تجدیدپذیر بودن نشانه پاک بودن آن نیست

به گزارش برق نیوز، محمدمهدی صدیقی، کارشناس حوزه انرژی درباره ماهیت انرژی‌های تجدیدپذیر گفت: به نظر می‌رسد استفاده از عبارت تجدیدپذیر به عنوان روشی برای تولید انرژی، به نوعی دور زدن مفهوم پاک بودن است؛ چراکه تمام فعالیت‌های انسانی، از جمله کشاورزی و تولید انرژی از جهات مختلف تأثیری خالص بر طبیعت می‌گذارند که این تأثیر هیچگاه کاملاً صفر نخواهد شد، ولی باید تلاش کنیم مجموع این تأثیرات را تا حد ممکن کاهش دهیم.

وی با اشاره به اینکه کلمه پاک درباره انرژی یک مفهوم نسبی است، ادامه داد: به طور مثال در کشور افغانستان که مصرف هیزم که دی اکسیدکربن بیشتر و انرژی کمتری تولید می‌کند رایج‌تر است، استفاده از نفت، به دلیل عدم آسیب به جنگل‌ها، نسبت به هیزم پاک‌تر محسوب می‌شود. به همین ترتیب استفاده از گاز نسبت به نفت آلایندگی کمتری دارد و پاک‌تر است.

به گفته صدیقی تجدیدپذیر بودن برای انرژی لزوماً معادل پاک بودن نیست. اساساً منابع مختلف انرژی را می‌توان با دو معیار چگالی (فشردگی) و منظم بودن مورد بررسی و قضاوت قرار داد. به این ترتیب هر چه یک انرژی فشرده‌تر و منظم‌تر باشد از نظر تولید انرژی و سرمایه‌گذاری و حتی از نظر محیط زیستی بهتر است.

این کارشناس انرژی افزود: هر چه یک منبع تولید انرژی فشرده‌تر باشد در مساحت کمتری از محیط زیست و با مصرف مواد و حجم تأسیسات کمتری انرژی بیشتری را در اختیار ما قرار می‌دهد. به طور مثال نفت نسبت به ذغال‌سنگ فشرده‌تر بوده و ارزش انرژی بیشتری دارد.


وی با بیان اینکه اکثر منابعی که به آن تجدیدپذیر می‌گوئیم از چگالی و فشردگی پایینی برخوردار هستند، توضیح داد: این نوع انرژی‌ها علاوه بر اینکه فشردگی کمی دارند و در نتیجه به نسبت مساحت، تأسیسات و مواد، در مقایسه با منابع انرژی فشرده‌تر، انرژی کمتری تولید می‌کنند، نامنظم نیز هستند. به عبارتی روند تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر درطول روز نامنظم و شلخته است. نرخ تولید انرژی خورشیدی یا بادی قابل پیش‌بینی و برنامه‌ریزی مطابق الگوی مصرف شبکه نیست بنابراین در عمل قابل اتکا نیستند در حالیکه نیروگاه‌های گازی چنین مشکلی را ندارند. این نامنظم بودن هزینه مالی و بنا به تجربه کشور آلمان و ایالت کالیفرنیا، هزینه زیست‌محیطی زیادی در پی دارد.

صدیقی تصریح کرد: نمودار زیر نشان می‌دهد پنل خوشیدی و بیومس‌ها از نظر شاخص کلیدی EROI (انرژی تولیدی به انرژی سرمایه‌گذاری‌شده) در محدوده کمتر از عدد ۷ که حد توجیه پذیری اقتصادی است، قراردارند. در حقیقت، بدون یارانه‌های سرشار دولتی، هیچ انگیزه و سود اقتصادی برای بهره‌برداری از این انرژی‌ها وجود نخواهد داشت. درباره انرژی بادی نیز با وجود مساحت زیادی که از طبیعت اشغال می‌کند میزان تولید انرژی و پایداری آن رقم چندانی نیست.

این کارشناس انرژی در مورد امکان حل مشکلات انرژی تجدیدپذیر با فناوری‌های جدید ذخیره‌سازی انرژی (باتری) گفت: نیروگاه آیون پا در کالیفرنیای آمریکا به عنوان پیشرفته‌ترین و بزرگترین نیروگاه خورشیدی جهان، علی‌رغم استفاده از بهینه‌ترین روش استخراج انرژی آفتاب (خورشیدی متمرکز) و بهینه‌ترین روش ذخیره انرژی (نمک مذاب)، ۴ هزار هکتار فضا از محیط زیست بکر را اشغال کرده است، اما تنها به اندازه یک نیروگاه گازی متوسط یعنی ۳۹۰ مگاوات برق تولید می‌کند.

صدیقی با اعلام اینکه ۱۰ درصد برق کالیفرنیا در سال ۲۰۱۶ میلادی از انرژی خورشیدی تأمین می‌شد، اظهارداشت: با این وجود آهنگ کاهش آلایندگی تولید برق در این ایالت در آن سال‌ها از کل آمریکا کمتر شد. قیمت برق نیز به دلیل هزینه‌هایی که نامنظم بودن شبکه دارد، افزایش نسبتاً زیادی داشت. در عمل، تنها منبعی که می‌تواند نامنظمی انرژی‌های بادی و خورشیدی در شبکه برق را جبران کند، منبعی از سوخت فسیلی است. علت اینکه آلمان به عنوان پایتخت انرژی‌های تجدیدپذیر دنیا وابستگی روزافزونی به ذغال‌سنگ خود و گاز روسیه و آمریکا دارد جبران همین نامنظم بودن است. بر خلاف تصور عمومی، بررسی‌های کلان آماری نشان می‌دهد که هیچ ارتباط حائز اهمیتی بین افزایش سهم منابع انرژی تجدیدپذیر و کاهش استفاده از انرژی فسیلی در کشور‌ها وجود ندارد. علت این امر غیرقابل اتکا بودن انرژی‌های تجدیدپذیر در شبکه برق است.