پدیده رزونانس و فرورزونانس در شبکههای توزیع
با توجه به خصوصیات مناسب شبکههای توزیع بروز پدیدههای رزوناس وفرزناس در این شبکهها بسیار معمول است. به عنوان مثال استفاده عمده از فیوز و Fuse-cut-out , استفاده از کابلهای با خاصیت خازنی قابل ملاحضه در مقایسه با خطوط هوایی شرایط بروز دو پدیده را دراین شبکهها فراهم میسازد.
سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: درمدارهای الکتریکی متشکل ازخازن با خاصیت خازنی C. وسیم پیچی با خاصیت القایی L. در شرایط خاص، کمیات ولتاژ وجریان مداربرای درازمدت از مقادیر قابل ملاحضهای برخورداراست. افزایش قابل ملاحضه مقادیر ولتاژ وجریان با توجه به وجود خازنی C. وخاصیت القایی L. از بروز پدیده موسوم به رزوناس (تشدید) ناشی میشود.
مقدمه
با توجه به خصوصیات مناسب شبکههای توزیع بروز پدیدههای رزوناس وفرزناس در این شبکهها بسیار معمول است. به عنوان مثال استفاده عمده از فیوز و Fuse-cut-out , استفاده از کابلهای با خاصیت خازنی قابل ملاحظه در مقایسه با خطوط هوایی شرایط بروز دو پدیده را دراین شبکهها فراهم میسازد. با سوختن فیوز در یک فاز ویا قطع یک فاز توسط Fuse-cut-out , شرایطمناسب بروز پدیده فراهم میشود.
بروزپدیده فرزوناس در شبکههای توزیع با افزایش ولتاژ وصدمه به ایزولاسیون تجهیزات فشار قوی از جمله برقگیرها کابلها و ترانسفورماتورها همراه است که ترکیدن سر کابلها انفجاربرقگیرها را موجب میشود. به علاوه جریان نشتی برقگیرهاع غیر خطی را افزایش میدهد و از عمر ودوام انها میکاهد.
خصوصیات و شرایط بروز پدیده در شبکههای توزیع:
همانطور که میدانیم پدیده فرو رزنانس در برابر خاصیت خازنی مناسب C. و اندوکتانس به ازای مقادیر اسمی ولتاژ و جریان روی میدهد. هنگامی که هستههای فرو مغناطیسی تجهیزات فشار قوی اشباع و در مدار با خاصیت خازنی C. واقع شوند شرایط بروز پدیده فراهم خواهد بود. در شبکههای ترانسفورماتورها به طور عمده توسط کابلها kv ۳۰ - ۶ تغذیه میشوند و کابلها از خاصیت خازنی بالا بر خوردارند به طور سری با سیم پیچی ترانسفورماتورها مجهز به هسته فرومغناطیسی واقع میباشند.
کابلها به شرح فوق در محل انشعاب از خط اصلی به فیوز یا Fuse -cut- out مجهزند. در صورت سوختن فیزها یا قطع یک یا دو فاز نرانسفورماتور و کابل تغذیه ان به صورت تکفاز یا دوفاز تحت ولتاژ واقع میشوتد. در این حالت شرایط بروز رزونانس در مدارهای بسته دو فاز و یا تک فاز فراهم میشوند.
مدار به شرح فوق تنها در شبکههای توزیع kv ۳۰ - ۶ مشاهده میشود. خصوصیات مدارها به شرح فوق از نظر بروز پدیده فرورزنانس در این جا مورد بحث قرار میگیرد و روش مقابله با شرح داده میشود. از انجا که مدارها شامل کابلها با خاصیت خازنی بالا و اتصال مستقیم به ترانسفورماتورها از طریق فیوز و یا Fuse -cut- out تنها در شبکههای توزیع معمول بوده است در پی سوختن فیوز در شرایط یک فاز بروز پدیده فراهم.
شرایط بروز پدیده در طی رژیم گذرا و ظهور اضافه ولتاژهای موقت بادامنه بالا در پی بروز عیب و یا بروز رزنانس و افزایش قابل ملاحظه مقدار جریان و اشباع هستههای مغناطیسی فراهم میشود. در صورت بروز پدیده روزنانس و افزایش قابل ملاحظه ولتاژهسته مغناطیسی سیم پیچها اشباع گشته بروز پدیده فرو رزنانس را موجب میشود. اشباع هسته سیم پیجها و بروز پدیده فرورزنانس با اضافه ولتاژها از نوع موقت همراه بوده دارای دامنه ضربهای با فرکانس چند سیکل بر ثانیه خواهند بود.
افزایش ولتاژ به شرح یالا با توجه به مدت طولانی خود بالغ بر چند سیک فرکانس ۵۰ ایزولاسیون داخلی تجهیزات فشار قوی از جمله ترانسفورماتورها کابلها سر کابلها ترانسفور ماتورهای ولتاژ را تهدید میکند و شرایط بروز قوس و تخلیه را در برقگیرهابدون فاصله هوایی فراهم میسازد. در برقگیرهای غیر خطی اضافه ولتلژ به شرح فوق جریان تخلیه برقگیر را تا چند امپر افزایش میدهد و انرژی حرارتی حاصل ازان دمای المانهای غیر خطی را به سرعت افزونی میبخشذ و از عمر ودوام انها تا چندین برابر کاهش میدهد.
بر طبق مطالعات صورت گرفته درصد عمده بروز عیب و اسیب در برقگیرهای غیر خطی در شبکههای توزیع از بروز پدیده فرورزنانس ناشی میشود. به همین علت در شبکهها و مدارها با هستههای فرومغناطیسی که احتمال بروزه پدیده بالاست حتی الامکان از برق گیرهای غیر خطی استفاده نشده است و از برق گیرها با فواصل هوایی استفاده میشود.
به طور کلی بروز پدیده فرو رزنانس در شبکههای توزیع مستلزم تشکیل مدار بسته به صورت مستقل از شبکه با خصوصیات زیر است:
۱ -مدار بسته شامل خاصیت القایی ناشی از هسته مغناطیسی خاصیت خازنی و نیروی الکتروموتوری مناسب
۲ -برقراری جریان در مدار بسته با مقدار بالا و کافی به منظور اشباع هسته مغناطیسی سیم پیچها
۳ -امپدانس معادل شبکه از سمت سیم پیچها با مشخصه خازنی (وجود خاصیت خازنی قابل ملاحظه در مدار)
وجود مولفه فعال در امپدانس دیده شده ( بند ۳) ضربات و نوسانات پدیده را در ولتاژ شبکه مستهلک میکند. به همین علت بالاترین مقدار اضافه ولتاژ ناشی از پدیده فرو رزنانس در شرایط بی باری و یا بار اکتیو خالص مشاهده میشود. در شرایط معمول و متقارن بهره برداری که در ان تجهیزات با خاصیت خازنی نظیر خطوط بی بار و یا کابلهای زمینی موجودند و یا بانگهای خازنی به منظور جبران قدرت راکتیو نصب شده اند خاصیت خازنی مدار با سیم پیچی مجهز به هسته فرو مغناطیسی به طور موازی واقع بوده احتمال بروز پدیده فرورزنانس به علت عدم اشباع هسته مغناطیسی نا چیز خواهد بود.
به طور کلی بروز پدیده فرو رزنانس در شبکههای توزیع مستلزم تشکیل مدار بسته به صورت مستقل از شبکه با خصوصیات زیر است:
۱ -مدار بسته شامل خاصیت القایی ناشی از هسته مغناطیسی خاصیت خازنی و نیروی الکتروموتوری مناسب
۲ -برقراری جریان در مدار بسته با مقدار بالا و کافی به منظور اشباع هسته مغناطیسی سیم پیچها
۳ -امپدانس معادل شبکه از سمت سیم پیچها با مشخصه خازنی (وجود خاصیت خازنی قابل ملاحظه در مدار)
وجود مولفه فعال در امپدانس دیده شده ( بند ۳) ضربات و نوسانات پدیده را در ولتاژ شبکه مستهلک میکند. به همین علت بالاترین مقدار اضافه ولتاژ ناشی از پدیده فرو رزنانس در شرایط بی باری و یا بار اکتیو خالص مشاهده میشود. در شرایط معمول و متقارن بهره برداری که در ان تجهیزات با خاصیت خازنی نظیر خطوط بی بار و یا کابلهای زمینی موجودند و یا بانگهای خازنی به منظور جبران قدرت راکتیو نصب شده اند خاصیت خازنی مدار با سیم پیچی مجهز به هسته فرو مغناطیسی به طور موازی واقع بوده احتمال بروز پدیده فرورزنانس به علت عدم اشباع هسته مغناطیسی نا چیز خواهد بود.
با این همه احتمال بروز پدیده فرورزنانس در حالت نامتقارن کمیات مدار افزایش مییابد عدم تقارون به طور عمده در هنگام قطع یک یا دو فاز شبکه روی میدهد. به عنوان مثال هنگامی که در پی ووصل کلید به علت اشکال و نقص فنی در کلید تنها یک یا دو فاز وصل شوند و یا در خط در حال بهره برداری با سوختن فیوز و یا کار دستگاه Fuse -cut- out یک یا دو فاز قطع شوند.
بروز نقص و اشکال مکانیکی در کلید در هنگام وصل در هر دو ردیف ولتاژهای توزیع و انتقال امکان پذیر استول یعدم تقارن ناشی از سوختن فیوز و یا کار Fuse -cut- out تنها در شبکههای توزیع مشاهد میشود. در این شبکخهها از فیو زو فیوز cut- out استفاده میشود به همین علت احتمال بروز پدیده در شبکههای توزیع بالاست.
احتمال بروز پدیده هنگامی که نقطه نول در شبکه توزیع ویا نقطه نول در ترانسفورماتور مورد تغذیه زمین شده باشد کاهش می یابد و احتمال بروز پدیده با افزایش خاصیت خازنی مدار افزونی مییابد. در شبکههای توزیع که بطور عمده به کابلهای زمینی مجهز اند به علت خاصیت خازنی بیشتر کابلها نسبت به خطوط هوایی احتمال برو زپدیده نسبت به شبکههای توزیع نوع هوایی فزونی مییابد.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.