وریستور یا VDR چیست

سرویس آموزش‌های تخصصی برق نیوز: وریستور نیز مانند دیود دارای مشخصه ولتاژ جریان غیر خطی و غیر اهمی است است، اما برخلاف دیود این قطعه در هر دو جهت جریان عمل می‌کند و فاقد پلاریته است. در ولتاژ‌های پایین مقاومت این قطعه بالا است است و با افزایش ولتاژ مقاومت این قطعه نیز کم می‌شود.

کاربرد و نحوه نصب

از وریستور در مدار‌های الکترونیکی برای کنترل و حفاظت قطعات الکترونیکی در مقابل صدمات ناشی از ولتاژ گذاری بیش از اندازه استفاده می‌شود. زمانی که می‌خواهیم از وریستور به عنوان محافظ یک قطعه استفاده کنیم باید وریستور را به صورت موازی با قطعه نصب کنید. با این کار در صورتی که اضافه ولتاژ روی قطعه بیفتد مقاومت وریستور کاهش می‌یابد و جریان زیادی از وریستور می‌گذرد و جریان از قطعه مورد نظر شما نخواهد گذشت.

مشخصه ولتاژ-جریان وریستور ایده آل

نمودارمشخصه ولتاژ جریان یک وریستور ایده آل مانند شکل زیر است. به طور مثال در شکل زیر یکوریستور ۲۵۰ ولت مورد بررسی قرار گرفته است. همانطور که ملاحظهمی‌کنید در بازه ۲۵۰- ولت تا ۲۵۰ ولت جریان عبوری از وریستور کمتر از یکمیلی آمپر است، اما در صورت کمتر شدن گلتاش از۲۵۰- و یا بیشتر شدن از ۲۵۰ ولت به صورت ناگهانی شیبنمودار افزایش شدیدی پیدا می‌کند و جریان عبوری از وریستور به شدت بالا می‌رود.

یک وریستور تا زمانی که ولتاژ دوسر آن به ولتاژ کلمپ آن نرسد نارسا باقی می‌ماند و جریانی از خود عبور نمی‌دهد. در نتیجه از این وریستور‌ها برای سرکوب ولتاژ ناخواسته فراتر از ولتاژ کلمپ آن‌ها استفاده می‌شود. برای مثال می‌توان از وریستور برای فیلتر کردن برق ورودی سیستم‌های الکترونیک در لاین فیلتر‌ها استفاده کرد و یا مانع از افزایش ولتاژ بیش از حد بر روی ماسفت‌ها و یا ترانزیستور‌ها و سوختن آن‌ها در مدار شد.

متداول‌ترین نوع از انواع وریستور ها، وریستور‌های متال اکسید یا MOV هستند که از یک هسته سرامیکی مجتمع از اکسید فلز‌های مختلف مانند روی و مقادیر کمی کبالت و منگنز و... تشکیل می‌شوند.

نکته‌ای که باید در هنگام خرید وریستور مدنظر قرار گیرد انتخاب وریستور با ولتاژ صحیح است. ولتاژ وریستور نشان دهنده ولتاژی است که در صورت عبور ولتاژ دو سر قطعه از ان ولتاژ، مقاومت قطعه به سرعت و با شیب زیاد کاهش می‌یابد.

دلایل آسیب وریستور‌ها

وریستور‌ها معمولا به دو دلیل آسیب می‌بینند

۱- زمانی که انرژی زیادی در وریستور تبدیل گرما می‌شود و وریستور شروع به گداخته شدن و دود کردن می‌کند و در نهایت منفجر می‌شود.

۲- تخریب تدریجی وریستور به مرور زمان به خاطر گرما، جریان‌های گذرای مکرر، تغییرات شیمیایی درون وریستور و دلایل دیگر. در این موارد ظرفیت وریستور به مرور زمان کند و کمتر می‌شود در حالی که ظاهراً بدون مشکل و سالم است، ولی دیگر از مدار و قطعات شما محافظت نمی‌کند و در نهایت وریستور اتصال کوتاه شده و دیگر عمل نمی‌کند.