نیروگاه‌ حرارتی فقط با سوخت مجانی صرف می‌کند

به گزارش برق نیوز، پیشرفت هر صنعتی نیازمند سرمایه‌گذاری در آن صنعت و پیشبرد پروژه‌های توسعه است اما پرداخت‌های مالی نامناسب به پیمانکاران از مهم‌ترین دلایل دیر کرد پروژه‌های عمرانی به خصوص در صنعت برق، راه توسعه این صنعت را به روی کسانی که می‌خواهند در این راه قدم بگذارند بسته است. در این‌باره گفت‌وگویی با محمد حسین رمضانی، یکی از فعالین عرصه صنعت برق که در شرکت فراب هم نقش مشاوره دارد انجام داده‌ایم تا با توجه به نگاه تحلیلی و تجربه او،مشکلات سرمایه‌گذاری در صنعت برق و مسایل پیمانکاران را بررسی کنیم.

مهم ‌ترین مشکلات پیمانکاران برق چیست؟

مهم‌ترین مشکل ما به عنوان پیمانکار، بحث دریافتی‌های ما از کارفرمایان است ( کارفرما دولتی و خصوصی) که تأثیر متقابلی بر پیمانکاران دست‌دومی که  به عنوان کافرمای آنها محسوب می‌شویم برجای می‌گذارد که این پیمانکاران شامل پیمانکاران داخلی تجهیزات مکانیکی برقی و تامین کنندگان تجهیزات خارجی می‌شود که بدلیل عدم پرداختی وزارت نیرو ما نیز دستمزد این پیمانکاران را نپرداخته‌ایم. همواره تلاش ما این بوده  که به تعهدات خود عمل کنیم اما پرداخت نشدن هزینه‌ها از سوی دولت موجب شده است که گاه پرداخت دستمزد پیمانکاران خود را به تعویق بیاندازیم که این شرایط پایدار نخواهد ماند و امیدواریم که دولت بتواند به تعهدات خود عمل کرده و نسبت به پرداخت صورت وضعیت‌های ما اقدام کند.

برای پرداخت‌ها تا چه میزان از سیستم بانکی استفاده می‌شود؟

تاکنون برای این منظور از صندوق توسعه ملی و بانک توسعه صادرات برای پروژه‌های داخل و خارج از کشور تسهیلاتی دریافت کرده‌ایم. از این وام برای اجرای پروژه‌های تاجیکستان و سریلانکا همچنین دالاهو و شیر کوه استفاده کرده‌ایم. در تمام این پروژه‌ها نیز تلاش کردیم بازپرداخت اقساط را در زمان سررسید انجام دهیم  اما در برخی موارد مانند پروژه تاجیکستان بازپرداخت وام برای ما میسر نشد چرا که مدتی‌ست این کشور  پولی که باید بابت فروش برق  پرداخت کند را واریز نکرده و این موجب شده است ما با بانک توسعه صادرات برای درخواست ضمانت‌نامه‌های بانکی برای پیش‌پرداخت‌ قراردادهای دیگر دچار مشکلاتی شویم.

گفته می‌شود که فرسوده بودن شبکه انتقال برق یکی از بزرگ‌‌ترین موانع صادرات آن است،میزان اثرگذاری عامل فرسودگی در کاهش صادرات چقدر است؟

بحث تلفات برق در شبکه کاملاً درست است. یکی از اقدامات ما، راه‌اندازی شبکه هوشمند است که به کاهش تلفات در شبکه برق کمک می‌کند. زیرساخت‌های مهندسی و مخابراتی  این شبکه از سوی مهندسان «فر آب» طراحی‌شده و میزان تلفات با این شبکه به حداقل می‌رسد و حتی به این صورت می‌توان استفاده غیرمجاز از برق و مواردی از این قبیل را نیز کنترل کرد. البته بحث‌های فنی زیادی دارد که هر یک از آنها نیازمند تجهیزات و سرمایه‌گذاری است. بدین منظور نیاز است که یا دولت وارد بحث سرمایه‌گذاری در این پروژه شود یا این اجازه به شرکت‌های بخش خصوصی ایرانی یا خارجی داده شود که به‌صورت BOTاین پروژه را اجرا کنند.

به‌عنوان یک پیمانکار تحلیل شما از دلیل تلفات بالای برق در شبکه برق ایران چیست و چه راهکاری می‌توان برای بهبود آن داشت؟

به‌طورکلی در مهندسی، بخش تعمیر و بازرسی اهمیت زیادی دارد. اگر بازرسی از شبکه انتقال برق، مطابق با دستورالعمل سازنده‌ها و طبق زمانبندی اعلام شده نسبت به تعویض و تعمیر تجهیزات اقدامات لازم صورتگرفته بود، با چنین وضعیتی روبرو نمی‌شدیم. به طور مثال اگر به زمان‌بندی استفاده از این تجهیزات(کابلها و پستها) و تاریخ‌مصرف آنها (عمر مفید این تجهیزات 15 سال است)، دقت می‌شد شاهد وضعیت اتلاف امروزی نبودیم.هزینه‌ای که باید در زمان مقرر بابت اصلاح این تجهیزات پرداخت می‌شد کم‌تر از 25 درصد هزینه اتلاف برق امروز بود. در حال حاضر با سرمایه‌گذاری‌های کلان، نیروگاه‌های حرارتی و ... ساخته می‌شود، این نیروگاه‌ها با سوخت مجانی برق تولید می‌کند و 20 درصد این برق در شبکه تلف می‌شود. این درحالی‌ست‌که راندمان این نیروگاه‌های حرارتی که با گاز کار می‌کنند کمتر از 50 درصد وگاهی کمتر از 40 درصد است. بنابراین تعمیر و بازرسی و اصلاح سیستم شبکه به‌صورت مستمر و متناوب موجب می‌شود که از اتلاف هزینه جلوگیری شود. با توجه به کمبود نقدینگی، پیشنهاد ما این است که وزارت نیرو متولی تولید برق نباشد بلکه متولی مدیریت توزیع شود. بهتر است این وزارت پروژه‌ها را به‌صورت  BOO یا BOT تعریف  و در اختیار شرکت‌های ایرانی و خارجی برای سرمایه‌گذاری قرار دهد.

آیا برای جذب شریک خارجی اقدامی صورت گرفته است؟

در حال حاضر خیر. اما برای هر یک از پروژه‌ها قابلیت همکاری با شرکت‌های خارجی برای ما وجود دارد. این کار در قالب همکار یا به‌عنوان پیمانکار اصلی یا تامین کننده منابع مالی این امکان‌پذیر است. همچنین،یک قراردادEPC نیز با یک شرکت چینی برای اجرای یک پروژه نیروگاه تلمبه –ذخیره‌ای آزاد منعقد کرده‌ایم. پروژه دیگری نیز با یک شرکت اتریشی به نام«فویت»با همکاری شرکت فرآب در مالزی در حال اجراست که بصورت یک سرمایه‌گذاری مشترک است. در مورد پروژه تلمبه–ذخیره‌ای آزاد، اجرای الکترومکانیک و سویل نیروگاه با فرآب و تامین مالی و برخی تجهیزات مانند توربین ژنراتور هم از جانب شرکت چینی  انجام می‌شود.

با توجه به قیمت برق مصرفی، آیا شرکت‌های خارجی تمایلی به سرمایه‌گذاری در ایران دارند؟

احداث نیروگاه‌های حرارتی برای سرمایه‌گذار خارجی صرفه اقتصادی دارد زیرا میزان سرمایه‌ای که برای این کار مورد نیاز است با توجه به مکانیسم‌های تشویقی مانند تأمین رایگان سوخت نیروگاه در 5 سال اول یا قیمت برق تمام شده با سوخت مجانی اندک خواهد بود.  7000 مگاوات نیروگاه حرارتی  توسط شرکت مادر تخصصی  برق ایران  با شرکت‌هایی چون یونیت ترکیه،دیلم،هیوندا به‌صورت اچ‌اس‌ایی احداث شده است و اگر مشکل تضامین  حل شود روند توسعه از سر گرفته می‌شود. البته این قیمت‌ها بی‌تردید برای سرمایه گذاران ایرانی سرمایه‌گذار در صنعت برق به‌صرفه نیست‌ چراکه میزان بهره پول در بانک‌ها به‌اندازه‌ی سودآوری سرمایه سرمایه گذار داخلی نیست تا از پول خود برای سرمایه‌گذاری در احداث نیروگاه استفاده کند. از طرفی میزان بهره بانکی در کشور‌های دیگر بسیار کم است در نتیجه پولی را که این سرمایه گذاران در ایران سرمایه‌گذاری کنند بسیار بیشتراز سود سپرده گذاری در بانک‌های خارجی است  بنابراین در مطالعات اقتصادی که این شرکت‌ها انجام می‌دهند متوجه می‌شوند که میزان هزینه سرمایه‌گذاری،میزان پول سپرده‌گذاری و وامی که می‌توانند از بانک‌های خارجی بگیرند میزان سود به «EOR» شان در مدت‌زمان 5 ساله یا 7 ساله بیشتر از نگه‌داری در بانک است. به خصوص در کشوری چون ژاپن که این سود منفی است بنابراین سرمایه‌گذاری در  ایران برای کشوری چون ژاپن صرفه اقتصادی کلانی دارد.

بهبود 10درصدی راندمان نیروگاه‌ها طی سال‌های 85 تا 95 هدف‌گذاری شده بود که محقق نشد، دلیل این شکست چیست؟

در دوران گذشته، تحریم‌های زیادی وجود داشته و قابلیت استفاده از شرکت‌های با ظرفیت بالا وجود نداشت. درنتیجه ما مجبور به استفاده از ظرفیت‌های داخلی بودیم، به‌عنوان مثال امکان استفاده از توربین‌های گازی با ظرفیت‌های بالا برای ایران به دلیل تحریم‌ها وجود نداشت ضمن این‌که تعرفه‌های گمرکی برای واردات این تجهیزات صرفه اقتصادی استفاده از آن را از بین می‌برد؛ بنابراین صنعت برق مجبور به استفاده از یک برند انحصاری شد. راندمان این برند انحصاری نیز پایین بود به این معنی که این نیروگاه‌ها متعلق به 20 سال پیش بود که با تعمیرات انجام شده از 2 مگاوات به 169 مگاوات رسیده بود حال آنکه این راندمان‌های به اصطلاح کلاس«E»، در دنیا در حال منسوخ شدن است و اکنون کلاس «اف و اچ »وجود دارد و سرمایه گذاران کنونی واحدهای« اچ» را برای سرمایه‌گذاری پیشنهاد می‌کنند که 500 مگاوات است که راندمان بالا و  هزینه تامین و نگهداری پایین‌تری دارد. به این معنی که اگر نیروگاه‌های دیگر در 30 هزار ساعت به اورهال می‌روند این نیروگاه‌ها در 60 هزار ساعت اورهال می‌شوند.

امکان بازسازی نیروگاه‌های قدیمی  وجود ندارد؟

خیر. چون نمی‌توان فقط توربین را برداشته و آن را جایگزین کنند باید کل خط عوض شود در نتیجه بهتر است که یک نیروگاه  جدید ساخته شود و نیروگاهی با جایگاه و ظرفیت و اندازه جدید مشغول به کار شود. یک سری از نیروگاه دولتی و خصوصی در ایران با سوخت گاز مشغول به کار هستند که واحدهای کوچکی هم محسوب می‌شوند و حداکثر تولید آن‌ها 150 و 160 مگاوات با راندمان کمتر از 30 درصد است. این‌ها باید  به سیکل ترکیبی تبدیل شوند مانند آنچه در شاهرود و قائم شهر انجام شداما این کار نیاز به سرمایه‌گذاری دارد. بنابراین من معتقدم که وظیفه دولت این نیست که نیروگاه تأسیس کند، بلکه باید این نیروگاه‌ها را مدیریت کند. حال باید شرایطی مهیا شود که به‌گونه‌ای سرمایه‌گذاران خارجی به صنعت برق  وارد شوند یعنی به آنها تضامین دولتی داده شود که هر زمان می‌توانند سرمایه خود را خارج کنند.در حال حاضر این تضمین‌ها تبدیل به گلوگاه ورود شرکت‌ها شده است و مشکلاتی را در مذاکرات ایجاد کرده است. سرمایه‌گذار تمایل دارد که در شرایط پایدار حضورداشته باشد. اگرچه شرایط برای حضور سرمایه‌گذار بهتر شده است اما دولت هم باید تضمین‌هایی به سرمایه‌گذار خارجی بدهد.

در بخش دوم راندمان نیروگاه‌ها، در مورد نیروگاه شیرکوه که فرآب مجری طرح بود مهم‌ترین کاری که انجام دادیم برق مصرفی خود نیروگاه را  کم کردیم طراحی رابه گونه‌ای انجام دادیم که برق مصرفی کاهش یابد و افت فشار داخلی  را به حداقل رساندیم این دو مزیت نخست از هدر رفت برق جلوگیری می‌کند و دوم  ما به عنوان سرمایه‌گذار و ای پی سی کانتراکتور خودمان بهره‌بردار از نیروگاه هم هستیم بنابراین هم از مشکلات نیروگاهی و هم از سرمایه‌گذاری آگاهیم بنابراین سعی کردیم  طراحی نیروگاه‌ به‌گونه‌ای باشد که برق مصرفی نیروگاه‌ را به حداقل برساند.از مشکلات عمده ما برای اجرای پروژه‌ها، نبود تضمین‌ها برای ورود سرمایه‌گذار خارجی‌ست. فیپا وجود دارد اما باید وزارت اقتصاد دارایی و بانک مرکزی تضمین‌های لازم را ارائه دهند این ضمانت‌ها به سرمایه گذار اطمینان می‌دهد که بعد از اتمام کار اصل و سود پول را می‌تواندبرداشت کند.

با توجه به این‌که در کشورهای خارجی سرمایه‌گذاری داشته‌اید، قیمت برق مصرفی ایران در مقایسه با کشورهای خارجی چه شرایطی دارد؟ برای شرکت‌های داخلی این قیمت چقدر مشوق سرمایه‌گذاری است؟

برای خود فرآب به‌صرفه است که در ایران کار کند. اما تفاوت در اینجاست که باید توانمندی خود را به کشورهای خارجی نشان دهیم. به همین دلیل در سریلانکا ، کنیا، تاجیکستان، عراق و مالزی مشغول فعالیت هستیم.  می‌خواهیم نشان دهیم که ایران این توانمندی‌ها را دارد و سود کار در خارج کشور  بسیار  کم است. از این همکاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مشترک این شرکت در خارج از ایران می‌توان به  همکاری شرکت فویت اتریش در نیروگاه برق آبی با فرآب در مالزی اشاره کرد.