فناوری استراتژیک پیل سوختی نیازمند سرمایه گذاری است

به‌گزارش برق نیوز، "شهریار بزرگمهری" مدیر گروه پژوهشی انرژی‌های تجدیدپذیر پژوهشگاه نیرو گفت: سامانه‌های پیل سوختی از پاک‌ترین وسایل تبدیل انرژی از سوخت به الکتریسیته محسوب می‌شوند. اصلی‌ترین مزیت و اهمیت این‌گونه مولد‌های انرژی حفظ محیط زیست است. پیل‌های سوختی کمترین آلایندگی را منتشر می‌کند و از نظر بازده انرژی، از بالاترین راندمان جهت تولید برق و همچنین مجموع تولید برق و حرارت نسبت به تکنولوژی‌های دیگر برخوردارند. همچنین قابلیت‌های تولید پراکنده انرژی (DG) و تولید همزمان انرژی برق و حرارت و آب را دارا هستند و توانایی تولید انرژی در دامنه‌های مختلف توان از ظرفیت‌های کوچک در حد وات تا ظرفیت‌های چند صد مگاواتی را دارند و علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف آب به عنوان یک مولد تولید آب محسوب می‌شوند.

او گفت: در کشور ایران، با وجود ذخایر عظیم انرژی فسیلی و تجدیدپذیر، پیل‌های سوختی می‌توانند به حفظ محیط زیست، صرفه جویی در مصرف آب (با توجه به کمبود منابع آب در کشور) و بهینه‌سازی مصرف انرژی کمک شایانی کند. همچنین با توجه به وسعت کشور و تلفات شبکه انتقال برق و تامین امنیت انرژی و تنوع در سبد مولد‌های انرژی کشور در جهت تولید پراکنده و تولید همزمان انرژی و آب در محل مصرف با کمترین انتشار آلایندگی و بیشترین بازده، توسعه پیل‌های سوختی اهمیت استراتژیک دارد.

بزرگمهری به مزایای استفاده از پیل‌های سوختی اکسید جامد اشاره نمود و تصریح کرد: استفاده از پیل‌های سوختی اکسید جامد، با توجه به بازده تولید برق بیشتر نسبت به پیل‌های سوختی پلیمری و قابلیت استفاده از انواع سوخت، قابلیت استفاده از سوخت‌های هیدروکربنی مانند گاز طبیعی، با در نظر گرفتن ذخایر عظیم گاز طبیعی و شبکه انتقال گاز سراسری مزیت بالایی برای کشور دارد. همچنین با توجه به دمای بالای پیل‌های اکسید جامد، قابلیت استفاده بصورت تولید همزمان آب و برق و استفاده از سیکل‌های ترکیبی را نیز دارا است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه نیرو، به نقشه راه‌های تدوین شده در راستای توسعه فناوری پیل سوختی اشاره کرد و گفت: بنظر بنده نقشه راه‌های تهیه شده، با توجه به توانمندی‌های کشور، اهداف مناسبی را در نظر گرفته بودند و ستاد توسعه فناوری پیل سوختی نیز نقش راهبری را داشت، اما از حدود سال ۱۳۹۰ حمایت‌ها قطع شد و متاسفانه ستاد توسعه فناوری پیل سوختی فعالیت خود را متوقف کرد. اولین نقشه راه پیل سوختی کشور افق ۱۰ ساله‌ای را در نظر داشت که از سال ۱۳۸۴ شروع شد و تا سال ۱۳۹۴ ادامه داشت و همچنین پیش‌نویس سند دوم هم تهیه شد که متاسفانه به تصویب نرسید.

مدیر گروه پژوهشی انرژی‌های تجدیدپذیر پژوهشگاه نیرو، با اشاره به اقدامات انجام شده در خصوص توسعه پیل‌های سوختی در پژوهشگاه نیرو بیان داشت: پژوهشگاه نیرو در طی این سال‌ها ظرفیت و توانمندی‌های خوبی جهت ساخت و تست کلیه اجزا سل و استک پیل سوختی اکسید جامد را ایجاد کرد و هم اکنون با ایجاد دو آزمایشگاه ساخت و تست پیل سوختی تنها مرکز در ایران است که زنجیره کامل طراحی، ساخت و تست پیل‌های اکسید جامد را دارا است.

او افزود: در سال‌های اخیر با توجه به برنامه و بودجه‌های اختصاصی تا آنجا که حمایت انجام شد به نظر بنده موفقیت و پیشرفت‌های خوبی حاصل شد از جمله دستیابی به دانش فنی طراحی، ساخت و تست استک‌های پیل سوختی اکسید جامد در ظرفیت‌های مختلف در پژوهشگاه نیرو و همچنین ساخت سامانه پیل سوختی پلیمری ۱۰ کیلوواتی توسط مرکز تحقیقاتی جهاد اصفهان، ولی با قطع حمایت‌ها، متاسفانه پیشرفت این فناوری به کندی و سختی در حال انجام است.

بزرگمهری با اشاره به اینکه نقشه راه گروه انرژی‌های تجدیدپذیر پژوهشگاه نیرو، توسعه فناوری سامانه‌های میکرو CHP است، گفت: در این زمینه برنامه این گروه پژوهشی استفاده حداکثری از همه توانمندی‌های کشور و همکاری‌های بین‌الملل است. حاصل پژوهش‌های حال حاضر این گروه پژوهشی، قابلیت ساخت سل‌های پیل سوختی اکسید جامد و همچنین ساخت استک آن و ارائه خدمات ساخت لایه‌های مختلف سل‌های پیل سوختی اکسید جامد و تست انواع سل و پیل‌های سوختی است. اما جهت ساخت محصول نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتر هستیم.

او گفت: متاسفانه در زمینه پیل‌های سوختی، سرمایه گذاری مناسب حتی در کل کشور انجام نشده است. پروژه‌هایی با حمایت ساتبا (سانا) و همچنین پژوهشگاه نیرو انجام شده است که با توجه به بودجه‌های اندک اختصاص یافته، مطابق برنامه و قرارداد‌های اجرا شده نتایج فنی و علمی چشمگیری بدست آمده است. باید توجه شود بودجه‌های اختصاص یافته در مقایسه با کشور‌های پیشرفته بسیار ناچیز بوده است مثلا در ایالات متحده امریکا از سال ۲۰۰۲ تاکنون تقریبا به‌طور سالیانه ۵۰۰ میلیون دلار کمک دولتی به توسعه پیل‌های سوختی اکسید جامد شده است و بودجه سالیانه اتحادیه اروپا جهت توسعه فناوری پیل سوختی بیش از یک میلیارد یورو است. فلذا با توجه به بودجه‌های اندک، پیشرفت و توسعه پیل‌های سوختی متناسب با آن خوب بوده است.

بزرگمهری در پاسخ به اینکه آیا تولید انرژی پاک از طریق توسعه پیل‌های سوختی از نظر اقتصادی به صرفه خواهد بود؟ گفت: در حاضر با توجه اینکه این فناوری هنوز به بلوغ کامل تجاری نرسیده است و تولید انبوه پیل‌های سوختی در جهان گسترش نیافته است. حتی در کشور‌های پیشرفته دنیا مانند ژاپن، ایالات متحده امریکا، آلمان و سایر کشور‌های اتحادیه اروپا این فناوری با حمایت‌های چشمگیر دولت‌ها در حال رشد و توسعه است.

بزرگمهری تاکید کرد: با توجه به اینکه آلودگی هوای شهرها، ناشی از سیستم‌های حمل و نقل است؛ توسعه و به‌کارگیری فناوری پیل سوختی در حمل و نقل شهری باعث کاهش چشمگیر آلودگی هوا در شهر‌ها خواهد شد. به طور مثال در کشور ژاپن برنامه ریزی شده است که در المپیک تابستانی ۲۰۲۰ همه وسایل نقلیه با انتشار آلودگی صفر (ZEVs: Zero Emission Vehicles) مورد استفاده قرار بگیرد که شامل خودرو‌های الکتریکی و پیل سوختی می‌باشد و همچنین در بسیاری از شهر‌های بزرگ و پیشرفته دنیا از اتوبوس‌های پیل سوختی در جهت کاهش انتشار آلاینده‌ها استفاده می‌شود.

او تصریح کرد: چشم انداز توسعه این فناوری وابسته به عزم و توجه مدیران و مسئولین ارشد کشور و تامین بودجه‌های کافی است. در حال حاضر پژوهشگاه نیرو، علیرغم کمبود اعتبارات پژوهشی توجه ویژه‌ای به این فناوری دارد. اما اگر واقعا بخواهیم حرکت چشمگیری در این حوزه داشته باشیم باید به همان میزان حمایت مالی اختصاص یابد.

لازم است به این نکته توجه شود که اگر حمایت کافی از توسعه فناوری پیل‌های سوختی در کشور انجام نشود، دستاورد‌ها و پیشرفته‌های فعلی، ممکن است بزودی در مقایسه با سرعت و شتاب کشور‌های پیشرفته از دست برود و دیگر فرصتی جهت دست‌یابی به این فناوری در سطوح پیشرفته نداشته باشیم.