سلف چیست؟

سلف یا القاگر قطعه‌ای از مدارات الکترونیک است که از یک سیم پیچ و هسته‌ای مغناطیسی ساخته شده است.
اگر مقدار جریان ثابت باشد، شدت میدان مغناطیسی در هر نقطه از اطراف سیم ثابت خواهد بود. مقاومت اهمی سیم پیچ را در اغلب موارد می‌توان صفر فرض نمود و بنابر این با عبور جریان dc سیم پیچ مانند یک هادی عمل کرده و عکس العملی ندارد (ولتاژ دو سر آن صفر است). اما چنانچه جریان عبوری بخواهد تغییر نماید، سیم پیچ با تغییر جریان مخالفت نموده و این مخالفت به صورت ایجاد ولتاژی به نام ولتاژ القائی بروز نماید. اصولاَ این خاصیت خودالقائی سیم پیچ می‌نامیم. بدین معنی که در اطراف سیم یک میدان مغناطیسی متغیر ایجاد خواهد شد. یعنی در این حالت شدت و جهت میدان مغناطیسی پیوسته تغییر می‌کند. اما در هر حال شدت میدان مغناطیسی ایجاد شده، در هر لحظه در نزدیکی سیم بیشتر است و هر چه از سیم دورتر شویم میدان مغناطیسی ضعیف‌تر می‌شود. حال اگر یک سیم راست را پیچیده و به شکل فنر درآوریم، با عبور جریان از آن، میدان مغناطیسی اطراف حلقه‌های این سیم پیچ با هم جمع شده و یک میدان مغناطیسی قوی‌تر را تشکیل می‌دهند که این میدان مغناطیسی شبیه به میدان مغناطیسی اطراف یک آهن ربای دائم می‌باشد. به این سیم پیچ، بوبین یا سلف نیز می‌گویند.



در سال ۱۸۲۴ دانشمندی به نام اورستد دریافت که هرگاه قطب نمایی به سیم حامل جریان نزدیک شود عقربه منحرف می‌شود؛ و اثبات این موضوع است که اطراف سیم حامل جریان میدان مغناطیسی وجود دارد، تجمع براده‌ها در نزدیکی سیم بیشتر بوده به این معنی که شدت میدان مغناطیسی ایجاد شده در نزدیکی سیم بیشتر است؛ و هر چه از سیم دورتر شویم میدان مغناطیسی ضعیف‌تر می‌شود.
همانند خازن سیم پیچ هم قابلیت شارژ و دشارژ دارد. با این فرق که انرژی در سیم پیچ به صورت الکترو مغناطیسی ذخیره می‌شود. در صورتی که انرژی ذخیره شده در خازن از نوع الکترواستاتیکی است.



جهت میدان مغناطیسی ایجاد شده در اطراف یک سیم راست حامل جریان را می‌توان از قانون دست راست بدست آورد. بر اساس این قانون اگر سیم راست حامل جریان را به گونه‌ای در دست راست بگیریم که انگشت شست در جهت جریان باشد، جهت خم شدن چهار انگشت دیگر، جهت میدان مغناطیسی در اطراف سیم را نشان می‌دهد. برای تعیین جهت میدان مغناطیسی در داخل یک سیم پیچ نیز می‌توان از قانون دست راست استفاده کرد. بر اساس این قانون اگر سیم پیچ را طوری در دست راست بگیریم که جهت چهار انگشت در جهت جریان باشد، انگشت شست جهت میدان مغناطیسی در داخل سیم پیچ را نشان می‌دهد.



تحلیل تغییر جریان به هنگام قطع و وصل کلید در القاگر
۱- برای به دست آوردن جریان با توجه رابطه: I=V/R عمل می‌کنیم. جریان در این سیملوله ناگهان به مقدار I=V/R نمی‌رسد. زیرا در اثر تغییر جریان که از صفر رو به افزایش گذاشته است" نیروی محرکه خودالقایی در مدار به وجود می‌آید؛ که طبق قانون لنز با افزایش جریان مخالفت می‌کند؛ بنابراین در اثرمخالفت این نیروی محرکه خودالقایی جریان سریعا به مقدار صحیح I=V/R نمی‌رسد.
بعد از آ. نکه جریان به مقدار I=V/R رسید؛ دیگر ثابت می‌ماند و نیروی محرکه خودالقایی در این هنگام که جریان I=V/R، ثابت شده، به صفر می‌رسد. پس با وصل کردن سیملوله به مدار و بعد از بستن کلید" در طی مدتی نیروی محرکه خودالقایی صفر خواهد شد.


ب) حال کلید را باز می‌کنیم. جریان یکدفعه از مقدار I=V/R به صفر نمی‌رسد. چراکه بازهم در سیملوله نیروی محرکه خودالقایی به وجود می‌آید و مانع کاهش جریان می‌شود؛ لذا جریان پس از گذشت مدت زمانی به صفر می‌رسد.
جرقه‌هایی که غالبا در هنگام باز وبسته شدن کلید‌ها در مدار رخ می‌دهد " به علت همین نیروی محرکه خودالقایی است.