ضربه فولادی به صنعت انرژی ایران

به گزارش برق نیوز، هر سال، صنعت فولاد ایران باعث هدر رفتن مقداری از تولید برق مورد نیاز تمامی شهر‌های بزرگ کشور می‌شود و این امر منجر به افزایش ناترازی برق تا حدود ۳۰ درصد می‌شود.

عدم عملکرد بخاری یا کولر، خرابی یخچال که منجر به فساد مواد غذایی می‌شود، نبود آب به دلیل خرابی پمپ و فرو رفتن در تاریکی خود تصویری وحشتناک از یک روز بدون انرژی را به ارمغان می‌آورد.

در شرایط فعلی که تمامی صنایع کشور ایران و حتی رفاه خانواده‌ها به صورت کامل به جریان انرژی وابسته‌اند، موسسه ELineN در گزارش خود اظهار کرده است که صنعت فولاد ایران با تولید آهن آلات مختلف نقش مهمی در هدر رفت انرژی دارد. این گزارش نشان می‌دهد که حدود نیمی از مجموع انرژی مصرفی کشور، که شامل برق و گاز طبیعی می‌شود، به علت عملکرد ناکارآمد و ناتوانایی‌های موجود در صنعت فولاد هدر می‌رود. این موضوع نه تنها منجر به افت کارایی صنعت فولاد بلکه به تاثیرات منفی بر جامعه و اقتصاد کلان کشور نیز می‌شود. از این رو، بهبود عملکرد و بهره‌وری در این صنعت می‌تواند به کاهش هدررفت انرژی و تحقق اقتصاد پایدار و مستدام در ایران کمک کند.

در سال ۱۴۰۱، صنعت فولاد ایران تنها در یک سال، میزان زیادی از انرژی را هدر داده است، که معادل ۲۴ میلیارد کیلووات ساعت برق است. این مقدار برق هدر رفته به اندازه‌ای است که می‌تواند نیاز انرژی ۲۳ میلیون نفر از ساکنان ایران را که در تمامی کلانشهر‌های کشور زندگی می‌کنند، تأمین کند. این امر نشان‌دهنده اهمیت و تأثیر بالای حوزه فولاد در مصرف انرژی کشور است و نیاز به راهکار‌های بهینه‌سازی و بهبود عملکرد در این صنعت را افزایش می‌دهد. به منظور مدیریت موثرتر منابع انرژی و کاهش هدررفت، اقداماتی در این زمینه می‌تواند به پایداری سیستم انرژی کشور کمک کرده و اثرات مثبتی بر جامعه و محیط زیست داشته باشد.

طبق بررسی‌های صورت گرفته در وزارت نیرو، کمبود برق به عنوان یک پدیده تکراری و چالش‌های مرتبط با آن، از سال ۱۳۹۹ به مراتب بیشتر به چشم می‌خورد. اگر اقدامات موثری برای مدیریت مصرف بهینه انرژی انجام نشود، این مسئله می‌تواند به تداوم کمبود برق و افزایش ناترازی در سیستم انرژی منجر شود. گزارشات نشان می‌دهد که اگر تنها صنعت فولاد به بهینه‌سازی مصرف انرژی متعهد شود، می‌تواند به حل یک سوم مشکل ناترازی برق در کشور کمک کند. این نکته نشان‌دهنده اهمیت بالای صنعت فولاد در مصرف انرژی کشور است و ضرورت اتخاذ تدابیر بهینه‌سازی در این صنعت را تأکید می‌کند. اقداماتی که به بهبود بهره‌وری انرژی در این حوزه منجر شوند، می‌توانند به کاهش ناترازی برق، تضمین پایداری سیستم انرژی، و حفظ تعادل اقتصادی کشور کمک کنند.

بیشترین اتلاف انرژی در صنعت فولاد به واحد‌های احیا ارتباط دارد که عمدتاً به علت پروسه‌های پیچیده و حرارت بالا این بخش از صنعت مرتبط است. در این واحدها، مراحل مختلف احیا از جمله ذوب، گرم کردن فلزات، و تصفیه مواد اولیه باعث اتلاف بیشتر انرژی می‌شوند. پس از این مرحله، کوره‌های قوس برقی نیز به دلیل نیاز به انرژی بالا و متغیر‌های پیچیده در کنترل فرآیند، جزو مواردی هستند که انرژی زیادی را هدر می‌دهند.

فرآیند نورد گرم و نورد سرد نیز دو مرحله مهم در تولید فولاد هستند که انرژی قابل ملاحظه‌ای را مصرف می‌کنند. در فرآیند نورد گرم، جهت تشکیل شکل‌ها و تغییرات حرارتی فولاد، انرژی بسیار زیادی مورد نیاز است. همچنین، نورد سرد به عنوان مرحله‌ای حیاتی در تولید محصولات با ویژگی‌های دقیق و دسته‌بندی‌های مختلف، نقش مهمی در هدر رفت انرژی دارد.

آخرین مرحله که به آگلومراسیون مرتبط است، نیز انرژی زیادی را جذب می‌کند. این فرآیند با ترکیب و ادغام فولاد‌های مختلف به منظور تولید محصولات نهایی، موجب هدر رفت انرژی قابل توجهی می‌شود. بهبود کارایی و بهینه‌سازی این فرآیند‌ها می‌تواند به کاهش هدررفت انرژی در صنعت فولاد کمک کرده و تأثیر مثبتی در اقتصاد و محیط زیست داشته باشد.

کارشناسان معتقدند که افت ناترازی برق در کشور به معنای کمبود عرضه نسبت به نیاز، از دو عامل اساسی تأثیر گرفته است که نیازمند بررسی و اقدامات جدی می‌باشد. اولین دلیل این کمبود، عدم احداث نیروگاه‌های برق جدید است. افزایش جمعیت و توسعه صنعتی کشور باعث افزایش نیاز به انرژی شده است، اما به دلیل عدم سرمایه‌گذاری کافی در زمینه احداث نیروگاه‌های جدید، عرضه برق به نیاز‌های افزایش یافته کشور پاسخ نمی‌دهد.

دومین عامل، بی‌توجهی نسبت به صرفه‌جویی در مصرف انرژی به ویژه در صنایع است. عدم توجه به بهره‌وری انرژی در فرآیند‌ها و تجهیزات صنعتی، موجب افزایش مصرف انرژی می‌شود و در نتیجه، ناترازی برق افزایش می‌یابد. این نقطه مهم نشان‌دهنده لزوم توجه به سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی و صنعتی برای تشویق به صرفه‌جویی در مصرف انرژی و بهره‌وری بیشتر است. با توجه به اهمیت انرژی در توسعه کشور، اقدامات جدی در این زمینه می‌تواند به بهبود ناترازی برق و تأمین انرژی کافی برای نیاز‌های روزافزون جامعه کمک کند.

کارشناس انرژی، سید دانیال شه‌بخش، درخصوص قیمت‌گذاری انرژی در ایران، انتقاداتی را مطرح کرده و تأکید دارد که وقتی انرژی در این کشور به صورت رایگان در دسترس قرار می‌گیرد، مصرف‌کنندگان انرژی، از جمله صنایع و مردم، هرگز به فکر صرفه‌جویی نمی‌افتند. او این نکته را به عنوان یک عامل مهم در ناتوانی در کاهش مصرف انرژی در کشور برجسته می‌کند.

کارشناس انرژی دیگر، صالح اعتمادی، تجربیات مثبتی نظیر هدفمندی و ارائه پاداش‌هایی برای صرفه‌جویی در مصرف برق را مطرح کرده و اعتقاد دارد که با اجرای یک برنامه جامع و ایجاد انگیزه برای مصرف‌کنندگان انرژی، می‌توان بدون آسیب به تولید یا رفاه عمومی، مصرف انرژی را بهبود بخشید.
این برنامه‌ها می‌توانند افراد را به سمت عادات صرفه‌جویی در مصرف انرژی هدایت کنند و باعث کاهش ناتوانی در این زمینه شوند. از این رو، توجه به جنبه‌های اقتصادی و انگیزه‌بخشی در مدیریت مصرف انرژی می‌تواند بهبود مستمری در این حوزه به دنبال داشته باشد.

در چین، تمامی کارخانه‌های تولید فولاد به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی، بخشی از انرژی که در فرآیند تولید آن‌ها هدر می‌رود، را به سمت یک بویلر هدایت کرده و از این طریق از انرژی هدر رفته برای تولید برق استفاده می‌نمایند. این بویلر سپس با چرخاندن یک توربین، انرژی را به حرکت در می‌آورد و برق تولید می‌کند. پژوهشگر انرژی، سعید جوادی، با اشاره به اینکه فولادی‌ها با استفاده از تکنولوژی تولید برق از انرژی هدر رفته، می‌توانند هزینه تولید را کاهش داده و بهبود در اقتصاد و بهره‌وری انرژی کشور دست یابند، اظهار داشته است که این فناوری قابل اجرا و بهره‌برداری در ایران نیز وجود دارد. این اقدامات نه تنها موجب صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شوند بلکه به تولید برق پاک و پایدار نیز کمک می‌کنند.