بررسی سیستم حفاظت صاعقه برج میلاد: اکتیو یا پسیو ؟

سرویس آموزش و آزمون برق  نیوز: اخیرا کلیپی در شبکه اجتماعی تلگرام دست به دست میشود که تصویری زیبا از اصابت صاعقه به آنتن برج میلاد در تهران را در تاریخ ۱۱ خرداد ۹۷ نمایش میدهد. همانطور که همکاران محترم مستحضر هستند برج میلاد توسط تعداد قابل توجهی آنتن‌های صاعقه گیر اکتیو ساخت کشور صنعتی فرانسه و بر اساس استاندارد محلی NF C. ۱۷، ۱۰۲:۱۹۹۵ حفاظت میشود.

حال پرسش اساسی این است که آیا میتوان این عملکرد را دلیلی عملیاتی بر توانمندی این فناوری یعنی صاعقه گیر اکتیو در حفاظت از ساختمان‌ها در برابر اصابت مستقیم صاعقه دانست؟

در پاسخ به این پرسش باید ابتدا به بندی از استاندارد بین المللی و معتبر IEC ۶۲۳۰۵-۳:۲۰۱۰ به شرح زیر اشاره کنم:

" For all types of air terminals only the real physical dimensions of the metal air-termination systems shall be used for the determination of the volume protected. "

متن فوق اشاره میکند که در محاسبه فضای پوشش یک صاعقه گیر تنها بخش فیزیکی واقعی یک صاعقه گیر فلزی در نظر گرفته شود؛ لذا دو نکته بسیار مهم از متن فوق قابل اقتباس است:

۱- ادعای سازندگان و فروشندگان صاعقه گیر اکتیو در خصوص اینکه فناوری صاعقه گیر اکتیو با ایجاد یک Streamer زود از موعد میتواند به نوعی صاعقه را به سمت خود جذب کرده و در نیجه فضای بیشتری را پوشش دهد کاملا بر خلاف این بند از استاندارد IEC می‌باشد.

۲- صاعقه گیر‌های موسوم به اکتیو در واقع عملکردی شبیه صاعقه گیر پسیو خواهند داشت. یعنی یک صاعقه گیر اکتیو مشابه نوع پسیو (مثل یک راد معمولی) می‌تواند فضای پوششی مخروطی شکل در ساختمان ایجاد کرده و از آن در برابر صاعقه حفاظت کند.

بررسی ساختمان برج میلاد نشان میدهد که یک آنتن کاملا فلزی ۱۰۰ متری در بالای ساختمان برج حتی بدون افزودن صاعقه گیر میتواند به تنهایی با عملکرد پسیو خود و طبق استاندارد IEC از سازه برج حفاظت کند. بدین ترتیب بهره برداری تبلیغاتی برخی‌ها از رخداد فوق با هدف تبرئه فناوری صاعقه گیر اکتیو و علم کردن آن بعنوان نشانه‌ای از توانمندی این محصول کاملا غیر فنی و غیر حرفه‌ای میباشد.