‌های کنترل ضمن افزایش عمر مفید؛ راندمان آن‌ها را نیز ارتقا بخشید که این کار در کشور‌های پیشرفته صنعتی هم صورت می‌گیرد.

درخصوص نیروگاه‌های گازی قدیمی که عمدتا فرسوده و با راندمان حدود ۲۵ درصد و کمتر هستند از رده خارج کردن آن‌ها و جایگزینی با نیروگاه‌های جدید گزینه مناسبی خواهد بود.

صنعت برق زیرساخت اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور است. در تمام سال‌ها و بلکه دهه‌های گذشته علیرغم ناملایمات فراوان سیاسی و اقتصادی رشد مصرف برق و به تبع آن لزوم افزایش ظرفیت تولید برق مستمرا تداوم داشته و خواهد داشت. در طول دهه ۹۰ علیرغم اینکه رشد اقتصادی کشور فقط ۶ درصد بوده رشد مصرف برق بالغ بر۵۰ درصد بوده است.

افزایش نیاز مصرف به مرز ۷۰ هزار مگاوات و قدرت نصب شده به حدود ۹۰ هزار مگاوات به منزله لزوم توجه جدی به نوسازی و بازسازی تاسیسات فرسوده و قدیمی که کارایی خود را از دست داده‌اند می‌باشد. سرمایه‌گذاری در این زمینه با توجه به تاثیر قابل توجه در هر سه مورد پیش گفته (کاهش هزینه‌های واقعی تولید برق، تاثیرات مثبت زیست محیطی و ارتقای قابلیت اطمینان تامین برق) به لحاظ فنی و اقتصادی کاملا موجه است و جای آن دارد که صنعت برق کشور ما که جایگاه قابل توجهی از نظر ظرفیت تولید برق در دنیا و منطقه دارد در این زمینه نیز گام‌های موثر و مناسبی در اسرع وقت بردارد.