پیشگامان بازار برق دنیا

به گزارش "برق نيوز"  اولين گام‌ها در راستاي خصوصي‌سازي سيستم‌هاي قدرت، به كشور شيلي در اواخر دهة 1970 مربوط مي‌شود. مدل به كار رفته در كشور شيلي در كليت خود، در ورود عقلانيت و شفافيت به سيستم قيمت‌گذاري برق موفق بوده است، اما در عين حال، اين تحول با سلطة چند شركت بزرگ همراه شد كه كارايي و رقابت را در بازار تهديد مي‌كرد؛ به دنبال آن، كشور آرژانتين با نگاه به تجربة شيلي و تحميل محدوديت‌هايي بر تمركز بازار و پيش‌بيني مشوق‌هايي براي پرداخت به واحدهاي داراي انرژي ذخيره، قابليت اطمينان سيستم برق خود را بالا برد.

يكي از اهداف اصلي راه‌اندازي بازار برق كه دولت آرژانتين آن را دنبال مي‌كرد، خصوصي‌سازي سيستم‌هاي مولد برق بود كه به علت انحصار دولتي از وضعيت فني نامطلوبي برخوردار بودند و در نتيجه با اختلالات مداوم مواجه مي‌شدند. دولت در عين حال به دنبال جذب سرماية لازم براي بازسازي اين دارايي‌ها و گسترش سيستم موجود بود. در طول دهة 90، پروژه‌هاي تجديدساختار متعددي در ديگر كشورهاي آمريكاي لاتين شامل پرو، برزيل و كلمبيا با مشاركت بانك جهاني به اجرا رسيد، اما در مجموع موفقيت چنداني ازاين برنامه‌ها حاصل نشد.

موفق‌ترين حركت در صنعت برق در سال 1990 و در زمان نخست وزيري مارگارت تاچر در انگلستان با خصوصي‌سازي صنعت برق انگليس و ولز به وقوع پيوست. فرايند به‌كارگرفته‌شده در بريتانيا به عنوان الگويي در آزادسازي و مقررات‌زدايي در ديگر كشورهاي مشترك‌المنافع بخصوص استراليا و نيوزيلند و بازارهاي منطقه‌اي مانند ايالت آلبرتاي كانادا به كار گرفته شد. البته، لازم به ذكر است كه در بسياري از اين موارد، آزادسازي بازار بدون خصوصي‌سازي‌هاي وسيع مانند نمونة انگلستان انجام شد. تجارب مختلف موجود در دنيا، از نظر نهادهاي ايجادشده جديد و طراحي‌هاي بازار اغلب با هم متفاوت‌اند، اما اصول زيربنايي آن‌ها يكسان است.

يكي از اين اصول، جداسازي عملكردهاي ذاتاً رقابتي توليد و خرده‌فروشي از انحصارهاي طبيعي در انتقال و توزيع است. تحول ديگر، ايجاد دو بازار برق عمده‌فروشي و خرده‌فروشي جداگانه مي‌باشد. نقش بازار عمده‌فروشي برق فراهم‌نمودن امكان تجارت بين توليدكنندگان، خرده‌فروشان و ديگر واسطه‌هاي مالي در جهت انتقال انرژي به صورت آني و آتي هر دو مي‌باشد. بازار خرده‌فروشي نيز با هدف ايجاد رقابت بين توزيع‌كنندگان برق و مشتريان نهايي و گسترش دامنة امكانات خانوارها در انتخاب تأمين‌كنندة برق و نهايتاً رفاه بيشتر مصرف‌كنندگان ايجاد مي‌شود.