برق چه زمانی موجب مرگ می‌شود؟

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز، برق گرفتگی زمانی رخ می‌دهد که برق از بدن انسان عبور کند یعنی بدن انسان جز مدار شود.

اگر سیم برق را با یک دست نگه داشته، اما روی یک سطح عایق قرار داشته باشیم هیچ آسیبی نمی‌بینیم، زیرا برق از بدن عبور نکرده است.

برای روشن شدن مطلب باید ابتدا به سوال‌های زیر پاسخ دهیم.

۱) ولتاژ باعث برق گرفتگی می‌شود یا جریان الکتریکی؟

۲) وقتی باطری را به یک لامپ وصل می‌کنیم آیا جریان از قطب مثبت شروع به حرکت می‌کند تا به قطب منفی برسد یا بیکباره در تمام مدار جریان ایجاد می‌شود؟

۳) بدن انسان رساناست یا نارساناست؟

جواب ۱:حقیت این است که جریان عبوری از بدن باعث مرگ می‌شود، اما عامل ایجاد جریان ولتاژ است. ولتاژ به تنهایی مشکلی ایجاد نمی‌کند شما هنگامی که با سیم برق تماس پیدا می‌کنید ولتاژ بدن شما با ولتاژسیم برابر مشود (چون بدن رساناست).

اما این اتفاق زمانی خطرناک است که بدن شما با یک جسم رسانای دیگر (مانند زمین یا پنجره یا سیم نول ..) تماس پیدا کند در این صورت طبق قانون اهم جریان الکتریکی ایجاد می‌شود. پس ولتاژ به تنهایی کافی نیست بایدمداری باشد تا جریان ایجاد شود. (البته در برق شهری، چون سیم فاز همواره با زمین دارای اختلاف پتانسیل است پس پس قرار گرفتن بین زمین و سیم فاز باعث برق گرفتگی میشود، اما در سایر مدار‌ها اینگونه نیست. 

جواب ۲:برخی تصور می‌کنند با بستن کلید جریان با حوصله؟! از قطب مثبت راه افتاده وخود را به قطب منفی می‌رساند. در حالی که اینگونه نیست. با بستن کلید بطور آنی در مدار یک میدان الکتریکی ایجاد می‌شود در نتیجه تمامی الکترون‌ها با هم شروع به حرکت در خلاف جهت میدان می‌کنند پس به محض بستن کلید بصورت آنی در تمام مدار جریان الکتریکی ایجاد می‌شود. اما اگر مدار باز باشد میدان الکتریکی صفر شده و جریان قطع می‌شود.

جواب ۳:چون دو سوم بدن آب است پس بدن یک جسم رساناست، اما با مقاومت الکتریکی ((تقریبا ۵۰۰ اهم)) در حالی که مقاومت یک سیم رسانا تقریبا صفر است. البته مقاومت اجزاداخل بدن ۵۰۰ اهم است وسطح خشک بدن مقاومت بسیار زیادی دارد (درحدود ۱۰۰کیلو اهم)

عوامل موثر بر برق گرفتگی:

۱-مسیر جریان برق:مانند عبور جریان از قلب یا دستگاه تنفس

۲-مقدار جریان و ولتاژ:ولتاژمتناوب تا ۳۰ ولت بی خطر است، اما ۵۰ ولت به بالا خطرناک است.

اما جریان با مقاومت رابطه عکس دارد مقاومت سطح بدن زیاد (در حدود۱۰۰کیلو ولت) است پس ولتاژ‌های کم. خطری ندارند، اما مقاومت داخل بدن کم (در حدود۵۰۰ اهم) است پس حتی ولتاژ کم خطرناک است.

۳-مدت زمان تأثیر:عکس العمل سریع در جدا کردن شخص از برق باعث کاهش صدمات می‌شود.

۴-نوع جریان و فرکانس:

الف) مقاومت بدن در برابر جریان مستقیم زیاد است پس این جریان خطر کمتری دارد.

ب) اما در جریان متناوب مقاومت بدن کمتر است. فرکانس‌های ۵۰تا ۶۰ هرتر خطرناکترین فرکانس برای بدن محسوب می‌شوند، چون باعث نوسان ماهیچه قلب (۵۰ بار در ثانیه) می‌شوند وعمل خون رسانی را مختل می‌کنند.

فرکانس‌های بسیار بالا خطر کمتری دارند، زیرا اولا مقاومت بدن در این فرکانس بسیار بالاست ثانیا این فرکانس با سوختگی شدیدی که در سطح پوست ایجاد میکند جریان کمی را از بدن عبور می‌دهد (پوست سوخته مانند عایق عمل می‌کند)