فیلم عملکرد ترانسفورماتور جریان

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز:

وظایف اصلی ترانسفورماتور‌های اندازه گیری:
الف) تبدیل جریان یا ولتاژ از مقدار زیاد به مقداری که قابل استفاده برای دستگاه‌های اندازه گیری و حفاظتی باشد.
ب) جداسازی عایقی مدار اندازه گیری از شبکه فشارقوی
ج) فراهم نمودن امکان استاندارد کردن دستگاه‌های اندازه گیری و رله‌ها به تعداد محدودی جریان و ولتاژ استاندار

ترانسفورماتور‌های جریان:

نظر به اینکه ساخت کلیه دستگاه‌های حفاظتی و اندازه‌گیری به صورت پرایمری به دلائل فنی تقریباً غیرممکن و غیر اقتصادی می‌باشد، لذا ترانسفورماتور جریان به منظور تبدیل جریان‌های زیاد به مقادیر کم و استاندارد ۱ تا ۵ آمپر و قابل استفاده در دستگاه‌های حفاظتی و اندازه‌گیری، همچنین بمنظور ایزوله نمودن شبکه فشار قوی با فشار ضعیف ساخته می‌شود.

قسمت‌های تشکیل دهنده CT:
۱) سیم پیچ اولیه
۲) سیم پیچ ثانویه
۳) هسته
۴) عایق‌ها

انواع CT‌ها از نظر عملکردی که در شبکه دارند:

۱) نوع اندازه گیری

یک C.T اندازه‌گیری فقط در شرایط عادی خط، مقادیر متناسب با اولیه را می‌سازد و در صورت بروز اتصالی در شبکه، به اشباع می‌رود و با ثابت نگه داشتن جریان در ثانویه، از سوختن وسائل اندازه‌گیری جلوگیری می‌کند.

۲) نوع حفاظتی

یک C.T حفاظتی وظیفه دارد در مواقع اتصالی مقدار جریان ثانویه را متناسب با مقدار اولیه به رله منتقل کند. هرگونه قصور C.T حفاظتی باعث می‌شود که عملکرد سلکتیو (انتخابی) رله‌های متوالی، بدرستی صورت نگیرد. بنابراین باید C.T حفاظتی را به تناسب حفاظتی انتخاب نمود بنحوی که به دقت با رله‌ها منطبق بوده و توأماً حفاظت کاملی را بوجود آورد.

قدرت اسمی و کلاس دقت ترانسفورماتور جریان

قدرت اسمی ترانسفورماتور عبارت است از توانی که در وضعیت نرمال تولید می‌کند و بر حسب ولت آمپر است.
کلاس دقت: گویای میزان خطای ترانسفورماتور در جریان حد دقت است.

ضریب حد دقت (A.L.F) CT

یک ترانسفورماتور جریان طوری طراحی می‌شود که نسبت تبدیل آن در محدوده‌ای از جریان اولیه ثابت باقی بماند. این محدوده، چندین برابر جریان نامی بوده و در حقیقت ضریبی است که حد دقت C.T را بیان می‌کند و ضریب حد دقت نامیده می‌شود.

جریان حد دقت CT

حاصلضرب ضریب حد دقت در جریان نامی C.T، " جریان حد دقت " را بدست می‌دهد و آن جریانی است که بیشتر از آن، C.T به اشباع می‌رود و خطای نسبت تبدیل به سرعت زیاد می‌شود. مطابق تعریف، رابطه زیر را می‌توان نوشت:

(A.L.C) = In. (A.L.F)

در این رابطه:

جریان حد دقت = (A.L.C) ACCURACY LIMIT CURRENT

ضریب حد دقت = (A.L.F) ACCURACY LIMIT FACTOR

تست‌هایی که روی CT انجام می‌شود:
۱) تست نسبت تبدیل
۲) تست پلاریته
۳) تست نقطه زانویی
۴) تست عایقی
۵) تست منحنی اشباع
۶) تست مقاومت داخلی
۷) تست فشار قوی

تفاوت اصولی C.T‌های اندازه گیری با حفاظتی:

ترانسفورماتور جریان مدار ثانویه را از مدار اولیه ایزوله می‌کند، ضمن آنکه از جریان بالای اولیه مقداری فراهم می‌آورد که اولاً قابل اندازه گیری بوده وثانیا بطور خطی ومتناسب با مقدار مدار اولیه باشد. البته نقش CT اندازه گیری همانند CT حفاظتی نیست. یک CT اندازه گیری فقط در شرایط عادی خط، مقادیر متناسب با اولیه می‌سازد و در صورت بروز اتصالی در شبکه به لشباع می‌رود و با ثابت نگه داشتن جریان در ثانویه از وسایل اندازه گیری جلوگیری می‌کند. در حالیکه یک CT حفاظتی وظیفه دارد در مواقع اتصالی مقدار جریان ثانویه را متناسب با مقدار اولیه به رله منتقل کند. هرگونه قصور CT حفاظتی باعث می‌شود که عملکرد سلکتیو (انتخابی) رله‌های متوالی، بدرستی صورت نگیرد؛ بنابراین باید CT حفاظتی را به تناسب سیستم حفاظتی انتخاب نمود بنحوی که به دقت با رله‌ها منطبق بوده و تواما حفاظت کاملی را بوجود آورد.

علت زمین کردن یک سمت CT در ثانویه:

جهت جلوگیری از ظهور پتانسیل زیاد نسبت به زمین در اثر القاء ولتاژ‌های بالا (که در پست وجود دارند)، لازم است که مدتر‌های ثانویه زمین شوند و طبیعی است که زمین شدن ثانویه ترانسفورماتور جریان فقط باید در یک نقطه باشد، اگر چنانچه بیش از یک نقطه زمین شود، جریان‌های اتصالی با زمین و همینطور جریان‌های سرگردان پدید آمده در زمین پست بین این نقاط مسیر تازه‌ای خواهند یافت و در مواردی باعث تحریک بی مورد رله خواهند شد.

نحوه نصب و سیم بندی CT یا ترانس جریان