آلودگی صوتی و روش های کنترل صدا در دیزل ژنراتور‌ها

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز، دیزل ژنراتور‌ها از عوامل موثر در پیشبرد اهداف صنعت هستند و به عنوان منابع پشتیبان و تامین کننده برق، یک عنصر حیاتی در پروژه‌های نفت، معادن، راه سازی، ساختمانی و محسوب می‌شوند، و به دلیل ناتوانی صنعت برق ایران در تولید برق به اندازه نیاز صنایع داخلی، به ویژه در شرایط بحرانی منابع آب درفصول گرم سال و مشکلات تولید برق، کارخانه‌ها و صنایع تولیدی از دیزل ژنراتور، برای پشتیبانی از شبکه برق خود استفاده می‌نمایند. اما دیزل ژنراتور در کنار همه فوایدی که دارد مشکلاتی هم دارد که از عمده ترینشان آلودگی صوتی است.

معمولا شدت صدا را بر حسب دسی بل تعیین می‌کنند. اصواتی که شدت آنها۵۵-۳۵ دسی بل هستند صدا‌های طبیعی هستند که انسان از شنیدن آن‌ها ناراحت نشده (بنظر صدای عادی و معمولی می‌آید) حد قابل تحمل صدا در کار فکری ۷۵ دسی بل و در کار غیر فکری ۸۵ دسی بل است.

ثا بت شده در اداراتی که مر اجعات زیاد است مانند پستخانه‌ها، اگر سطح صدا از ۷۵ به ۹۵ دسی بل افزایش یابد اشتباهات مامورین ۴ برابر شده و بهره کاری ۲۵ درصد کاهش می‌یابد. مقدار حد تماس شغلی صدا بر اساس استاندارد‌های کمیته فنی بهداشت حرفه‌ای کشور برای ۸ ساعت کار روزانه ۸۵ دسی بل می‌باشد که به ازای هر ۳ دسی بل افزایش مدت زمان تماس بایستی نصف شود. به عبارت دیگر اگر تراز فشار صوت در یک محیط و پروسه کاری ۸۸ دسی بل باشد کارگر فقط مجاز خواهد بود که مدت ۴ ساعت با این صدا مواجهه داشته باشد بر اساس تجربیات گری ورلد با کاهش ۵/۱۴ % از سر و صدای کارگاه بازده کار ۸/۸ % افزایش یافته و از اشتباهات ماشین نویس‌ها ۲۹ درصد کاسته می‌شود ..

این در حالی است که میزان آلودگی صوتی یک دیزل ژنراتور در شرایط معمولی ۱۰۴ دسی بل است. این مقدار بسیار بیش از مقدار استاندارد شدت صدا ست. این شدت صدا می‌تواند اثرات بسیار مخربی روی بدن انسان بگذارد.

صدا اثرات متعدد فیز یو لوژیکی غیر اختصاصی دارد که اهمیت آن بخوبی درک نشده است، صدا ممکن است تعداد ضربانات قلب را تغییر دهد، همچنین میزان جریان خون را تغییر داده و روی فشار خون تاثیر می‌گذارد. سیستم تنفسی نیز به صدا عکس العمل نشان می‌دهد که ناشی از حالت آماده باش یا احساس خطر است. اثرات صدا در چشم بصورت باز بودن مردمک چشم، کم شدن میدان دید، کم شدن قدرت تشخیص رنگ‌ها و از بین رفتن بینایی در شب دیده شده است. صدا همچنین بر روی خواب و یا نحوه انجام کار‌ها وظایف اثر می‌گذارد و می‌تواند باعث تحریک اعصاب و ناراحتی شود. صدمه به دستگاه شنوایی یکی ازمهمترین عارضه‌های آلودگی صوتی است که وقتی شخص به مدت طولانی تحت تاثیر صدا‌های بالای حد مجاز قرار گیرد ایجاد خواهد شد این صدمات بطور عمده شامل افت موقت شنوایی، افت دائم شنوایی، ضربه صوتی و وز وز گوش می‌باشد. تغییر موقت آستانه شنوایی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به صورت اتفاقی یا غیر شغلی با امواج صوتی بالاتر از ۶۵ دسی بل مواجهه داشته باشد در این عرضه شخص احساس سنگینی در گوش دارد. ویژگی این آسیب این است که موقت بوده و پس از قطع مواجهه با صدا، در مدت چند ساعت بهبود می‌یابد. در صورتی که مواجهه با صدا تکرار شود و بصورت دائمی در آید افت موقت با افت دائم تبدیل می‌شود. این افت نه در اثر خستگی دستگاه شنوایی بلکه در اثر تخریب سلول‌های مژکدار اندام کرتی در گوش داخلی صورت گرفته و بهبودی به دنبال ندارد.

۱-انتخاب صحیح دستگاه متناسب با میزان مصرف.
۲-نگهداری صحیح دیزل ژنراتور: اصولا” با افزایش زمان کارکرد و طول عمر دستگاهها، فشار صوت آن‌ها نیز افزایش می‌یابد، نگهداری صحیح و سرویس کاری به موقع دستگاه‌ها در پیشگیری از فرسودگی و نیز کاهش صدا بسیار موثر است.
۳-محل و نحوه استقرار دستگاه‌ها: موقعیت هر دستگاه نسبت به دیوار‌ها و کنترل میزان ارتعاش دستگاه‌ها تا حد زیادی از تشدید صدا در محیط جلوگیری می‌کند.
۴-تغییر در اجزاء و کار دستگاه‌ها: مانند تغییر در جنس قطعات متحرک و یا قطعات در حال برخورد مکانیکی و یا تغییر در نوع فر آیند بعضی دستگاه ها.
۵-محصور کردن دستگاه‌ها: استفاده از پوشش‌ها و مواد ایزولان بصورت ورقه‌ای یا کانوپی در اطراف دستگاه

استفاده از کانوپی یکی از راه حل‌های موجود برای کاهش صدای دیزل ژنراتور است که می‌تواند شدت صدا را تا حدود ۷۰ دسیبل کاهش دهد. ولی در انتخاب آن باید نکاتی مثل ماژولار بودن (امکان باز و بست ساده و کامل کانوپی دیزل ژنراتور جهت تعمیرات جزئی و یا اساسی)، استفاده از عایق‌های صوتی و حرارتی نسوز شانه تخم مرغی با سطح بیشتر و ضریب جذب صوت بالاتر، نصب درب‌های بزرگ و مناسب در دو طرف کانوپی دیزل ژنراتور جهت دسترسی آسان به قسمت‌های مختلف؛ و مقامت به نفوذ آب باران و گرد و خاک و استفاده از نوار دور درب جهت کاهش صدای خروجی و عدم ورود گرد و غبار اشاره کرد.

استفاده از روش‌های کاهش صدای دیزل ژنراتور ممکن است در کوتاه مدت به هزینه‌های کارگاه بیفزاید، اما در نهایت با کاهش اثرات فیزیولوژیکی روی افراد ساکن در محل و کاهش اشتباهات ناشی از کار در محیط‌های با صدای بالا، می‌تواند به نفع کارفرما باشد.