نیروگاه زمین گرمایی بلاتکلیف مشگین‌شهر

به گزارش برق نیوز، یکی از ایرادات اساسی وارد شده به صنعت برق کشور وابستگی شدید این صنعت به سوخت‌های فسیلی به خصوص گاز طبیعی است.

بنابر آخرین آمار ارائه شده از وزارت نیرو در قالب گزارش آماری صنعت آب برق در اسفندماه، ۸۳ درصد از ظرفیت نصب شده تولید برق کشور وابسته به گاز طبیعی است، به عبارت دیگر از هر ۱۰۰ مگاوات ظرفیت تولید برق کشور، ۸۳ مگاوات مرتبط با نیروگاه‌های حرارتی مقیاس بزرگ و مقیاس کوچک است که با استفاده از گاز طبیعی اقدام به تولید برق می‌کنند.

وابستگی بیش از حد سبد تولید برق کشور به گاز طبیعی می‌تواند نقطه ضعف بزرگی برای امنیت انرژی کشور به حساب بیاید، چرا که کوچکترین تهدید برای صنعت گاز کشور می‌تواند زمینه بحران گسترده در حوزه برق را نیز به دنبال داشته باشد.

در همین ارتباط، عسگر سرمست، کارشناس حوزه انرژی ضمن اشاره به ایراد بزرگ صنعت برق کشور،  گفت: «اگر مشکلی در تامین گاز کشور به وجود بیاید، فعالیت تمام صنایع وابسته به گاز کشور از جمله صنعت نیروگاه‌های تولید برق، مختل خواهد شد و دچار بحران اساسی می‌شویم.»

آگاهی از وابستگی شدید صنعت نیروگاهی کشور به مسئله تامین گاز زمانی اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم روند تامین گاز طبیعی کشور در سال‌های آینده به دلیل مصرف بیش از حد و همچنین افت فشار طبیعی مخازن گازی سیر نزولی خود را طی می‌کنند.

 براساس سند تراز تولید و مصرف گاز طبیعی تا افق ۱۴۲۰ که به تصویب شورای عالی انرژی رسیده است، تراز منفی گاز کشور حتی با فرض اعمال سیاست‌های بهینه سازی مصرف گاز در دولت سیزدهم ادامه خواهد داشت.

بر اساس پیش‌بینی این سند که با فرض اعمال سیاست‌های بهینه‌سازی مصرف گاز و همچنین نرخ رشد اقتصادی ۵.۶ درصدی محاسبه شده است، تراز گاز کشور در سال ۱۴۰۰ منفی خواهد شد بدین معنا که مصرف گاز از تولید پیشی خواهد گرفت.

بنابر شرایط تصویر شده تنها راهکار جلوگیری از شیوع بحران در صنعت برق کشور ناشی از کمبود گاز کشور، متنوع‌سازی سبد تولید برق کشور است. به عبارت دیگر سهم سایر منابع مورد استفاده در تولید برق نظیر، منابع انرژی اتمی، انرژی خورشیدی، انرژی برق‌آبی، انرژی بادی، انرژی زمین‌گرمایی و سایر منابع تجدیدپذیر باید بیشتر از گذشته افزایش پیدا کند.

در  همین راستا یکی از منابعی که می‌تواند بخش قابل توجهی از تولید برق کشور را تامین کند، منبع انرژی زمین گرمایی است.

به طور کلی در نیروگاه‌های زمین گرمایی، آب از طریق لوله‌های نصب شده در چاه‌های که ظرفیت نصب چنین تجهزاتی را دارد، به زیر زمین تزریق می‌شود و با گرمای ۲۵۰ تا ۵۰۰ درجه زمین، سیال تزریق شده به بخار تبدیل خواهد شد و سپس این بخار به سطح زمین آمده و توربین بخار نیروگاه را به گردش درمی‌آورد.

استفاده از این منبع تجدیدپذیر انرژی می‌تواند انرژی لازم به منظور تولید برق را با هزینه بسیار کمتر و همچنین تولید آلودگی صفر تامین نماید. همچنین شرایط برای متنوع‌سازی سبد تولید برق نیز مهیا سازد.

به استناد مطالعات انجام شده به منظور ظرفیت‌سنجی تولید برق از منابع زمین گرمایی در ایران، منطقه مشگین‌شهر بهترین نقطه برای استفاده از ظرفیت انرژی زمین‌گرمایی در کشور است.

بر اساس مطالعات صورت گرفته، دامنه‌های سبلان در مشگین‌شهر قابلیت ساخت نیروگاه برق با ظرفیت ۵۰۰ مگاوات را در خود جای داده است.

بر خلاف اهمیت استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر برای تولید برق و همچنین تنوع سبد تولید برق کشور، توجه به ساخت اولین نیروگاه زمین گرمایی کشور، تناسبی با اهمین مذکور نداشته است.

در شرایطی که عملیات اکتشاف و ظرفیت‌سنجی مناطق شمال غربی ایران به منظور احداث نیروگاه تولید برق زمین گرمایی از سال ۱۳۷۷ آغاز شده، اما با گذشته ۲۳ سال از آغاز عملیات، همچنان هیچ نیروگاه زمین گرمایی در کشور وارد مدار تولید برق نشده است.

این در حالی‌ست که وزارت نیرو در اوایل دهه ۸۰، برنامه حفر ۱۸ چاه اکتشافی، توصیفی و تولیدی جهت تکمیل مطالعات و تست آب‌دهی چاه‌ها به منظور احداث ۵۰ مگاوات ظرفیت تولید برق نیروگاه زمین‌گرمایی واقع در منطقه مشگین شهر را در دستور کار خود داشته است، اما به واسطه کسر بودجه پس از حفر ۷ حلقه چاه اکتشافی توصیفی  عملیات متوقف شد و صرفا اجازه نصب و بهره‌برداری از نیروگاه زمین گرمایی به ظرفیت ۵ مگاواتی مجددا در سال ۹۰ صادر شد.

با توجه به اینکه نصب تجهیزات نیروگاهی بر روی تنها ۱۶ درصد از ظرفیت فعلی جانمای مشگین شهر در دستور کار قرار گرفته، اما به نظر می‌رسد، همین فعالیت کوچک نیز با کندی پیش می‌رود.

۲۳ مهرماه سال ۱۳۹۹،   همایون حائری، معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی با حضور در استان اردبیل و در بازدید از نیروگاه زمین گرمایی شهرستان مشگین شهر، ضمن اشاره به اینکه مجوز لازم جهت تزریق نقدینگی به پروژه زمین گرمایی شهرستان مشگین شهر دریافت شده است،  گفت: «برای اولین بار تا انتهای سال ۱۳۹۹، خروجی پروژه زمین گرمایی مشگین شهر به تامین برق منجر خواهد شد و فاز یک نیروگاه با ظرفیت اولیه ۵ مگاوات به بهره‌برداری می‌رسد.»

پیش از این نیز مدیر پروژه استفاده از انرژی زمین گرمایی در وزارت نیرو با اشاره به اینکه در حال حاضر با انتقال مدیریت این پروژه به شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی، فرآیند ساخت این نیروگاه از سر گرفته شده، ابراز امیداری کرد، این پروژه تا انتهای سال ۹۹ به بهره‌برداری برسد.

بر خلاف اعلام اتمام عملیات ساخت و بهره‌برداری از نیروگاه زمین‌گرمایی مشگین شهر تا انتهای سال ۱۳۹۹، اکنون با گذشت ۱ ماه از سال ۱۴۰۰ همچنان افتتاح این نیروگاه و اضافه شدن برق زمین گرمایی به شبکه توزیع برق انجام نشده است.

قطعا با ادامه روند وابستگی تولید برق کشور به منابع سوخت فسیلی، امنیت انرژی کشور دچار مخاطره می‌شود و در این زمین بازی، نقش استفاده از نیروگاه‌های تجدیدپذیر بیش از گذشته اهمیت دارد، در همین راستا وزارت نیرو باید با اهتمام بیشتری نسبت به گذشته فرآیند توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر را در دستور کار خود قرار داده و سهم حضور گاز طبیعی در سبد انرژی کشور را تعدیل نماید.