تاريخچه چراغ سازي در ايران

به گزارش "برق نيوز" در ايران نيز تا قبل از استفاده از نفت براي چراغ و رواج چراغ هاي نفت سوز، روشنائي به دو صورت تأمين مي شد.پيه سوز و شمع. چراغ پيه سوز با استفاده از روغن حيواني يا گياهي مانند روغن كرچك روشن مي شد. شمع نيز از پيه و چربي امعاء و احشاء حيوانات و يك فتيله ساخته مي شد. با ساخت چراغ هاي نفتي كه فتيله آن داخل مخزن نفت قرار مي گرفت كار چراغ سازها رونق گرفت.
 
مردم جهت تنظيم شعله پخش كن، تمـيز كردن منافذ هواگير و ساير كارها به چراغ سـازها رجـوع مي كردند. با آمدن چراغ هاي زنبوري روسي با توري دراز كه به نوري خياري معروف بود روشنائي شبها چند برابر شد و كسب و كار مغازه ها رونق گرفت اما اين چراغ نيز احتياج به تعمير داشت.
 
سوار كردن توري و جرم گرفتن كلاهك اين چراغ ها بوسيله چراغ سازها انجام مي گرفت. در اين دوران چراغ هاي نفت سوز در انواع مختلف ساخته مي شد. اين چراغ ها براي تأمين روشنائي و هم از جنبه تزئيني مورد استفاده قرار مي گرفتند.
 
 
 
اولین چراغهای خیابانی در تهران
 
در اولين سالهاي قرن 13 هجري شمسي، از طرف دولت وقت به بلديه(شهرداري) دستور داده شد تا در كوچه ها چراغ نصب كنند. اين چراغ ها فانوس هاي ديواري بودند كه در چهار متري از زمين به ديوار كوبيده و يا بر روي پايه هاي چدني نصب مي شدند. فانوس، محفظه هرم مانندي با كلاهكي باران گير داشت كه طرف ديوار آن پوشيده بود و سه طرف ديگر آن شيشه داشت و داخل اين فانوس ،لامپاي شماره هفت قرار مي گيرد. در هر صدو پنجاه قدم فاصله يك چراغ نصب شده بود.
 
 
 
 چراغ هاي گازي 
 
در همان سالها، چراغ گازي نيز وارد ايران شد. اين چراغ به وسيله گاز استيلن كه از طريق لوله به فانوس مي رسيد روشن مي شد و براي توليد گاز نيز كارخانه اي در خيابان اميركبير فعلي و چراغ گاز آن زمان داير شده بود. از آن كارخانه لوله هايي به خيابان ناصريه و باغ اندرون شاه كشيده شده بود و به فانوسهايي كه نصب شده بود، متصل مي گرديد. شب ها چراغچي ها با ميله بلند مشتعلي فانوس ها را روشن مي كردند. اين چراغ ها با بستن شير گاز خاموش مي شدند.
 
 
 
 اولين كارخانه برق در ايران
 
حاج حسين آقاي امين الضرب ، تاجر و سرمايه دار اصفهاني هنگام سفر به روسيه اولين كارخـانه برق ايران را به مبلغ پانصد تومان خريد و در خيابان چراغ گاز كه بعدها به خيابان چراغ برق مشهور شد، نصب كرد. اين كارخانه با نيروي بخار كار مي كردند، 110 وات قدرت داشت و 1000 آمپر نيروي برق توليد مي كرد. كارخانه فوق به محدوده اندرون شاهي يعني محدوده بين خيابان آشپزخانه يا سردر شاهي و ناصريه، خيابان جبا (سه راه مسجد امام تا گلوبندان فعلي) و خيابان جليل آباد، برق مي رساند.
 
در سال 1310 كارخانه برق ديگري نيز در ميدان شاه(قيام فعلي) داير شد. اين كارخانه نيز خصوصي بود.
 
سومين كارخانه كه دولتي بود در ميدان ژاله نصب شد. اين كارخانه چهار هزار وات قدرت داشت و مي توانست بخشي از شهر تهران را در محدوده داخل خندق برق رساني كند. البته اين بـرق هرچه از كارخانه دور مي شد افت ولتاژ پيدا كرده و ضعيف تر مي شد.
 
با راه اندازي اين كارخانه و فشار دولت وقت كم كم خانه هاي شهر تهـران همگي صاحب بـرق و كنـتور برق شدند.