چگونه قطعات الکترونیک تقلبی را تشخیص دهیم؟

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز، مقاله پیش رو بر اساس مطالعات سالیان طولانی و تشکیل کمیته‌ها و سمپوزیم‌هایی در این ارتباط آماده شده است تا در خرید قطعات الکترونیک و بررسی سفارش قطعات الکترونیک به افراد کمک کند قطعات الکترونیک اورجینال را از قطعات الکترونیک تقلبی تشخیص دهند.


تشخیص تقلبی یا اصل بودن قطعات الکترونیک برای توزیع کنندگان قطعات الکترونیک و تولید کنندگان ابزارآلات و محصولات الکترونیکی بسیار مهم و حیاتی میباشد.

مقاله پیش رو بر اساس مطالعات سالیان طولانی و تشکیل کمیته‌ها و سمپوزیم‌هایی در این ارتباط آماده شده است تا در خرید قطعات الکترونیک و بررسی سفارش قطعات الکترونیک به افراد کمک کند قطعات الکترونیک اورجینال را از قطعات الکترونیک تقلبی تشخیص دهند.

بیشتر قطعات تقلبی از چین می‌آید هر چند که آن‌ها از توزیع کنندگان غیر رسمی خرید نمیشود، ولی باز هم هفتگی رقم بالایی قطعات تقلبی وارد مجموعه میشود و حتی از تامین کننده‌هایی که سال‌ها با آن‌ها در این زمینه کار کرده ایم کالای تقلبی دریافت میشود که به دلیل عدم تشخیص درست آن‌ها و نداشتن آگاهی کافی در زمینه تشخیص قطعات الکترونیکی تقلبی رخ میدهد.

ما در این مقاله سعی خواهیم کرد که با ساده‌ترین روش‌ها تشخیص قطعات الکترونیکی را از قطعات الکترونیکی اورجینال شروع کنیم تا از عواقب بعدی استفاده از محصولات تقلبی در امان باشیم.

اولین چیزی که شما نیاز دارید یک میکروسکپ با دقت بزرگنمایی x۳۰ و یک دوربین متصل به آن است، چون گاهی نیاز دارید تا عکس‌های دقیقی از قطعات بگیرید و برای ارزیابی چند تامین کننده ارسال کنید.

پس از یک میکروسکوپ، شما نیاز به یک حلال مناسب جهت تشخیص remark قطعات دارید. استون در دسترس‌ترین و معمولترین حلال است که برای این کار استفاده میشود.

برای شروع بررسی قطعات الکترونیک از بسته بندی و نشانه‌های آن شروع میکنیم، برخی از علائم تقلبی بودن قطعات به شرح زیر میباشد:

۱- غلط املایی در برچسب‌های تولید کننده

۲- عدم تطابق تاریخ برچسب روی بسته بندی و تاریخ روی قطعات

۳- تاریخی که وجود نداشته باشد مانند ۰۶۵۷،

۴- تاریخی که متعلق به آینده باشد

۵- اگر قطعات الکترونیک نسبت به رطوبت حساس باشد باید در پک مخصوص حساس به رطوبت بسته بندی شوند و دارای یک کارت شاخص رطوبت باشند اغلب کسانی که اقدام به جعل میکنند حساسیت‌های خاص آن‌ها مانند حساس بودن به رطوبت را فراموش میکنند.


بررسی تورفتگی:

قسمت پلاستیکی IC‌ها در شرکت‌های سازنده به صورت هدفمند دارای تورفتگی میباشد

تولید کنندگان قطعات الکترونیک در بعضی از IC‌ها یک تورفتگی نزدیک اولین پین ایجاد میکنند، در بعضی دیگر هم به عنوان نشان دهنده دیگری ممکن است ایجاد کنند.

بعضی وقت‌ها هم حفره‌ها جزء قالب بندی آن است بدون هیچ نشانه خاصی، ولی حفره‌های قالب باید تمیز باشد. بررسی همین حفره‌ها یکی از بهترین و ساده‌ترین روش‌های تشخیص قطعات الکترونیک اورجینال از تقلبی است.

تولید کنندگان قطعات تقلبی زمان محدودی برای ساخت و بررسی نهایی محصول دارند برای همین این حفره‌ها با دقت و تمیزی قطعات اورجینال در نمی‌آید.


شکل بالا تجربه ما در این زمینه را نشان میدهد، هر دو قطعه با یک مشخصه فنی خریداری شده اند و بسیار هم به هم شبیه اند از نظر شکل و اندازه و علامت، ولی اگر با دقت بیشتری نگاه کنیم میبینیم یکی دارای ۳ فرورفتگی و دیگری دارای دو فرو رفتگی است حتی اندازه تورفتگی‌ها هم متفاوت است. یک حفره گرد است و بقیه پهن وسمت چپ و پایین است و حفره دیگری در راست و میانه است.

به نظر میرسد روکش این قطعات بازسازی و Remark شده است با فرایندی به نام blacktopping به نظر میرسد در اینجا یک حفره با همین فرایند پر شده است که در نمای نزدیک بهتر دیده میشود.




این فرایند blacktopping برای پر کردن سطوح قدیمی و remark جدید در قطعات الکترونیکی تقلبی به کار میرود.



تولید کنندگان قطعات الکترونیک تقلبی میدانند همه تجهیزاتی مثل میکروسکپ را ندارند و گاهی تفاوت حفره‌ها با چشم غیر مسلح معلوم نیست. در این تصویر معلوم است یک دایره روی IC ایجاد شده تا شبیه فرورفتگی قالب IC تولید کننده اصلی باشد ما با بسیاری از تولید کنندگان صحبت کردیم و میدانیم آن‌ها بر روی تولید بی عیب و نقص بسیار تاکید دارند با دیدن این دو عکس زیر معلوم است یک IC دارای یک حفره ضایعاتی است و در عین حال علائم تمیز روی آن حک نشده است.




کشور تولید کننده قطعات الکترونیکی

معمولا بر روی قطعات الکترونیکی اورجینال که فضای کافی دارند کشور سازنده حک میشود تا راحتتر شناسایی شوند.

البته اسم کشور سازنده میتواند هر جایی روی قطعه تعبیه شود

اسم کشور سازنده برای قطعاتی که جای کافی برای حک نام کشور سازنده ندارند معمولا مطابق با ordering code که مخصوص کشور سازنده است روی قطعات اورجینال قید میشود؛ که البته کار تشخیص اورجینال از تقلبی را سخت‌تر میکند.




در شکل بالا سمت چپ نام کشور سازنده قابل تشخیص نیست، ولی به نظر میرسد malaysia باشد که به علت استفاده از فرایند blacktopping سازنده تقلبی است در حالیکه سمت راست عکس نام کشور سازنده اصلی کاملا شفاف و مشخص حک شده است: Philippines





بافت قسمت پلاستیکی قطعات (textune) به روکش IC و قطعات الکترونیکی اورجینال معمولا از ماده ترکیبی از شیشه و پلاستیک ساخته میشود و حفره ایجاد شده روی قطعات اورجینال بسیار تمیز و صاف است.

در ادامه چند تصویر از قطعات تقلبی آمده است که با چشم غیر مسلح تشخیص علائم تقلبی بودن خیلی سخت و غیر ممکن است، ولی اگر با میکروسکپ و با دقت نگاه شود علائم تقلبی بودن آن‌ها کاملا قابل روئیت است








گاهی در قطعات تقلبی تفاوت روکش پلاستیکی مشهود است مانند عکس زیر روکش روی قطعه شفاف است در حالی که قسمت پایین نزدیک پین‌ها مات بوده و حالت backtopping دوری آن کاملا مشخص است.





در ۲ عکس بالا روی حالت روکشی قطعات الکترونیکی متمرکز میشویم. قطعات اورجینال که از قالب بیرون آمده اند و روی آن‌ها عملیات black topping انجام نشده باشد یک سطح صاف و بدون هیچگونه علامت خاصی است، ولی قطعات تقلبی که میخواهند قسمت بالا یا پایین قطعات الکترونیکی را با سمباده یا سایر موارد از بین ببرند و عملیات و عملیات black topping را انجام دهند به شکل زیر در می‌آید و البته این تفاوت فقط با میکروسکپ قابل رویت میباشد و با چشم غیر مسلح نمیتوان تشخیص داد






درعکسی که در ادامه می‌آید علامت دیگری برای تشخیص تقلبی بودن وجود دارد با دقت به عکس قسمت بالا سمت چپ شیبی دیده میشود که روی قطعات اورجینال دیده نمیشود. قطعات اورجینال در تمام سمت‌ها دارای شیب یکسان و در گوشه‌ها دارای انحنای کمی هستند که البته این موضوع هم فقط با میکروسکپ قابل تشخیص است



نقص‌های قطعات الکترونیک

سازنده‌های مشهور، تولید را مطابق با استاندارد‌های لازم و با دقت بسیار انجام میدهند و هنگام چاپ ordering code و برند روی محل بسیار حساس هستند و معمولا خیلی گوشه یا کج زده نمیشود و در عین حال که جای آن‌ها روی تمام قطعات یک بسته یکسان است در حالی که در قطعات تقلبی اکثرا شماره فنی و برند نامرتب، روی گوشه‌ها و بی دقت زده است است و همچنین ممکن است روی تمام محصولات یک بسته روی یک قسمت مشخص زده نشده باشد.





درعکس زیر روی تمام پایه‌ها علامت زده شده است در حالی که وقتی با شرکت maxim سازنده اصلی آن صحبت کردیم گفتند این‌ها تقلبی هستند و اینگونه علامتگذاری از نظر ما پذیرفته شده نیست.





در این تصویر هم با تماس با کارخانه سازنده متوجه شدیم آن‌ها هم این گونه علامتگذاری را روی محصولاتشان استفاده نمیکنند.



در این قطعه الکترونیکی وقتی با استون روی آن را پاک میکنیم اثر آن از بین میرود. این قطعه از برند maxim است و maxim از سال ۲۰۰۲ و بعد از رنگ برای حک اطلاعات بر روی قطعات خود استفاده نمیکند، ولی چون این قطعه متعلق به سال ۲۰۰۰ است نمیتوان با اطمینان گفت که تقلبی است.

ولی هر یک از محصولات maxim که بعد از سال ۲۰۰۲ تولید شده باشد با استون و یا حلال‌های دیگر اطلاعاتی نباید پاک شوند.

منبع: لبخند