درحالی که سهم نیروگاهها در تولید ذرات معلق که عامل اصلی آلایندگی هوا در ماه آذر بود، تنها ۶.۵ درصد است، سهم بخش حمل‌و نقل در تولید ذرات معلق، به ۸۰.۸ درصد می‌رسد. به گزارش برق نیوز، مصرف گاز در بخش خانگی در فصول سرد ایران، به شدت افزایش می‌یابد، تا حدی که وزارت نفت برای پایداری گازرسانی به بخش خانگی، مجبور به محدوسازی ارسال گاز به نیروگاهها و صنایع بوده و نیروگاهها و صنایع نیز برای استمرار تولید، مجبور به استفاده از سوخت دوم (گازوئیل یا مازوت) هستند.
درخصوص اینکه مصرف سوخت مایع در نیروگاهها چه سهمی در آلایندگی هوا دارد، گفت‌وگو با "ساناز جعفرزاده" سرپرست دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت تولید نیروی برق حرارتی را در ادامه می خوانید.
در حال حاضر به دلیل محدودیت در گازرسانی به نیروگاهها، برخی نیروگاه‌های کشور به استفاده از سوخت مایع روی آورده‌اند، استفاده از سوخت مایع در بخش نیروگاهی چه سهمی در آلایندگی هوا دارد؟
یکی از ایراداتی که شاید به قوانین سازمان حفاظت محیط زیست وارد باشد این است که در خصوص مبنای آلاینده بودن یک صنعت به صورت کلان، با پایش دودکش آن صنعت به جمع‌بندی می‌رسد؛ اما در دنیای امروز در جوامع دیگر، برای سنجش سهم هر صنعت در میزان آلایندگی، تأثیر و سهم آن صنعت در محیط‌های پذیرنده مورد توجه قرار می‌گیرد.
متأسفانه به علت کمبود دستگاه‌های اندازه‌گیری، کمبود پایش و مضیقه‌ای که تأمین تجهیزات هست، سازمان حفاظت محیط زیست در خیلی از شهرها هیچ ایستگاه پایش اندازه گیری هوای محیطی ندارد و این مسئله قابل درک است که شاید به این علت، سازمان حفاظت محیط زیست به آن سمت نرفته؛ اما چیزی که در حال حاضر وجود دارد این است که مبنای آلایندگی باید میزان اثر در محیط پذیرنده باشد.
سازمان محیط زیست به خاطر گستردگی صنایع و مباحث مورد مسئولیت آن سازمان نتوانسته تا امروز به این مسئله ورود کند. ما در شرکت تولید نیروی برق حرارتی، در بخش بررسی سهم نیروگاهی ورود کردهایم و به طور خاص با اولویت نیروگاه‌های مازوت‌سوز این مدل‌سازی را انجام دادیم و بر اساس اندازه گیری هوای محیط، اندازه گیری دودکش، سابقه مصرف سبد سوختی، پارامتر‌های هواشناسی که از منابع ارائه دهنده و دیتا‌های ماهواره‌ای وجود دارد، آلاینده‌هایی که از دودکش نیروگاهها خارج میشود را مدل سازی کردهایم.
یکی از شهر‌هایی که بسیار به بحث وجود نیروگاه در اطراف خودش و سهم آن در آلایندگی معترض بوده، شهر اراک است و بیشترین اتهام را به نیروگاه شازند در خصوص اثرگذاری در سهم آلایندگی وارد می‌کند؛ برای همین، اولین نیروگاهی که برای سنجش میزان آلایندگی با بدترین سناریوی بهره‌برداری، که استفاده ۱۰۰ درصدی از سوخت مازوت است، مدل سازی کردهایم، نیروگاه شازند است. نکته جالب این مدل سازی و بررسی‌های صورت گرفته این بود که نیروگاه شازند در بدترین سناریوی بهره‌برداری، هیچ‌گونه تأثیری روی هوای اراک ندارد.
تأثیر این نیروگاه روی شهر شازند حدود ۰.۵ درصد و روی مهاجران که در نزدیکی این نیروگاه است، ۰.۶ درصد است؛ اما در هیچ کدام از این شهرها، هیچ نقش اصلی تأثیرگذاری به عنوان منبع اصلی آلایندگی هوا ندارد.
این دیتا‌ها برای این نیست که بخواهیم از خودمان رفع اتهام کنیم، الان شرایط کشور در حوزه گاز و تراز تولید و مصرف گاز به‌این صورت است که حتی اگر ما به این نتیجه برسیم که منبع اصلی آلایندگی هوا نیروگاهها هستند، در شرایط اضطراری فعلی، که افزایش مصرف گاز در بخش خانگی را داریم، چاره‌ای جز مصرف سوخت جایگزین که سوخت مایع است، نداریم؛ اما این دیتا‌ها بسیار به تصمیم‌سازی کلان کشور کمک می‌کند.
مثلا اگر استانداری اراک بخواهد اقدام عاجلی را برای کاهش آلایندگی هوای این کلانشهر انجام دهد، حتی اگر نیروگاه شازند را از استان مرکزی جابه‌جا کند، تنها حداکثر نیم‌درصد در بهبود هوای این کلانشهر تأثیر دارد و منابع اصلی آلایندگی هوای این کلانشهر را باید در بخش‌های دیگر جستجو کنند؛ ما هیچ زمان منابع‌مان انقدر گسترده و بی‌کران نیست که بخواهیم همان اثر نیم‌درصدی نیروگاهی را نیز از بین ببریم، اما در کنار اولویت بندی، اینگونه مطالعات به‌ما کمک می‌کند که اگر منابع مالی محدودی برای رفع آلایندگی در کشور وجود دارد، به اثرگذارترین بخش تخصیص پیدا کند.
در شهر‌های دیگر نیز مطالعات مشابهی انجام شده؟
بله، مطالعاتی روی سه کلانشهر تهران، اصفهان و اراک انجام داده‌ایم و مشاهده شد که تعداد روزهای ناسالم در هر سه کلانشهر، در ۶ ماهه نخست امسال، بیشتر از مدت مشابه سال گذشته شده، درحالی که نیروگاه‌های تهران ۱۰ سال است که گاز مصرف می‌کنند و نیروگاه شهید منتظری اصفهان و نیروگاه شازند اراک، در نیمه نخست هر سال تماما گاز مصرف می‌کنند.
هیچ مصرف مازوتی در ۱۰ سال اخیر در نیروگاه‌های تهران نداشته‌ایم، اما مشاهده می‌کنید که شاهد بهبود کیفیت هوا در شهر تهران نبودیم و این مسئله به ما نشان می‌دهد که محل اثر جای دیگری است و به‌جای اینکه بیاییم، در خصوص بزرگترین صنعتی که دم دست ماست، شسته و رفته کار می‌کند و هیچ ماده شیمیایی در فرایند تولید محصول آن وجود ندارد و محصول آن در کشور ما محصولی اقتصادی نیست، بلکه خدماتی است، تشویش اذهان کنیم و به اشتباه، متهم به آلایندگی هوا می‌کنیم، در حالی که منابع اصلی آلایندگی جای دیگری است. به جای آنکه نیروگاهها را متهم آلودگی هوا کنیم، با انجام مطالعات، ببینیم که منبع اثر جای دیگری است.
در خصوص اینکه سهم نیروگاهها در میزان آلایندگی هوا چقدر است، میزانی تعیین شده؟
ترازنامه انرژی کشور یکی از منابع در دسترس است که به زبان لاتین هم منتشر میشود؛ در خصوص سهم بخش‌های مختلف انرژی‌بر کشور در حوزه‌های مختلف گزارش می‌دهد که یکی از حوزه‌هایی که بررسی میشود، بحث آلایندگی است. در ترازنامه انرژی کشور روی هر ۵ شاخص آلایندگی که ذرات، ترکیبات اکسیدات گوگردی، ترکیبات اکسید نیتروژنی و ... است، سهم هر بخش را بررسی کرده و سهم صنایع مختلف را استخراج می‌کند.
ما الان در تمامی شهرها درگیر بحث ذرات هستیم. سهم بخش‌های مختلف در ترازنامه در بخش ذرات با اسم spm ذکر میشود؛ اگر آمار چند سال متوالی را که چک کنیم، می‌بینیم که عمده سهم با اختلاف قابل توجه برای بخش حمل و نقل است.
سهم حوزه حمل و نقل در ترازنامه انرژی صرفا سهم بخش احتراقی حمل و نقل است، این درحالی است که مقدار قابل توجهی انتشار ذرات از بخش‌های غیراحتراقی حمل و نقل داریم. سیستم آسفالت، ترمزها، لنت‌ها، لاستیک‌هایی که سایش ایجاد می‌کند به خصوص در حمل و نقل سنگین، با وجود اینکه سهم این‌ها در تولید ذرات معلق دیده نمی‌شود، در آخرین ترازنامه انرژی کشور، سهم بخش احتراقی حمل و نقل در بخش ذرات، ۸۰.۸ درصد است که اگر بخش‌های غیراحتراقی را اضافه کنیم، می‌بینیم که سهم حمل و نقل بزرگتر میشود.
سهم حوزه نیروگاهی ۶.۵ درصد است. همانطور که در این روز‌ها می‌بینیم، منتقدان دیگر بخش‌ها را رها کرده‌اند و مطالبه جامعه روی این بخش ۶.۵ درصدی متمرکز شده است. درحالی که عوامل اصلی آلایندگی هوا، عواملی غیر از نیروگاهها هستند.
ما حاضر و مایلیم که سهم نیروگاهها در آلایندگی باز هم کاهش یابد، ما مایل هستیم که مازوت از سبد سوخت نیروگاهها حذف شود و یا حداقل مازوت کم گوگرد به نیروگاهها داده شود.
مازوتی که به نیروگاهها داده میشود، چند درصد گوگرد دارد؟
میزان گوگرد مازوتی که به نیروگاهها داده میشود، ۳.۵ درصد است که اگر بر اساس PPM بخواهیم حساب کنیم، مازوت با ۳۵ هزار PPM گوگرد میشود.
گازوئیلی که به نیروگاهها داده میشود هم همین مقدار گوگرد دارد؟
میزان گوگرد گازوئیل کمتر است. گازوئیل با درصد گوگرد ۰.۷ درصد به نیروگاهها داده میشود که حدود ۷۰۰۰ PPM میشود. البته ناگفته نماند که پالایشگاه‌ها در حجم بالایی گازوئیل با استاندارد‌های یورو تولید می‌کنند، ولی گازوئیل یورو صرف حوزه حمل و نقل میشود. یکی دو نیروگاه ما که نیروگاه‌های راندمان بالا هستند بر اساس تعاملی که وجود دارد تا حجمی، گازوئیل یورو با مقدار گوگرد ۵۰ PPM دریافت می‌کنند. اما متأسفانه انقدر بی امان در حوزه حمل و نقل، سوخت مصرف می‌کنیم که مجالی به وزارت نفت نمی‌دهیم که بخواهد به نیروگاهها گازوئیل یورو بدهد.
کدام نیروگاهها گازوئیل یورو می‌گیرند؟
نیروگاه‌های راندمان بالای کلاس F، مثل کاسپین، هریس، دالاهو، هنگام
در دوره محدودی؟ یا مستمر گازوئیل یورو دریافت می‌کنند؟
در دوره‌ای که نیروگاهها به روی سوخت مایع می‌روند. البته ۱۰۰ درصد سوخت دریافتی، بر اساس استاندارد یورو نیست، اما حجم قابل توجهی از نیاز این نیروگاهها به سوخت مایع، با گازوئیل یورو تأمین میشود. اولویت ما این است که نیروگاه‌های راندمان بالای ما در زمانی که گاز وجود دارد از سوخت گاز استفاده کنند که هیچ نوع گوگردی ندارد؛ اما در زمان سرد سال، که ناگزیر هستیم به روی سوخت مایع برویم، این تعامل وجود داشته که در حجم قابل توجهی گازوئیل یورو به نیروگاه‌های راندمان بالا می‌دهند.
در بخش خروجی نیروگاهها موثر است؟
بله، خیلی موثر است؛ ما گازوئیل را در نیروگاه‌های سیکل ترکیبی استفاده می‌کنیم. عمدتا در نیروگاه‌های بخاری در زمان استفاده از سوخت مایع مشمول بحث آلایندگی می‌شویم که به خاطر ۳.۵ درصد گوگرد موجود در مازوت است. در مورد گازوئیل غیر یورویی هم که ۰.۷ درصد گوگرد دارد، با تلفیق سوخت و تنظیم هوا، شرایطی ایجاد میشود که حدود استاندارد سوخت در خیلی از نیروگاهها رعایت شود، اما در نیروگاه‌های بخاری انقدر درصد گوگرد بالاست که به هیچ وجه نمی‌شود کاری انجام داد.
منبع: تسنیم
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.