معرفی سیستم‌های ELV حفاظت ولتاژ پائین

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز، ولتاژ‌های بسیار پایین یکی از روش‌های محفاظت مستقیم می‌باشد که مربوط به مبحث نکات ایمنی در سیستم ارتینگ است. در واقع استفاده از ولتاژ‌های پایین سبب می‌گردد تا به هنگام کار با این نوع تاسیسات (تاسیساتی شامل سیستم ولتاژ‌های بسیار پایین) حفاظت در برابر شوک‌های الکتریکی به حداقل می‌رسد. ولتاژ‌های بسیار پایین که با نام ELV شناخته می‌شوند به سه نوع SELV، PELV و FELV تقسیم می‌گردند

 

ولتاژ‌های بسیار پایین یکی از روش‌های محفاظت مستقیم می‌باشد که مربوط به مبحث نکات ایمنی در سیستم ارتینگ است. در واقع استفاده از ولتاژ‌های پایین سبب می‌گردد تا به هنگام کار با این نوع تاسیسات (تاسیساتی شامل سیستم ولتاژ‌های بسیار پایین) حفاظت در برابر شوک‌های الکتریکی به حداقل می‌رسد. ولتاژ‌های بسیار پایین که با نام ELV شناخته می‌شوند به سه نوع SELV، PELV و FELV تقسیم می‌گردند که هر کدام از این نوع ولتاژ‌های بسیار پایین در نوع ترانس‌های استفاده شده در آن‌ها تفاوت دارند و نحوه حفاظت آنان نیز در مقابل شوک الکتریکی تا حدودی با یک دیگر متفاوت است که در ادامه به بررسی کامل انواع سیستم‌ها ولتاژ پایین می‌پردازیم و به طور کلی نحوه عملکرد آنان را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

حفاظت ولتاژ پائین

حفاظت در برابر تماس مستقیم در تجهیزات یکی از روش‌ها محافظت از شوک الکتریکی است که از جمله راهکار‌های مربوط به آن می‌توان به سیستم زمین، ارتینگ، همبندی و سیستم ارت اشاره کرد. البته در مبحث حفاظت در برابر تماس مستقیم یکی از نکات ایمنی که در سیستم ارتینگ مطرح می‌گردد، استفاده از ولتاژ‌های خیلی ضعیف است. ELV که در فارسی ولتاژ بسیار پایین می‌باشد در واقع ما این ولتاژ را به اختلاف پستانسیل کمتر از ۵۰ ولت‌ای سی و یا همان ۱۲۰ ولت دی سی بین فاز و نول و یا فاز و زمین مربوط می‌دانیم. ولتاژ‌های ELV در واقع در سطح پایین تری قرار دارند که در آن‌ها ولتاژ کمتر از ۱۵۰۰ ولت DC برای خط است که برابر ۹۰۰ ولت DC برای فاز به زمین در نظر گرفته می‌شود. در واقع استفاده از این نوع ولتاژ‌ها با هدف حفاظت مستقیم انجام می‌پذیرد که در ادامه انواع آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.


ولتاژ بسیار پایین یا SELV

ولتاژ بسیار پایین یا همان SELV، نوعی از ولتاژ است که بسیار پایین بوده و با استفاده از ترانس‌های ایزوله کننده که ویژه همین سیستم‌ها می‌باشند، به دست می‌آید. ولتاژ دومی و ثانویه این نوع ترانس‌ها نباید بیشتر از ۵۰ ولت آرام اس باشد. ولتاژ‌ها بسیار پایین در مناطقی نظیر شنا و شهربازی می‌تواند خطرات جدی به دنبال داشته باشد که مطابق استاندارد آی ئی سی هیچ کدام از هادی‌های زنده سامانه که دارای ولتاژ بسیار پایین ایمن می‌باشد، نباید با زمین تماس داشته باشد. پریز‌هایی که برای سامانه SELV در نظر گرفته می‌شود، کنتاکت زمین ندارد و سوکت آن به نحوی ساخته می‌شود که امکان اتصال ناخواسته با دیگر سطح‌هایی از ولتاژ وجود نداشته باشد. به ولتاژ‌های بسیار پایین، ولتاژ پایین جدا شده گفته می‌شود چرا که زمین از دیگر بخش‌های سامانه جدا ساخته شده است و خطا‌های تکی در این سامانه بر اثر اتفاق افتادن شوک الکتریکی وجود نخواهد داشت. در واقع SELV به معنای safety extra low voltage می‌باشد. زمانی که قصد دارید از سیستم SELV برای اجرای چاه ارت استفاده کنید باید از منبع ولتاژ خیلی ضعیف استفاده کنید به نحوی که بدنه‌های هادی، زمین نشده باشد.



ولتاژ بسیار پایین حفاظت شده یا PELV

ولتاژ بسیار پایین حفاظتی در مواردی استفاده می‌گردد که در آن‌ها خطر سیستم‌ها به گونه‌ای است که نیاز به استفاده از ولتاژ بسیار پایین وجود ندارد. سامانه‌هایی که دارای PELV هستند معمولا در سامانه‌های حفاظتی آن‌های یکی از نقاط ثانویه ترانسفورماتور آن‌ها به زمین وصل می‌گردد. این نوع از تجهیزات معمولا دارای ولتاژ ۲۵ RMS هستند و تنها در محیط‌های خشک که امکان تماس سریع با بدن انسان وجود نداشته باشند به کار گرفته می‌شوند. PELV یا همان protected extra low voltage تنها تفاوتی که با روش SELV دارد این است که در صورت ضرورت به زمین اتصال پیدا می‌کند و در این روش، ایمتی در برابر تماس مستقیم تامین نمی‌شود! در باقی موارد که محافظتی در برابر تماس مستقیم وجود ندارد، بیشترین ولتاژ RMS مجاز تنها ۶ ولت پیش بینی می‌گردد.


ولتاژ بسیار پایین عملی یا FELV

ولتاژ‌هایی که دارای شرایط ولتاژ بسیار پایین هستند یعنی ولتاژ آن‌ها از ۵۰ ولت کمتر است، اما شرایط ولتاژ بسیار پایین ایمن و یا حفاظتی را نداشته باشند، ولتاژ‌های FELV یا functional extra low voltage نامیده می‌شوند. روش ولتاژ بسیار پایین عملی روشی پوشش دهنده برای تمامی ولتاژ‌های بسیار ضعیف و ایمن می‌باشد که در این روش حفاظت در برابر تماس مستقیم و غیر مستقیم به طور کامل تضمین نمی‌گردد. سیستم‌ها و تجهیزاتی که با ولتاژ بسیار پایین عملی فعالیت انجام می‌دهند باید برای حفاظت از آن‌ها راه کار‌هایی برای محافظت در برابر شوک الکتریکی ارائه شود. در این نمونه از سیستم‌ها یعنی سیستم‌هایی با ولتاژ بسیار پایین عملی یا FELV معمولا از ترانسفورماتوری معمولی برای کاهش ولتاژ استفاده می‌شود. در این نمونه از سیستم‌ها شما باید بدانید که انجام تمامی اقدامات حفاظتی به مانند زمین کردن همه هادی‌ها در معرض تماس ثانویه اجباری و الزامی است.