چالش بزرگ وزارت نیرو برای تامین مالی برق

همانطور که در شکل نشان داده شده است تفاوت توان اوج مصرف برق و ظرفیت نامی نصب شده در کشور به دلیل نیاز حداکثری کشور به انرژی الکتریکی در روزهای گرم تابستان است.

افزایش روند مصرف برق نیازمند افزایش ظرفیت تولید برق در کشور است. بررسی الگوی نسبت ظرفیت نیروگاهی نصب شده به میزان اوج مصرف در کشور در سال‌های اخیر نشان داده است که وضعیت ظرفیت تولید برق در کشور تز جایگاه مطلوبی برخوردار نیست و در صورت ادامه این روند در سال‌های آینده، ظرفیت تولید برق و مصرف آن برابر خواهد شد که به لحاظ امنیت انرژی بسیار نامطلوب است. در شکل(۲) الگوی نسبت ظرفیت نیروگاهی نصب شده به میزان اوج مصرف در کشور نشان داده شده است.

از طرف دیگر در حوزه افزایش ظرفیت نیروگاهی در هر سال، آمارها نشان داده است که در پنج سال گذشته نیاز به احداث ظرفیت جدید  در کشور برآورد نشده است که نتیجه این امر بروز خاموشی در سال‌های آینده خواهد بود. در شکل(۳) روند احداث نیروگاه‌های جدید در هر سال نشان داده شده است.

محاسبات نشان داده است که به ازای احداث هر مگاوات نیروگاه در کشور نیازمند سرمایه گذاری به میزان یک میلیون دلار است. حجم بالای بدهی وزارت نیرو در سال‌های گذشته و ناتوانی در تامین مالی پروژه های احداث نیروگاه باعث شده است که اولا روند احداث نیروگاه جدید در کشور با مشکل روبرو شود و دوم اینکه وزارت نیرو به احداث کم هزینه ترین نوع نیروگاه روی آورد. در حال حاضر نیروگاه گازی دارای کم ترین هزینه احداث در بین انواع نیروگاه‌ها است که متاسفانه دارای کم ترین بازده  (۲۹%) نیز می‌باشد.

یکی از مهم ترین اقدام هایی که در دنیا برای احیای حوزه انرژی و اصلاح الگوی مصرف آن مورد استفاده قرار گرفته است، روش تعرفه گذاری پلکانی-افزایشی(IBT) است. بر اساس این راهبرد، قیمت انرژی برای مشترکینی که در حد الگو مصرف می‌کنند، افزایش چندانی ندارد اما هزینه مصارف بی‌رویه (بالاتر از الگوی مصرف) با قیمت آزاد و حتی بیشتر محاسبه میشود. با این اقدام، مشترکین پرمصرف که اقلیت جامعه را تشکیل میدهند، به اصلاح رفتار ترغیب میشوند و در عین حال دولت می‌تواند بدون بروز نارضایتی عمومی، کسری منابع مورد نیاز خود را تامین نماید. استفاده از راهبردهای هوشمندانه برای تعرفه‌گذاری برق علاوه بر اینکه نیاز مالی مورد نیاز وزارت نیرو را تامین می‌کند، مشترکین پرمصرف را به رعایت الگوی مصرف برق ترغیب می‌نماید و از میزان یارانه پنهانی که به صورت ناعادلانه به مشترکین پرمصرف تعلق می‌گیرد خواهد کاست و نیاز به افزایش ظرفیت نیروگاهی جدید در کشور کاسته خواهد شد.

پیشنهاد می‌گردد به منظور تامین منابع مالی مورد نیاز برای احداث واحدهای جدید نیروگاهی و کاهش روند تقاضای انرژی در کشور از راهبردهای هوشمندانه تعرفه گذاری پلکانی-افزایشی استفاده گردد.