چرا با این همه کویر به فکر انرژی خورشیدی نیستیم؟

سيمين شهرکی -  برق نیوز -  سيستان و بلوچستان اگرچه نعمت هايي نظير نفت، گاز و جنگل هاي انبوه ندارد، اما نعمت هاي خدادادي همچون باد، تابش خورشيد و معادن به اين استان هديه شده و اين نعمت ها استان را به مجموعه اي بي نظير از انرژي هاي نو در ايران تبديل کرده است.

مسير بادهاي پر قدرت سيستان، انرژي تابشي خورشيد با بيش از 6 کيلووات ساعت بر مترمربع در روز، دو انرژي تجديدپذير خدادادي است که بهترين شرايط را در اين منطقه به وجود آورده است.

به موارد بالا مي توان «انرژي زمين گرمايي آتش فشان نيمه خاموش تفتان» و بلندي هاي بزمان، انرژي امواج اقيانوسي درياي بزرگ چابهار با ارتفاع بيش از 12 متر در فصل مونسون و انرژي «بيومس» منطقه کشاورزي و گاوداري هاي زابل، بمپور و باهوکلات را نيز اضافه کرد.

قدرت بي نظير بادهاي سيستان

براساس اطلاعات سينوپتيک هواشناسي در 30 سال گذشته، ديتاهاي مقدماتي اطلس باد «سازمان انرژي هاي نو ايران» و نقشه هاي به روز شده سازمان هوانوردي بزرگ جهاني از جمله «ناسا»، بادهاي سيستان از نظر قدرت و تداوم و جهت وزش ثابت باد رتبه نخست جهاني را به خود اختصاص داده اند.

«غلامرضا سرگلزايي» عضو هيئت رئيسه انجمن علمي انرژي بادي ايران با بيان اين مطلب، مي گويد: قدرت زياد بادهاي سيستان و مسطح بودن زمين هاي فلات هامون يکي از مزاياي منحصر به فرد دشت سيستان براي احداث نيروگاه بادي در اين منطقه است و با احداث اين نوع نيروگاه ها مي توان انرژي قابل توجهي را به دست آورد.

عضو هيئت رئيسه انجمن علمي انرژي بادي ايران با بيان اين که بادهاي پرقدرت سيستان به طور متوسط سالانه با سرعت 1.5± 8.5 متر برثانيه مي وزد خاطرنشان مي کند: بيش از 310 روز وزش باد در منطقه «ميل نادر سيستان» با جهت وزش غالب شمال در سال نشان دهنده مناسب بودن فلات هامون براي ايجاد مزارع بزرگ برق بادي است.

احداث مزرعه بادي آزمايشي

براساس جمع آوري اطلاعات سينوپتيک هواشناسي به دست آمده طي ۱۰ سال گذشته و مجموعه اطلاعات وزارت نيرو، منطقه سيستان ظرفيت احداث مزارع بزرگ برق بادي آزمايشي را دارد، در کنار اطلاعات هواشناسي مي توان به مزاياي دشت سيستان نظير زبري کم زمين هاي آن براي احداث نيروگاه هاي بزرگ بادي نيز اشاره کرد.

عضو هيئت رئيسه انجمن علمي انرژي بادي ايران و مجري طرح نيروگاه هاي بادي و خورشيدي در سيستان و بلوچستان در اين باره مي گويد: براساس اطلاعات سينوپتيک هواشناسي و هوانوردي هاي بزرگ جهان از جمله ناسا منطقه سيستان قابليت احداث نيروگاه هاي بزرگ برق بادي را دارد.
عضو هيئت رئيسه انجمن علمي انرژي بادي ايران مي گويد: فلات سيستان با زمين هايي صاف و توپوگرافي بسيار اندک يا زبري زير 3 درصد بهترين زمين براي ايجاد نيروگاه هاي بادي است.

سرگلزايي يکي ديگر از مزاياي دشت سيستان را جهت وزش باد غالب شمال با تغييرات ناچيز بيان مي کند و مي افزايد: متوسط سرعت وزش باد در منطقه ميل نادر زابل بيش از 310 روز در سال، بالاي 10 متر بر ثانيه است.

مدير فناوري اطلاعات دانشگاه سيستان و بلوچستان نيز درباره انرژي بادي استان با بيان مطلب که يکي از مزاياي احداث نيروگاه هاي بادي بزرگ در سيستان کاهش هزينه هاي سوخت و انتقال آن است مي افزايد: براي توليد برق در نيروگاه هاي استاني بايد سوخت از شهرهاي ديگر به سيستان و بلوچستان منتقل شود که هزينه هاي زيادي صرف خريد و انتقال سوخت مي شود.

دکتر سيد مسعود برکاتي مي افزايد: توليد برق پاک با استفاده از انرژي بادي قدرتمند موجود در منطقه باعث کاهش هزينه هاي مربوط به سوخت موردنياز در نيروگاه هاي گازوئيلي استان مي شود و علاوه بر کاهش هزينه هاي سوخت، با توليد برق پاک از آلودگي هاي زيست محيطي نيز جلوگيري مي شود و همه شواهد نشان مي دهد که طرح احداث نيروگاه هاي بادي بزرگ در سيستان توجيه دارد.

همچنين عضو هيئت رئيسه انجمن علمي انرژي بادي ايران تصريح مي کند: به منظور بررسي شرايط احداث نيروگاه بادي در منطقه، توربين بادي در «لوتک سيستان» نصب شده که پس از نصب و اتصال به شبکه سراسري از تيرماه سال 88 تا پايان آبان 92 حدود ۴ ميليون کيلو وات ساعت برق پاک را به شبکه سراسري کشور تزريق کرده است.

سرگلزايي مي افزايد: با بررسي اطلاعات هواشناسي زابل و برداشت هاي مقدماتي در سال هاي 85 تا 88 از ايستگاه هواشناسي، لوتک زابل براي احداث اولين توربين آزمايشي مناسب شناخته شد که اولين توربين آزمايشي از اول تيرماه 88 جنب پست برق فشارقوي نصب و راه اندازي شد.

وي در ادامه مي گويد:  توربين نصب شده در لوتک، يک توربين 660 کيلوواتي است که تاکنون بيش از 4ميليون کيلو وات ساعت برق پاک و رايگان توليد کرده است که اين نشان دهنده شرايط مناسب منطقه براي احداث نيروگاه بادي است.

يکي از بزرگ ترين مزاياي احداث توربين بادي در منطقه لوتک صرفه جويي در مصرف سوخت است.

عضو هيئت رئيسه انجمن علمي انرژي بادي ايران با اشاره به همين مطلب مي گويد: با هر ليتر گازوئيل با نيروگاه هاي موجود در استان مي توان 2 تا 2.5 کيلووات برق توليد کرد که براي توليد 4 ميليون کيلووات برق نياز به سوزاندن بيش از 2 ميليون ليتر گازوئيل است.

سرگلزايي تاکيد مي کند: اگر گازوئيل تحويلي به ازاي هر ليتر 600 تومان در نظر گرفته شود براي توليد 4 ميليون کيلو وات ساعت بايد بيش از يک ميليارد و ۲۰۰ ميليون تومان هزينه به هدر مي رفت. ولي با نصب توربين لوتک علاوه بر صرفه جويي ريالي، از ايجاد آلودگي هاي زيست محيطي و صوتي نيزجلوگيري شده است.

زاهدان در بهترين وضعيت تابش خورشيد

عضو هيئت علمي دانشگاه سيستان و بلوچستان در مورد انرژي خورشيدي سيستان و بلوچستان مي گويد: 2 نوع نيروگاه خورشيدي با عنوان فتوولتائيک و حرارتي وجود دارد که تنها نيروگاه حرارتي کشورمان در شيراز واقع شده است.

دکتر برکاتي با بيان اين که نيروگاه حرارتي خورشيدي راندمان بالاتري نسبت به نيروگاه هاي فتوولتائيک خورشيدي دارد، اضافه مي کند: اگرچه تابش خورشيد در سيستان و بلوچستان در حد مطلوب است، اما ايجاد نيروگاه حرارتي در استان و حتي کشور بسيار هزينه بر است.

وي مي گويد: اگرچه فناوري سلول هاي خورشيدي هر روز در حال پيشرفت است اما در سيستان و بلوچستان انرژي بادي همچنان مقرون به صرفه و بهترين انرژي نو در استان است.

مدير فناوري اطلاعات دانشگاه سيستان و بلوچستان اظهار مي دارد: طرح ايجاد نيروگاه هاي خورشيدي فتوولتائيک مي تواند در استان اجرا شود و هم اکنون يک طرح پژوهشي آموزشي در اين دانشگاه اجرا شده که طي آن 20 کيلووات ساعت برق از انرژي خورشيد توليد مي شود.

دکتر برکاتي خاطرنشان مي کند: اجراي موفقيت آميز اين طرح نشان مي دهد که منطقه شرايط لازم براي بهره برداري از انرژي خورشيدي را دارد، به طوري که مي توان در پشت بام ادارات، مدارس و حتي منازل سلول هاي خورشيدي نصب و برق پاک توليد کرد.

مجري طرح نيروگاه هاي بادي و خورشيدي در استان مي گويد: مطالعات اوليه در زمينه انرژي خورشيدي در سيستان و بلوچستان انجام شده که نشان مي دهد تابش خورشيد از منطقه «حرمک زاهدان» تا شمال چابهار بهترين وضعيت را در استان دارد که در شهرهاي زاهدان، خاش و سراوان تا شمال چابهار، تابش خورشيد بيش از 3هزار ساعت در سال برآورد مي شود.

سرگلزايي اظهار مي دارد: اگرچه شهرستان چابهار تابش خورشيد خوبي دارد، اما به دليل وجود مولکول هاي آب در هوا و برخورد آن ها با نور خورشيد، از ميزان تابش خورشيد کم مي شود در نتيجه اين مناطق براي احداث پانل هاي خورشيدي مناسب نيستند.

قابليت توليد برق کل کشور در ۵ درصد مساحت کوير لوت

براساس مطالعات دانشگاهي در کشور فرانسه، 5 درصد کوير لوت ايران به مساحت 3هزار کيلومتر مربع قابليت توليد برق موردنياز ايران و دو کشور همسايه يعني افغانستان و پاکستان را دارد.

دبير اول کميته فني استاندارد انجمن برق و الکترونيک ايران با بيان اين مطلب مي گويد: با نصب پانل هاي خورشيدي و احداث نيروگاه هاي سولار در کوير لوت علاوه بر توليد برق پاک مورد نياز کشور، مي توان اين برق را به کشورهاي همسايه هم داد.

وي مي افزايد: براساس اطلاعات سايت بين المللي ناسا که يکي از سازمان هاي هوانوردي بزرگ جهان است ۲ کشور ايران و ليبي به دليل دارا بودن انرژي لايزال خورشيدي نيازي به نيروگاه هاي سوخت فسيلي ندارند زيرا در آن جا بيشترين دريافت انرژي تابشي از خورشيد وجود دارد.

سرگلزايي خاطر نشان مي کند: سرمايه گذاري بخش خصوصي در زمينه احداث نيروگاه هاي انرژي نو زمينه را براي اشتغال زايي فراهم مي کند. به طوري که به ازاي توليد هر مگاوات برق پاک18 تا 30 نفر مشغول به کار مي شوند.

وي اظهار مي دارد: احداث نيروگاه هاي بادي و خورشيدي در مناطقي که بادهاي پرقدرت و تابش مطلوب خورشيد را دارد، زمينه را براي اشتغال زايي گسترده جوانان فراهم مي کند.

مبادي صدور برق

دکتر برکاتي مدير فناوري اطلاعات دانشگاه سيستان و بلوچستان مي گويد: يکي از اهداف بزرگي که با ايجاد نيروگاه هاي بادي در سيستان در نظر گرفته شده، صادرات گسترده برق به کشورهاي همسايه است.

وي مي افزايد: توليد برق پاک با استفاده از انرژي باد در سيستان و بلوچستان و ايران مقرون به صرفه است که پس از توليد، مي توان آن را به ۲ کشور افغانستان و پاکستان که متقاضي برق ايران هستند صادر و زمينه را براي صادرات به ساير کشورها نيز فراهم کرد.

عضو هيئت رئيسه انجمن علمي انرژي بادي ايران مي گويد: از 5 نقطه در شهرستان هاي سراوان، چابهار و سيستان برق به کشورهاي افغانستان و پاکستان صادر مي شود.

وي مي افزايد: صادرات برق به افغانستان و پاکستان با ولتاژهاي 20، 63 و به زودي230 کيلو ولت انجام مي شود.

سرگلزايي مي افزايد: اگرچه براي احداث بيش از 3 هزار مگاوات مزارع برق بادي و خورشيدي در استان سرمايه گذاران اعلام آمادگي کرده اند اما تاکنون هيچ اقدام اساسي در اين زمينه انجام نشده است و همگي آن ها منتظر همکاري بانک ها و دولت هستند.

عضو هيئت رئيسه انجمن علمي باد ايران مي گويد: از سال 87 مطالعات و بررسي هاي لازم با عنوان طرح برق دار کردن 200 روستاي کشور با استفاده از انرژي هاي نو، به صورت آزمايشي در پايان کار قرار گرفته است که به علت کمبود اعتبارات لازم، هنوزبه پايان نرسيده است.

وي مي افزايد: تاکنون فقط در يک روستا به نام «گوره اي» واقع در کرمان با 10 خانوار جمعيت پانل خورشيدي نصب شده است و در سيستان و بلوچستان نيز 2 روستا به صورت آزمايشي براي برق دار شدن با استفاده از انرژي هاي خورشيدي در نظر گرفته شده که يکي از آن ها در خاش و ديگري اطراف زاهدان واقع شده است و مطالعات اين ۲ روستا به طور کامل انجام شده، اما به دليل کمبود نقدينگي هنوز طرح برق دار کردن اين ۲ روستا با استفاده از انرژي هاي نو در سيستان و بلوچستان اجرا نشده است و به دليل دور بودن بسياري از روستاها از شبکه توزيع برق، طرح برق دار کردن روستاها با استفاده از انرژي هاي تجديدپذير باعث کاهش هزينه ها مي شود.

سرمايه گذاري بخش هاي خصوصي و دولتي

اگرچه قابليت هاي زيادي در اين استان وجود دارد اما تاکنون از اين ظرفيت هاي عظيم به درستي بهره برداري نشده است.

دکتر برکاتي مي گويد: مشکلات امنيتي گاهي سبب مي شود که سرمايه گذاري هاي کلان صورت نگيرد. البته شرايط به گونه اي پيش مي رود که بسترهاي مناسب براي سرمايه گذاري هاي کلان در استان فراهم شود.

اين استاد دانشگاه اضافه مي کند: در کنار مسئله ناامني يکي ديگر از چالش هايي که سرمايه گذاران در سيستان و بلوچستان با آن روبه رو هستند بي ثباتي سياست هاي مربوط به اين بخش است.

دکتر برکاتي خاطر نشان مي کند: سرمايه گذار به علت بي ثباتي سياست گذاري هاي مربوط به سرمايه گذاري نمي داند پس از چند سال چه اتفاقي مي افتد و در مدت زمان طولاني سياست هاي اين بخش ثابت مي ماند يا دچار تغيير مي شود.

وي مي افزايد: ايجاد مزارع بزرگ برق بادي و خورشيدي در سيستان و بلوچستان به سرمايه عظيمي نياز دارد و براي سرمايه گذاري در اين زمينه بايد شرکت هاي بزرگ پيش قدم شوند.

مدير فناوري اطلاعات دانشگاه سيستان و بلوچستان يکي ديگر از مشکلات سرمايه گذاران خارجي را که مايل به سرمايه گذاري در اين بخش هستند مشکلات ارزي مي داند و مي گويد: سرمايه گذاران خصوصي زيادي از کشورهاي مختلف نظير چين، استراليا و ژاپن از منطقه سيستان بازديد کرده اند و تمايل به سرمايه گذاري داشتند، اما يکي از مشکلات آن ها تبادلات ارزي است که سبب مي شود نتوانند پول خود را به منطقه بياورند.

به هر حال گنجينه اي از انرژي هاي نو در سيستان و بلوچستان وجود دارد که دايمي است اما انرژي تجديدپذير سيستان و بلوچستان نيازمند حمايت گسترده بخش خصوصي و توجهات دولت و بانک هاست. اگرچه نفت روزي به پايان مي رسد، اما بادهاي سيستان هميشه و پرقدرت مي وزند. خورشيد سيستان و بلوچستان با حرارت آتشين مي تابد و مردم استان هم صبورانه چشم اميد به فردا مي دوزند. فرداي اين استان با منابع سرشار انرژي خوش خواهد بود.

منبع: روزنامه خراسان