چهارچوب هوشمند سازی سیستم های انرژی و خدمات (برق) در وزارت نیرو

در این مقاله بدنبال تبیین ضرورت تدوین چارچوبی هستیم که در آن مجموعه اقدامات مطالعاتی وطرح ریزی شده در وزارت نیرو برای توسعه هوشمند سازی سیستم های انرژی برق وخدمات اداری نیز بصورت یکپارچه وتوامان با رویکرد ایجاد شهر هوشمند تدوین گردد.

در برداشتی ارزشی می توان شهر هوشمند را نتیجه تعامل سیستمی بین حاکمیت ومردم برای توسعه شاخص های کیفیت زندگی بیان نمودکه در مدل مفهومی زیر تلاش شده است که این رویکرد ارزشی برای پی گیری تحقق یک شهر هوشمند مورد ملاک واستفاده قرار گیرد.

شکل 1- چارچوب کلی ساختارشهر هوشمند

این جلب توجه ضروری است که توسعه سیستمهای اطلاعات منسجم ومنظم وهدفمند بوده است که بستر توسعه هوشمندسازی وشهر هوشمند رافراهم وامکان پذیر نموده است.

لذا اولین اقدام استراتژیک برای توسعه هوشمند سازی ، نظام مند نمودن سیستمهای اطلاعاتی (DATA CENTER )متنوع در صنعت برق می باشد.

ودومین اقدام زیربنایی ، بازنگری فرایندهای مدیریتی با رویکرد یکپارچه سازی بستر های اطلاعاتی وارتباطی،هوشمند سازی سیستمهای انرژی برق و خدمات هوشمنداداری توامان و برای توسعه شاخص های کیفیت زندگی مردم با ویژگی های مطلوب برای شهر هوشمندمی باشد.

وازمهمترین زیر فرایندهای مدیریتی ، نظام مدیریت پایش وسنجش عملکرد دوره ای بر اساس اخذ اطلاعات از سیستم های اطلاعاتی منسجم ویک پارچه می باشد که امکان بازخورد به موقع برای حذف موانع کار ویا پی گیری برنامه های جدید ، بسرعت فراهم گردیده، تامدیریت ارشد گرفتارکمند اظهار نظرهای سلیقه ای وبرداشت های تحلیلی موضعی ویک بعدی نشود.

لذا در بخش اول ادبیات موضوع تشریح می گردد و شامل موارد زیر است:

· تئوری های مرتبط با شهر هوشمند

· حکمرانی هوشمند (smart governance) عامل کلیدی تحقق اهداف شهر هوشمند.

در بخش دوم وضعیت موجود درخصوص:

· راهبردها وبرنامه های استراتژیک مرتبط با اهداف پروژه

· ابعادالزامات دولت برای هوشمند سازی اداری .

در وزارت نیرو مطرح می گردد.

ودر بخش سوم چارچوب توسعه هوشمند سازی سیستم های انرژی برق وخدمات اداری وبر اساس تجربیات آمده درنقشه راه توسعه سیستم های انرژی سال 2015اروپا[i] ارائه می شود.

ودر بخش آخر وچهارم آثار اجرای این چارچوب مطرح می شود.

1- ادبیات موضوع

1-1- تئوری های مرتبط با شهر هوشمند[ii]

از جمله استراتژی ها لازم برای توسعه ی اقتصادی و رسيدن به اقتصادی پايدار در هر کشور، تقويت اقتصاد منطقه ای شهری و يا به عبارت بهتر توسعه اقتصاد پايدار بر مبنای هوشمندی شهر است. اقتصاد پايدار و هوشمند، خود نيازمند امکانات هوشمند در هر شهر،از جمله: اقتصاد هوشمند،زيرساخت و ارتباطات هوشمند، حمل و نقل شهری هوشمند، انرژی هوشمند، دولت هوشمند، امنيت هوشمند، سلامت هوشمند، کسب کار هوشمند و حتی شهروند هوشمند می باشد.

در اين استراتژی، يعنی اقتصاد پايدار بر مبنای شهر هوشمند که بر اساس نظريه و تئوری سيستم ها بنا شده است، شهرها به عنوان يک کلان سيستم درنظر گرفته شده و هر شهر از اجزايی به نام زيرسيستم تشکيل گرديده و اين زيرسيستم ها، در حقيقت همان سازمان ها، صنايع، مردم و ديگر مولفه های شهری هستند که تا در راستای رسيدن به هدف نهايی که همان اقتصاد توسعه يافته و پايدار شهری است، به صورت منظم و يکپارچه در ارتباط و تعامل باشند.

پر واضح است در سايه چنين نگاه سيستمی و يکپارچه به شهر به عنوان يک کلان سيستم و با در نظر گرفتن سازمان ها و صنايع مستقر در هر شهر به عنوان اجزای تشکيل دهنده شهر و همچنين با ارتباط منظم و يکپارچه مجموعه ها و مولفه های شهری به عنوان زير سيستم های کلان سيستم شهری است که توسعه علمی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هوشمند در هر شهر و در نهايت در هر کشوری اتفاق می افتد.

بمنظور ايجاد نگاهی يکسان به مقوله "شهر هوشمند"، لازم است ابتدا تعاريفی از تئوری سيستم ها، و سپس مفاهيم شهر هوشمند و مولفه های آن ارائه شود که اين مباحث در ادامه بيان می شود.

تئوری سيستم ها

سال ها تفکر و جزءنگری و تقسيم‌بندی علوم‌ از سوی‌ دانشمندان‌، تخصصی‌ شدن‌ علوم و ايجاد شاخه‌های‌ جديدی از علوم را درپی‌ داشت. در گذشته تجزيه‌ و تحليل‌ يک موضوع، پايه‌ و اساس‌ شناخت‌ آن موضوع محسوب‌ می‌شد و توانايی‌ رسيدن‌ به‌ کوچک‌ترين‌جزء از هر موجوديت و موضوع، به‌ معنای‌ دستيابی‌ به‌ ذات‌، خواص‌ و ويژگی‌های‌ آن‌ موجوديت‌ تلقی‌ می‌شد. بدين ترتيب،‌ رفته‌ رفته علوم جزء نگرتر و عميق‌تر شدند و خود را بی‌نياز از ارتباط با يکديگر دانستند.

تفکر سيستمی، برای اجرايی شدن و پياده‌سازی، از مفهوم "سيستم"استفاده می‌کند. تعريف‌هايی از مفهوم سيستم،‌ از سوی‌ دانشمندان‌ علوم‌ مختلف‌ ارائه شده ولی در اينجا به ارائه يک تعريف بسنده می نماييم:

سيستم‌ را به‌ عنوان‌ يک‌ کل‌ در نظر می‌گيرند که‌ نمی‌تواند به‌ اجزای‌ مستقل‌ از هم‌ تقسيم شود. از اين‌ رو، دو ويژگی‌ بسيار مهم‌ سيستم‌ عبارتند از: اول اين‌که هر جزء دارای‌ ويژگی‌هايی‌ است‌ که‌ هرگاه ‌از کل‌ جدا شود، آن‌ ويژگی‌ را از دست‌ خواهد داد و دوم اين‌که هر سيستم‌ ويژگی‌هايی‌ دارد که‌ هيچ کدام از اجزای آن‌ سيستم‌، به تنهايی دارای آن‌ ويژگی‌ نيستند.

تفکر سيستمی و ضرورت بکارگيری آن

با توجه به مطالب و مشکلات بيان شده در سر راه بشر، ‌چنين بود که تفکر سيستمی‌ مصداق‌ اين‌ منظر شد و تفکر سيستمی‌ به‌عنوان‌ يک‌ فرارشته‌ و با توجه به‌ ارتباط ميان‌ اجزای پديده با ديگر اجزای پديده و نيزبا کل‌ پديده، زمينه‌ ی گفتگو و تبادل‌ اطلاعات ميان‌ رشته‌های‌ مختلف‌ علوم‌ را امکان ‌پذيرساخت‌ و تا آنجا پيش‌ رفت‌ که‌ منشاء ايجاد شاخه‌هايی‌ جديد از علم‌ نيز شد.

بنابراين در نگرش‌ سيستمی،‌ هم‌ کليت‌ پديده مد نظر است‌ و هم‌ ارتباط بين‌ اجزای‌ تشکيل‌دهنده‌ ی آن‌. بنابراين تفکر سيستمی‌ در بررسی‌ پديده‌ها وموضوعات، از طريق در نظر گرفتن‌ اجزای آن موضوع و همچنين کل‌ موضوع (که‌ از به‌ هم‌ پيوستگی‌ اجزای موضوع که با هم‌ مرتبط هستند شکل‌ می‌گيرد) کليت‌ موجوديت را به‌ وجود می‌آورد. گرايش‌ عمده‌ در تفکر سيستمی‌، حرکت‌ به‌ سوی‌ وحدت‌ و يکپارچگی‌ است‌ و اين‌ تفکر، نوعی‌ روش‌ برای‌ تفسير جهان‌ به‌ عنوان‌ کل‌های‌ مرتبط و متصل‌ به‌ هم‌ است.

در مجموع می توان گفت که تفکر سيستمی،‌ به‌ افراد امکان‌ می‌دهد تا‌ فهم‌ و درک‌ روشن تری از سيستم‌های‌ اجتماعی وشهری‌ داشته باشند و ريشه‌ ‌مشکلات شهری را شناسايی نموده و آن را بهبود دهند. به عبارت ديگر، تفکر سيستمی‌ مجموعه‌ای‌ از اصول‌، ابزارها و روش‌های‌ خاص‌ است که‌ می‌تواند در حوزه‌های‌ مختلف‌ از جمله حوزه مديريت شهری مورد استفاده‌ قرارگيرد و در شناسايی مشکلات شهری و بهبود ساختار نظام های شهری، ما را ياری رساند.

2-1- مفاهيم شهر هوشمند (Smart City)

تعريف شهر هوشمند

شهری هوشمند" است که سرمايه‌گذاری در سرمايه‌های انسانی و اجتماعی و زيرساخت‌های ارتباطی از جمله حمل و نقل و همچنين زير ساخت های مدرن مانند ICT که باعث رشد پايدار اقتصادی و کيفيت بالای زندگی می شود، با مديريت صحيح منابع طبيعی، از طريق مديريت مشارکتی مردم در آن انجام پذيرد.

بر اساس ادبيات مديريت شهری، "شهری هوشمند" است که قادر به پيوند سرمايه فيزيکی با سرمايه اجتماعی به منظور خدمات بهتر و زيرساخت لازم در يک شهر بوده و تنها در اين صورت است که مديران شهری و استانی، قادر به تجميع فن‌آوری، اطلاعات، و ديدگاه فرهنگی و اجتماعی برحسب يک برنامه منسجم و بهبود خدمات شهری خواهند بود.

ارتباط و تعاملات عملياتی بين اين تعداد زياد از مجموعه ها و زيرسيستم های شهری، باعث می شود که بحث مستقل بودن و همچنين استاندارد سازی زير مجموعه ها و زيرسيستم های يک شهر به عنوان يک اصل اساسی و مهم در ساختار و مديريت شهرهای هوشمند عمل نمايد بطوری که نبود و يا ضعف در استقلال و استاندارد سازی حوزه های مديريت زيرمجموعه ها و زيرسيستم های شهری، باعث افزايش هزينه های مديريت شهری و يا ضعف در مديريت شهرها خواهد گرديد. زيرا نبود اين استانداردسازی بين زيرمجموعه ها و زيرسيستم های شهر به عنوان يک کلان سيستم، اجرای پروژه‌های تعريف شده در هر شهر جهت دستيابی به اهداف شهری را با مشکلات و موانع جدی روبرو نموده و هزينه های دست‌يابی به چشم انداز کلان سيستم شهر را افزايش می دهد.

3-1-جزا و مولفه‌های شهر هوشمند

همانطور که بيان شد، " شهر هوشمند"به عنوان يک کلان سيستم در نظر گرفته شده که از اجزا و مولفه هايی به نام زيرسيستم‌ها تشکيل می‌گردد. زيرمجموعه ها و زيرسيستم های شهری با داشتن اهدافی مستقل و مشخص، به انجام وظايف و کارکردهای تعريف شده در حوزه ی خود اقدام نموده و در راستای رسيدن به هدف نهايی کلان سيستم شهر هوشمند، در ارتباط و تعامل منظم و يکپارچه هستند.

بنابراين به راحتی می توان مشاهده نمود که " شهر هوشمند" دارای زيرمجموعه ها، زيرسيستم ها و مولفه های اصلی زندگی هوشمند بوده که اين مولفه‌ها عبارتند از:

- حکمرانی هوشمند Smart Governance

- انرژی هوشمندEnergy Smart

- ساختمان هوشمندSmart Building

- حمل و نقل هوشمندSmart Mobility

- زيرساخت هوشمندInfrastructure Smart

- تکنولوژی هوشمندSmart Technology

- سلامت و مراقبت‌های بهداشتی هوشمندSmart Healthcare

- شهروند هوشمندCitizen Smart

در اين شهرها که براساس زيرساخت های زندگی الکترونيک طراحی می شود، نيازهای افراد به روشی هوشمندانه و با استفاده از آخرين فناوری های روز دنيا تامين می شود. اگرچه زيرساخت های فيزيکی از مهم ترين و ضروری ترين نيازهای توسعه زندگی شهرنشينی شهرهای هوشمند است، اما امروزه شهرها بيش از پيش به ابزارهای ارتباطی مبتنی بر فناوری های روز دنيا نياز دارند. محيط زندگی هوشمند، اقتصاد هوشمند، حمل و نقل هوشمند، ساختمان هوشمند و... و از همه مهم تر شهروندان هوشمند، از معيارهای اصلی شهرهای هوشمند آينده هستند. هوشمندی شهری بيانگر ويژگی‌ها و مشخصات زندگی آينده بشر و به عبارتی شهرهای آينده است. پس می‌توان گفت که بشر در آينده، زندگی در شهرهای هوشمند را تجربه خواهد کرد.

4-1-ارزيابی عملکرد شهرهای هوشمند

مبنای ارزيابی عملکرد شهرهای امروزی بعنوان يک کلان سيستم، رفع مشکلات ترافيک، ايجاد اشتغال و کار، تامين انرژی مورد نياز و به طور کلی حل مشکلات شهر و پيشرفت های اجتماعی و اقتصادی شهری است. بنابراين شهرها بمنظور مقابله و مواجهه با اين چالش بزرگ، می‌توانند مشکلات خود را از طريق راه کارهای توسعه ای هوشمند، مرتفع نمايند.

به طور کلی و به عبارت ساده‌تر، می توان بيان نمود که بکارگيری و ايجاد زيرساخت های ارتباطاتی(ICT) و تجهيزات تکنولوژيکی بين زيرمجموعه های کلان سيستم شهری و همچنين مديريت يکپارچه ی مجموعه ها و ادارات مستقر در هر شهر، باعث می شود داده ها و اطلاعات دقيق و بموقع از حوزه های مختلف شهری و در زمان های مختلف جمع آوری و اين اطلاعات بصورت مفيد و کامل بين زير سيستم ها و زيرمجموعه های کلان سيستم شهری جريان پيدا نموده بگونه ای که قبلا چنين حرکت داده ای بين سازمان ها و زيرمجموعه های شهری وجود نداشته است.

از طرف ديگر، پياده‌سازی و بکارگيری کامپيوتر و نرم افزارهای کامپيوتری و ذخيره اين اطلاعات و داده های دقيق و بموقع در نرم افزارها و دريافت گزارشات دست بندی شده و تحليل اين گزارشات، يک نوع هوشمندی برای مديران شهری ايجاد می نمايند.

با توجه به مباحث مطرح شده می توان ادعا نمود که اين زيرساخت های تکنولوژيکی و سيستم های نرم افزاری يکپارچه درشهرهای هوشمند، باعث می شوند تا مديران شهری بتوانند آينده روشنی را برای شهر ترسيم نمايند و در هنگام بروز چالش و بحران ها، بتوانند تصميمات هدفمند و دقيق اتخاذ نموده و اقدامات لازم را جهت حل مشکلات شهری انجام داده و بر مبنای اقدامات انجام شده، به نظارت و ارزيابی عملکرد زير مجموعه های کلان سيستم شهری بپردازند.

5-1- حکمرانی هوشمند (smart governance) عامل کلیدی تحقق اهداف شهر هوشمند:

حکمرانی هوشمند سرفصلی برای شروع هوشمند سازی است که با اهداف :

- توسعه فرآیند های جامع

- ایجاد پل ارتباطی قوی میان نهادهای دولت

- بهبود دسترسی به خدمات

حکمرانی هوشمند شامل مشارکت فعال، خدمات شهروندی و استفاده هوشمند از دولت الکترونیک می باشد. حکمرانی هوشمند به استفاده از کانال های ارتباطی جدید، از قبیل دولت الکترونیک و یا (دموکراسی الکترونیک) می پردازد.که بواسطه آن بتواند درخواستهای مردم به موقع تامین ونیاز های جدیدمردم را بدرستی شناسایی نماید واز طرف دیگر شرکتها ومجریان را در توسعه شاخص های کیفیت زندگی مردم راهبری وحمایت نمایدوبه عبارتی این رویکرد تسهیل گر توسعه نقش آفرینی حاکمیتی وزارت نیرودر حوزه برق وانرژی خواهد شد. خوشیختانه با توجه به توضیحات آمده در بخش ابعاد الزامات دولت در هوشمند سازی اداری یادآور می شود که" نقشه راه اصلاح نظام اداری" دولت با شماره ٥٦٠/٩٣/٢٠٦ مورخ 20/01/93 حرکت بسمت حکمرانی هوشمند را آغاز نموده است و ابلاغ وزیر محترم نیرو به شرکت مادر تخصصی توانیرطی نامه شماره 100/50/47530/93 مورخه 26/11/93 وابلاغ مدیرعامل شرکت توانیربه شرکت های توزیع نیروی برق نامه شماره 6327/11مورخه 16/12/1393برای اجرای برنامه عملیاتی اصلاح نظام اداری یکی از پشتوانه های مهم برای طرح ریزی نقشه راه در این پروژه می باشد.

2- وضعیت موجود طرح ها وبرنامه های هوشمندسازی درصنعت برق ایران

1-2- راهبردها وبرنامه های استراتژیک مرتبط با اهداف پروژه دروزارت نیرو .

نظر به سند چشم انداز وبرنامه راهبردی وزارت نیرو تا افق 1404 ونظر به راهبردهای تعیین شده در بندهای زیر:

بند2-بهبود فرآيند سياست‌گذاري در بخش برق و انرژي:

2-1- تهيه و تدوين برنامة جامع انرژي كشور

2-2- اعمال حاكميت و نظارت بر فعاليت‌هاي بخش

2-3- گسترش تعاملات در امر سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي

بند 3-ارتقاء و توسعة نظام مديريت تقاضا و اصلاح الگوي مصرف انرژي در بخش‌هاي مختلف با رويكرد كاهش شدت انرژي در كشور:

3-1- جلب مشاركت مردم به منظور استفاده بهينه از برق

3-2- توسعه شرکت‌هاي خدمات انرژي غيردولتي در جهت بهينه‌سازي مصرف

3-3- تغيير در نظام پرداخت يارانه‌هاي برق، با‌توجه به قانون هدفمند‌کردن يارانه‌ها

3-4- حمايت از توسعه حمل و نقل برقي

3-5- توسعه و ارتقاء سطح استانداردهاي مصرف برق و توليد تجهيزات برقي

3-6- حمايت از مراكز پژوهشي و صنايع مرتبط به منظور توسعة فناوري‌هاي جديد در راستاي كاهش مصرف انرژي

3-7- اصلاح ساختار موجود جهت اعمال مديريت تقاضا و كاهش شدت انرژي

3-8- توسعة سامانة هوشمند شبكة برق

3-9- استقرار نظام قيمت‌گذاري برق بر مبناي عرضه و تقاضا و توسعه بازار برق

3-10- ساده­سازي تعرفه­هاي برق

بند 9-ارتقاء توانمندي در توليد برق از انرژي­هاي نو و تجديدپذير:

9-1- تمرکز بر تحقيق و پژوهش و بومي­سازي فناوري در فعاليت­هاي مربوط به توليد برق از انرژي خورشيدي و بادي در کشور

9-2- تخصيص درصد معين و فزاينده‌اي از اعتبارات تحقيقاتي به بومي‌سازي فناوري‌هاي مرتبط با انرژي‌هاي نو و تجديدپذير

9-3- تعريف و اجراي پروژه‌هاي نمونه در زمينه انرژي‌هاي‌نو و تجديدپذير و تجاري‌سازي آنها

9-4- بسترسازي، حمايت و جلب مشاركت بخش غيردولتي براي توسعة انرژي‌هاي نو و تجديدپذير

9-5- جلب مشارکت مردم براي حمايت از توليد برق از انرژي‌هاي نو و تجديدپذير

9-6- تنظيم قوانين مناسب در بازار برق به منظور توسعه استفاده از انرژي‌هاي نو و تجديدپذير

بند 11-کاهش تلفات در شبکه‌هاي برق، در ‌جهت نيل به سطح بهينه:

11-1-اصلاح مقررات و ضوابط و توسعة سامانه‌هاي مناسب جهت جلوگيري از استفاده غيرمجاز از برق در شبکه‌هاي فشار‌ ضعيف

11-2- استقرار سازوکار اقتصادي- تجاري در فعاليت‌هاي کاهش تلفات و هوشمندسازي شبکه

11-3- هماهنگي در طراحي و توسعة شبکه‌هاي فوق‌توزيع و توزيع برق

11-4- اصلاح معماري شبکه‌هاي توزيع

11-5- مديريت بهينه سطح روشنايي معابر در طول مدت شبانه­روز

بند 12-ارتقاء و توسعه نظام ارتباط و پاسخ‌گويي مناسب به نيازها و انتظارات ذي‌نفعان و بهبود شاخص‌هاي كيفيت خدمات به‌‌ منظور احقاق حقوق شهروندي، تكريم مردم و ارتقاء رضايت آنان

بند 13-ارتقاء سطح کارآمدي و امنيت اطلاعات در بخش:

13-1- استفاده بهينه از دستاوردهاي نوين فناوري اطلاعات جهت حفظ امنيت و پايداري منابع اطلاعاتي و سيستم‌هاي عملياتي صنعت برق

13-2- استفاده بهينه از ظرفيت‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات صنعت برق جهت ارائه خدمات قابل دسترس از راه دور

13-3- ايجاد ارتباط ساختاري مناسب بين مراکز تصميم‌سازي و بخش فناوري اطلاعات

13-4- استقرار و توسعه سيستم‌هاي يکپارچه اطلاعات مديريت

13-5- توسعه نرم‌افزارها و بانک‌هاي اطلاعاتي

13-6- تقويت و توسعه زيرساخت‌هاي مخابراتي صنعت برق جهت پاسخ‌گويي به نيازهاي روزافزون حياتي و اختصاصي اين صنعت

- برنامه سه ساله توسعه دولت الکترونیک صنعت برق[iii]

2-2- ابعادالزامات دولت برای هوشمند سازی خدمات اداری[iv]

با توجه به مستندات" نقشه راه اصلاح نظام اداری" وآیین نامه توسعه خدمات الکترونیکی دستگاه های اجرایی[v] دولت وضوابط فنی اجرايی توسعه دولت الكترونيكی[vi] رویکرد دولت برای هوشمند سازی خدمات با ویژگی های : سريع و چابك، مسؤوليت پذير و پاسخگو، فراگير،كارآمد واثر بخش، منعطف وتطبيق پذير، قابل اعتماد، در دسترس، باهماهنگي كامل بين اجزاي دولت و در راستاي ايجاد شفافيت و مقابله با جعل و فساد اداري.مشخص گردیده است.

در برنامه دوم ( توسعه دولت الکترونیک و هوشمند سازی اداری) از نقشه راه اصلاح نظام اداری به موضوعات استراتزیک زیر پرداخته شده است:

موضوع استراتژيک1- نقشه راه دولت الکترونيک

موضوع استراتژيک2- راهبري و استقرار دولت الکترونيک

موضوع استراتژيک3- مديريت سيستم‌ها و فرايندهاي سازماني

موضوع استراتژيک4- راهبري تعامل الکترونيکي بين دستگاهي

موضوع استراتژيک5- آموزش و توانمند سازي کارکنان دولت و مردم در حوزه دولت الکترونيک

موضوع استراتژيک6- پايش، سنجش و ارزيابي توسعه دولت الکترونيکي در کشور

3-2- تعدادی ازمطالعات انجام شده در زمینه هوشمند سازی انرژی.

وبا مروری بر مطالعات انجام پذیرفته در خصوص شبکه هوشمندبرق/ انرژی درکشور ازجمله:

-گزارشات تخصصی شبکه هوشمند انرژی ایران توسط سازمان بهره وری انرژی ایران(سابا)

-مرور ي بر نقشه‌ راه‌ هوشمندسازي شركت برق كره جنوبي (كپكو) توسط شرکت مشاوره مدیریت آریانا

-طرح پایلوت هوشمند سازی جزیره هرمزبا مشارکت شرکت توزیع نیروی برق هرمزگان و شرکت مشاوره مدیریت آریانا

-تدوین سندراهبردی طرح ملی شبکه هوشمندبرق ایران در حوزه تولید،انتقال وتوزیع توسط دانشگاه صنعتی امیر کبیر

مطالعات فوق نشان می دهد که بیشتر، اهداف تعیین شده مبتنی بر توسعه فناوری است وارتباط مشخصی بین هوشمند سازی شبکه و هوشمند سازی خدمات– مابین حکمران و مردم- برقرار نمی باشد.هرچند کلیه مطالعات واقدامات انجام شده قابل استفاده می باشد ولی لازم است ارتباط معنی داری وبراساس تفکر و فلسفه شهر هوشمند بین اجزای موثر در سیستم های خدمات وشبکه برق ، برقرارگردد.

لذا ما بدنبال تدوین یک چارچوبی برای پیوستگی بین طرح های مختلف هوشمند سازی درحوزه دولت ووزارت نیرو و با رویکرداهداف شهر هوشمند – شامل : اثر گذاری بر بهبود شاخص های زندگی مردم ، واز دریچه صنعت برق، می باشیم.

3-چهارچوب توسعه هوشمند سازی سیستم های( خدمات اداری وشبکه برق)انرژی برای شهر هوشمند

با توجه به مطالب مطروحه ولزوم ارتباط بین مردم وشهروندان ،سیستم های انرژی ،ساختمان های هوشمند ،امور شهری ، چهارچوب توسعه سیستم های انرژی وخدمات برق [vii] (شکل 2)در صنعت برق ،پیشنهاد می شود. در این چارچوب ارتباط بین چهار ستون فوق توسط سیستم های ارتباطات واطلاعات وفرایندهای مدیریتی برقرار می گردد وهمچنین برای پویایی این چهار چوب بازخوردبرای بهینه سازی سیستم ها وروشها براساس چرخه عمر آنان نیز پیش بینی شده است .وشاخص های کلیدی توانمندسازی هر 6 حوزه مشخص شده، بیان می شود.

شکل 2- چهارچوب هوشمند سازی انرژی وخدمات برق

1-3-شاخص های کلیدی توانمندی در حوزه شهروند هوشمند

سیستم های اطلاعات وارتباطات اطلاعات مورد نیاز شهروند را برای کسب اطلاعات لازم در اخذ خدمات ومعاملات فراهم می آورندمانند ارتباط تراکنشی شهروندان از طریق انواع فناوری ها مانند گوشی های هوشمند ،پیامک های اتوماتیک حسب خدمات مختلف مشترکین ومصرف کنندکان ،تجهیزات چند منظوره برای انتخاب نوع خدمات با هزینه متناسب ،که بسترمطلوب برای مدیریت اجرایی شهری جهت ارائه خدمات مختلف با هزینه های منطقی را فراهم می آورد.

2-3-شاخص های کلیدی توانمندی در حوزه ساختمان هوشمند:

سیستم های اطلاعات وارتباطات پشتوانه سیستم های انرژی در شهر هوشمند هستند.نصب وسايل اندازه‌گيري هوشمند« و طراحي و استفاده از »سيستم‌هاي مديريت انرژي« در ساختمان‌ها، مورد نیاز می باشد تابا هوشمندسازي وسايل اندازه‌گيري مشتركین ،امکان مدیریت مصرف از طریق مشترکین بسهولت فراهم

شود.بدیهی است تعامل با سایر سازمان ها ازجمله شهرداری ،سازمان نظام مهندسی و.....وبهبود ضوابط ومقررات ،انتقال دانش ساخت تکنولوژی های مورد نیاز، از جمله موارد تحقق این چشم انداز است

3-3-شاخص های کلیدی توانمندی در حوزه برق (انرژی)

سیستم های اطلاعات وارتباطات زمینه پاسخگویی بار را فراهم می نمایند. شبكه هوشمند به شركت توزيع برق امكان نظارت از راه دور و اعمال فرمان و كنترل تجهيزات شبكه را به صورت آن‌لاين مي‌دهد. و مي‌تواند با ايجاد ارتباط بين اجزاي شبكه و مشتركان، به كمك نرم‌افزارهاي هوشمند نسبت به بازيابي خودكار شبكه، پخش بار خودكار شبكه به منظور كاهش تلفات و استفاده بهينه از تجهيزات و … اقدام كند. در مجموع مي‌توان مزاياي چنين شبكه‌اي را در موارد زير خلاصه كرد.

· كاهش خاموشي

· كاهش تلفات شبكه

· كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي از طريق استفاده از منابع مختلف انرژي مانندمنابع تجديدپذير،مولدهاي پراكنده و..

· مديريت مصرف با استفاده از وسايل اندازه‌گيري هوشمند

· افزايش كيفيت برق

· استفاده بهينه از زيرساخت‌هاي موجود

· ايجاد امكان ارتباط دوسويه با مصرف‌كنندگان و فروش برق مازاد بر مصرف‌شان به شبكه برق

4-3-شاخص های کلیدی توانمندی در حوزه مدیریت شهری

سیستم های اطلاعات وارتباطات فضای مناسب را برای تامین انتظارات در امور شهری از جمله تامین شرایط فنی ونقشه های اجرایی منطبق براستاندارد های ساخت وسازاز منظر مدیریت مصرف انرژی وایمنی مصرف کنندگان را فراهم می آورد. ارتباط حوزه های ارائه دهنده خدمات برق ،آب ،گاز ،تلفن با مدیریت شهری فراهم می نمایدو...،

5-3-شاخص های کلیدی توانمندی در حوزه سیستم های ارتباطات واطلاعات

فرایندهای ارائه خدمات بر اساس سیستم های ارتباطات واطلاعات متحول می شود ودیگر خدمت گیرندگان بسادگی واز طریق تجهیزات مختلف (گوشی هوشمند ،گوشی همراه ،اینترنت و...)می تواننددر فرایند ارائه خدمات قرارگرفته وبا اقدامات الکترونیکی در خواستهای خودرا به واحدهای خدمات شهری ارسال واززمان اخذ خدمات خود بدرستی مطلع شوند وکلیه هزینه های خودرا نیز از طریق سیستم های الکترونیک پرداخت نمایند ومدیریت شهری(حاکمیتی) می تواند انتظارات جدید مردم ومشتریان را مطلع شده وبر اساس طبقه بندی های مورد نیاز زمینه پاسخگویی مطلوب به انتظارات را نیز فراهم نماید....

6-3-شاخص های کلیدی توانمندی در فرایند های مدیریتی

فرایندهای مدیریتی در لایه های مختلف می تواند طرح ریزی وبر اساس روند آبشاری تدوین سیستم های اطلاعات مورد نیاز آنان نیز فراهم شود.

که اهم لایه های مدیریتی از منظر وزارت نیرو عبارتند از:

لایه حاکمیت (شورای عالی اداری)

لایه دستگاه اجرایی (وزارت نیرو)

لایه شرکت مادر تخصصی (شرکت توانیر)

لایه دستگاه عملیاتی(شرکتهای توزیع نیروی برق)

که لازم است بر اساس ضوابط وآیین نامه های اجرایی جدید،بهبود فرایندهای مدیریتی وعملیاتی با معماری سازمانی فراهم می گردد وبه نحویکه بصورت برخط ویا دوره ای شاخص های مورد نیاز برای پایش کیفیت عملکرد صنعت برق ودر ارتباط با شاخص های کیفیت زندگی سالم فراهم گردد. این فرایند اطلاعات یک پارچه، زمینه یک سیستم خود کنترلی را نیز در سطح صنعت برق فراهم می آورد و همچنین بستر مدیریت عملکرد برای بازخوردهای به موقع درراستای بهبود پویا ومستمر در حوزه های ضوابط ومقررات ،سیاستها – مسئولیت حوزه حاکمیت- واستراتژی ها وراهبردها ی بهبودخدمات وافزایش سلامت اداری - مسئولیت حوزه های تصدی- را نیز آماده می نماید.

4- جمع بندی (نتایج مورد انتظار ،دستاوردهای جانبی)

نتايج مورد انتظار :

نتایج مورد انتظار از تدوین چهارچوب توسعه سیستمهای انرژی وخدمات هوشمند برق عبارتند از:

بستر سازی تدوین نقشه راه برای تحقق اهداف وادبیات هوشمند سازی سیستم های انرژی وخدمات هوشمند

تدوین مدل مفهومی هوشمند سازی

بومی سازی هریک از ابعاد مدل مفهوی ازمنظر:

چشم انداز وتدوین اهداف کلان صنعت برق

طبقه بندی سیستمهای اطلاعاتی مورد نیاز(حوزه مردم- حوزه شرکتهای خدمات عمومی ،مجریان وپیمانکاران (تصدی)- حوزه حاکمیت)

بهسازی فرایندهای ارتباطی ومدیریتی حاکمیت با مردم وسایر ذینفعان وحوزه تصدی در صنعت برق

امکان پذیری وتسهیل در تحقق شاخص های کلیدی توانمندی مورد انتظارصنعت برق در افق 1404

دستاوردهای جانبی:

-توسعه رویکرد ارزشی برای افزایش تعامل مردم وحاکمیت دربهبود بهره وری صنعت برق وانرژی.

-توسعه مطلوب فرایندهای سیاستگذاری،راهبری ،پایش ونظارت حوزه حاکمیتی بااستقرار مرکز اطلاعات (DATA SENTER) وبا هدف دسترسی سریع ودقیق به اطلاعات یک پارچه صنعت برق.

-توسعه مطلوب مسئولیت پذیری وپاسخگویی حوزه های تصدی وعملیاتی با ایجاد فضای خود کنترلی وبه منظور شفافیت عملکرد، با استفاده مطلوب از اطلاعات یک پارچه صنعت برق وبارویکرد تولید اطلاعات استراتژیک برخط مورد نیاز حاکمیت وحذف گزارشات دستی ویکسویه.

-توسعه متوازن تولید ،انتقال وتوزیع برق بر اساس سیاستهای کلان ،منابع ،ظرفیتهای اجرایی وانتظارت مردمی.

- توسعه مطلوب پایش ومانیتورینگ شاخص های کیفیت برق

- امکان پذیری وتسهیل در توسعه مطلوب ومتوازن شاخص های کیفیت زندگی مردم (سرعت خدمات ،کیفیت برق، هزینه برق )در بخش برق وانرژی.

تسهیل برای دسترسی به انرژی برق برای بهبود فضای کسب وکار

-امکان پذیری مدیریت پروژه یکپارچه هوشمند سازی سیستمهای خدمات اداری وشبکه برق در وزارت نیروبرای نیل به اهداف فوق.

پیشنهادکلیدی :

-تشکیل سازمان فناوری اطلاعات وارتباطات وزارت نیرو(که می تواند با تغییر اساسنامه یکی از شرکتهای دولتی موجود در صنعت برق تحقق یابد) برای پشتیبانی حرفه ای از توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات وبا ایجاد(DATA SENTER) مرکزی و در راستای تحقق اهداف هوشمند سازی سیستم های انرژی وخدمات صنعت برق

مراجع: