احتمال افول جایگاه سیاسی ایران به دلیل بی توجهی به انرژی‌های تجدیدپذیر

به گزارش برق نیوز، با وجود این که کشور ما پتانسیل بسیار بالایی برای توسعه استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر دارد، اما دولت‌های متوالی ایران نه تنها توجه کافی را به لزوم گسترش انرژی‌های تجدید پذیر نداشته اند، بلکه به تعهدات قانونی خود برای توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مطابق برنامه‌های پنج ساله توسعه نیز عمل نکرده اند.

ایران باید پیشگام اجرای برنامه‌های کربن زدایی باشد

شکی نیست که وجود منابع عظیم سوخت‌های فسیلی در منطقه خاورمیانه، یکی از مهمترین علل اهمیت استراتژیک این منطقه برای قدرت‌های دنیا تلقی می‌شود و حالا هم که از اهمیت سوخت‌های فسیلی در سطح جهان کاسته شده است و رفته رفته انرژی‌های تجدیدپذیر جایگزین این سوخت‌ها می‌شوند، طبیعتا اهمیت منطقه خاورمیانه نیز برای قدرت‌های جهان کمتر می‌شود و بسیاری از تحلیلگران، خروج نیرو‌های نظامی از منطقه خاورمیانه در سال‌های اخیر را در همین راستا ارزیابی می‌کنند.

این مساله در کنار بروز تغییرات اقلیمی ناشی از ازدیاد گاز‌های گلخانه‌ای در جو زمین، منجر به آن شده است که کارشناسان محیط زیست بر لزوم کربن زدایی از اقتصاد کشور‌های مختلف تاکید کنند. باید توجه داشت که کربن زدایی به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که طی آن یا از انتشار کربن دی اکسید در جو زمین جلوگیری می‌شود یا دی اکسید کربن موجود در فضا جذب گیاهان می‌شود.

در این میان، حرکت به سمت توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، یکی از مهمترین راهکار‌های کربن زدایی در سطح جهان محسوب می‌شود و کشور ما با وجود این که یکی از تامین کننده‌های اصلی سوخت‌های فسیلی در جهان است، به دلیل آن که در چند سال گذشته بیش از متوسط جهانی از تغییرات اقلیمی آسیب دیده است، باید پیشگام اجرای برنامه‌های کربن زدایی در اقتصاد، صنعت و کشاورزی خود باشد.

عقب ماندگی شدید ایران در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر

این نکته‌ای است که مجید عباسپور، رئیس انجمن متخصصان محیط زیست ایران روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: تا چند سال پیش کشور‌های تولیدکننده عمده سوخت‌های فسیلی در جهان بخصوص قدرت‌های عضو سازمان اوپک، معتقد بودند که اگر به سمت توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کنند، تقاضای جهانی نفت کاسته خواهد شد و این مساله، کاهش قیمت نفت و صادرات نفت این کشور‌ها را به همراه خواهد داشت.

وی افزود: در سال‌های اخیر که رفته رفته توجه به لزوم توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در سطح جهان فراگیر شده است، کشور‌های خاورمیانه نیز ناچار شده اند که خواه ناخواه به گسترش انرژی‌های پاک بپردازند؛ چراکه هم اکنون در کشور‌های پیشرفته‌ای از جمله آلمان بیش از ۲۵ درصد برق با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تولید می‌شود یا کشوری مثل دانمارک اعلام کرده است که تا سال ۲۰۳۰ به میزان ۷۰ درصد برق تولیدی خود را با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین خواهد کرد.

این کارشناس محیط زیست ادامه داد: این آمار و ارقام درباره میزان استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور‌های پیشرفته در حالی است که در ایران حدود یک درصد برق تولیدی با استفاده از انرژی‌های پاک تامین می‌شود و این مساله نشان می‌دهد که ایران دچار عقب ماندگی شدیدی در زمینه توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است.

بی توجهی دولت‌های قبلی به لزوم گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر

البته آن طور که عباسپور می‌گوید، از زمان تدوین برنامه سوم توسعه، کشورمان به دنبال گسترش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر رفت و در این برنامه، سازمان انرژی‌های نوی ایران تشکیل شد. در برنامه پنجم توسعه نیز این سازمان با سازمان بهره وری انرژی ادغام شد و سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا) در ایران شکل گرفت.

به گفته رئیس انجمن متخصصان محیط زیست ایران، بعد از تشکیل سازمان ساتبا قرار شد که در برنامه ششم توسعه مجموعا ۵ هزار هکتار ظرفیت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تولید برق در کشورمان نصب شود. این در حالی است که با وجود این که اکنون در سال پایانی برنامه ششم توسعه قرار داریم، تنها در حدود ۸۰۰ مگاوات ظرفیت تبدیل انرژی‌های تجدیدپذیر به برق در سراسر کشور نصب شده است و این مساله نشان می‌دهد که دولت‌های قبلی به تعهدات خود برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشورمان پایبند نبوده اند.

کم توجهی شدید ایران به پتانسیل عظیم توسعه انرژی‌های پاک

نکته دیگری که عباسپور در صحبت‌های خود به آن اشاره کرد، این است که با وجود تلاش‌هایی که برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشورمان انجام شده، ایران هنوز بسیار کمتر از پتانسیل خود از این انرژی‌ها استفاده کرده است، زیرا به طور مثال، در حالی که ایران دارای پتانسیل نصب ۴۰ هزار مگاوات نیروگاه بادی است، هم اکنون در سطح کشور ما تنها ۳۱۰ مگاوات نیروگاه بادی نصب شده است.

رئیس انجمن متخصصان محیط زیست ایران در همین راستا به کم توجهی مسئولان در استفاده از پتانسیل توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در کشورمان نیز اشاره کرد و گفت: متوسط میزان تابش خورشید در ایران بیش از ۳ کیلووات ساعت به مترمربع در روز است و در بعضی مناطق کشور نیز این میزان به ۸ کیلووات ساعت به متر مربع در روز می‌رسد. این در حالی است که براساس برآورد‌های جهانی، اگر میزان تابش خورشید در یک منطقه به ۳ کیلووات ساعت به مترمربع در روز برسد، توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در آن منطقه از نظر اقتصادی به صرفه خواهد بود.

وی در ادامه تاکید کرد: متخصصان حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در سطح جهان معتقدند که بخش عمده‌ای از مناطق کشورمان پتانسیل بالایی برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی دارد و این در حالی است که اکنون تنها ۴۵۵ مگاوات نیروگاه خورشیدی در سطح کشورمان نصب شده است، آن هم در شرایطی که ما می‌توانیم چندین برابر این مقدار نیروگاه خورشیدی در ایران نصب کنیم.

باید نفت و گاز را به فرآورده‌های ارزشمند تبدیل کنیم
موضوع دیگری که عباسپور به آن توجه داشت، این است که سوخت‌های فسیلی اعم از نفت، گاز، نفت کوره و ... مواد شیمیایی بسیار ارزشمندی هستند که قابلیت تولید به انواع فرآورده‌های شیمیایی با ارزش افزوده بالاتر را دارند و تا حد امکان بهتر است این مواد سوزانده نشوند، بلکه در فرآیند‌های پتروشیمی به محصولات ارزشمندتری تبدیل شوند.

رئیس انجمن متخصصان محیط زیست ایران در همین راستا اظهار داشت: ما می‌توانیم به جای سوزاندن سوخت‌های فسیلی، از آن‌ها در جهت تبدیل به فرآورده‌های ارزشمند دیگری استفاده کنیم و با صادارت این فرآورده ها، درآمد ارزی بیشتری نسبت به صادرات نفت یا گاز به صورت خام به دست آوریم؛ بخصوص که ایران دارای ظرفیت‌های مغفول مانده بسیاری در زمینه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است و بهتر است ما هرچه بیشتر به جای بهره برداری از سوخت‌های فسیلی، از انرژی‌های پاک برای تولید برق استفاده کنیم.

وی در ادامه تاکید کرد: نفت و گاز مواد شیمیایی ارزشمندی هستند که ما نباید فقط به دید سوخت‌های لازم جهت تولید برق به آن‌ها نگاه کنیم، بلکه همان طور که رهبر انقلاب در بیانات خود مطرح کرده اند، باید با پرهیز از خام فروشی نفت و گاز یا سوزاندن آن‌ها به شکل خام، این سوخت‌های فسیلی را به فرآورده‌های شیمیایی ارزشمندتری تبدیل کنیم و درآمد ارزی کشور را با صادرات این فرآورده‌ها به شدت افزایش دهیم.

وعده وزیر نیرو برای توسعه ۱۰ هزار مگاواتی انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران

در این میان، اما با وجود بی توجهی دولت‌های قبلی به تعهدات خود در قبال لزوم توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، اخیرا علی اکبر محرابیان، وزیر نیروی دولت سیزدهم وعده داده است که تا پایان این دولت یعنی تا شهریور ۱۴۰۴، به میزان ۱۰ هزار مگاوات ظرفیت جدید به نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور اضافه خواهد شد. این در حالی است که در بیش از چهار دهه که از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد، تنها حدود ۸۰۰ مگاوات ظرفیت استفاده از انرژی تجدیدپذیر در کشورمان نصب شده است و پیش از انقلاب نیز اقدامی عملیاتی در این زمینه در ایران انجام نشده بود.

عباسپور در همین راستا به وعده اخیر وزیر نیرو اشاره کرد و گفت: وزارت نیرو در چند ماه گذشته توافقنامه‌هایی با برخی نهاد‌های عمومی غیردولتی یا بخش خصوصی برای توسعه استفاده از انرژی‌های پاک در کشورمان امضا کرده و حتی حجم توافقنامه‌هایی که با شرکت‌های مختلف برای توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر امضا شده است، به ۳۵ هزار مگاوات می‌رسد، اما اگر زمینه لازم برای اجرای این توافقنامه‌ها فراهم نشود، ممکن است کشور ما در پایان برنامه هفتم توسعه نیز نتواند به ظرفیت مناسب استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر دست یابد.

نفع سیاسی و اقتصادی حرکت ایران به سمت گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر

تعلل مسئولان ایران در توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، اما در شرایطی رخ می‌دهد که در سال‌های اخیر بسیاری از کشور‌های دنیا به دلایل گوناگون از جمله لزوم مقابله با تغییرات اقلیمی، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و توسعه فناوری‌های مدرن به سمت گسترش انرژی‌های پاک رفته اند و در این زمینه حتی کشور‌های پیشرفته جهان وعده داده اند که تا سال ۲۰۵۰ بیش از ۹۰ درصد ظرفیت تولید برق آن‌ها با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین خواهد شد.

عباسپور در همین راستا با بیان این که ایران باید به جای نفت و گاز از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تولید برق استفاده کند، عنوان کرد: ما در سال‌های اخیر بار‌ها مشاهده کرده ایم که وابستگی کشور در تولید برق به سوخت‌های فسیلی منجر به آن شده است که ما به سوزاندن سوخت‌های آلاینده‌ای از جمله مازوت روی بیاوریم یا حتی در صورت مواجه شدن با کمبود سوخت مورد نیاز صنایع و نیروگاه‌های کشورمان، به تعطیلی موقت برخی کارخانجات بپردازیم.

رئیس انجمن متخصصان محیط زیست ایران ادامه داد: تمام این مسائل نشان می‌دهد که ما باید هرچه زودتر به سمت توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کنیم، زیرا این کار نه تنها از نظر زیست محیطی، بلکه از نظر اقتصادی نیز در بلندمدت به سود کشورمان خواهد بود و با توجه به کاهش اهمیت سوخت‌های فسیلی و افزایش اهمیت انرژی‌های پاک در سطح جهان، توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، می‌تواند ارتقای جایگاه سیاسی کشور را به همراه داشته باشد.

وی در پایان تصریح کرد: طبیعی است در شرایطی که تمام جهان به سمت توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت می‌کند، اگر ایران به استفاده از انرژی‌های پاک اهمیت ندهد، جایگاه سیاسی خود را در سطح جهان از دست خواهد داد؛ بنابراین نه تنها از نظر زیست محیطی، بلکه از نظر سیاسی هم ایران باید هرچه زودتر به سمت توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کند، زیرا یکی از مهمترین جنبه‌های قدرت سیاسی، قدرت اقتصادی است و بی تردید آینده اقتصاد جهان بر مبنای توسعه انرژی‌های پاک جلو خواهد رفت.

منبع: رکنا