اینترلاک چیست؟

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: اینترلاک به معنای قفل درونی و چفت و بست است که به دو نوع زیر، تقسیم بندی می‌شود: اینترلاک الکتریکی و اینترلاک مکانیکی.

 

در پستهای فشار قوی، تعدادی از کلید زنی‌ها به ترکیب و حالات تجهیزات پست، بستگی داشته و نیاز به یکسری کلید زنی‌های ترتیبی دارند. برای ورود یا خروج صحیح تجهیزات در مدار و دسترسی پرسنل تعمیر و نگهداری تجهیزات به اینترلاکهای مناسب، نیاز می‌باشد تا بدین ترتیب از کلیدزنی غیر مجاز در پست جلوگیری بعمل آمده و ایمنی پرسنل برای دسترسی به پست، تضمین گردد.

 

سلامت پرسنل در طول بهره برداری و تعمیر و نگهداری تجهیزات و باز و بست کلید و سکسیونر باید تضمین شود. مبحث اینترلاک در ارتباط با کنترل پست و پرسنل تعمیر و نگهداری مطرح شده و در طول طراحی پستهای فشار قوی، در نظر گرفته می‌شود. با استفاده از اینترلاکهای مناسب، می‌توان احتمال خطای ناشی از اشتباه شخصی را به حداقل رسانده و تجهیزات مورد نظر را حفاظت نمود و به عملکرد صحیح کلید‌ها و سکسیونر‌ها دست یافت.

 

اینترلاکهای الکتریکی، توسط بکارگیری کنتاکتهای کمکی تجهیزات که نشاندهنده حالت آن‌ها می‌باشند، انجام می‌گیرند. ادغام این کنتاکت‌ها در مدار فرمان تجهیزات مورد نظر، از وقوع کلیدزنی نامناسب جلوگیری می‌نماید. اینترلاک مکانیکی، با قرار دادن ضامن (که می‌تواند دسته یا هندل عمل دهنده باشد) درون مکانیزم مکانیکی دستگاه و قفل کردن آن حاصل می‌شود. روشهای اینترلاکمنطق اینترلاک برای ترتیب صحیح کلیدزنی سکسیونر‌ها و کلید‌ها به دو طریق انجام‌می گیرد. یک روش استفاده از رله‌ها و روش دیگر بکارگیری کامپیوتر است. انتخاب بین دو روش به پیچیدگی سیستم و قابلیتهای حفاظت و کنترل پست بستگی دارد که توسط طراح برگزیده می‌شود.

 

سیستمهای متکی بر کامپیوتر از سیستمهای کامپیوتری، می‌توان هم به‌عنوان مونیتورینگ سیستم و هم به‌عنوان اینترلاک عملیاتی، استفاده نمود. دراین صورت، کامپیوتر اپراتور را آگاه می‌سازد که آیا بستن یک کلید یا سکسیونر صحیح است یا خیر و در صورتی‌که کامپیوتر بصورت عملیاتی بکار رود، از عمل کردن نامطلوب کلید یا سکسیونر جلوگیری می‌کند. در سیستمهای کامپیوتری از دو کامپیوتر بعنوان اصلی و آماده به خدمت، بهره گرفته می‌شود تا از نقطه نظر قابلیت اعتماد کامل شده و میانگین زمان بین خطا (MTBF)، در این سیستم بیش از چند سال باشد. این سیستم همچنین اجازه می‌دهد که تعداد کلیدهای تحت نظارت بدون نیاز به تغییر نرم افزار، افزایش یابد. دورنمای استفاده از کامپیوتر در اینترلاکهای پست، ایجاد ترکیبهای اینترلاک کامل و کنترل از راه دور است که نیاز به پانل میمیک کامل همراه با سوئیچ دیسکریپنسی را، بر طرف نماید. استفاده از رله‌ها در اینترلاکاینترلاک بین تجهیزات توسط کنتاکتهای کمکی و ترکیبات آن‌ها در مدار عمل کننده کلید یا سکسیونر، انجام می‌گیرد؛ بنابراین یک کلید یا سکسیونر، زمانی عمل می‌کند که کنتاکتهای کمکی کلید‌ها یا سکسیونرهای دیگر در شرایطی باشند که اجازه شروع را بدهند.

 

بدین ترتیب، حالت باز یا بسته بودن یک کلید، از چگونگی وضعیت کنتاکت کمکی آن مشخص می‌گردد. در پستهای فشار قوی، اینترلاکهای مختلفی بکارمی روند که تعدادی از آن‌ها در اکثر پست‌ها مشترک است. برای فراهم آوردن اینترلاک مناسب در پست بخصوص، تعدادی از این ترکیبهای پایه در هم ادغام شده و نیازمندی پست را برآورده می‌کند. در طراحی ترکیبهای ترکیبهای مختلف اینترلاک، فرضیات و موارد زیرمورد توجه قرار می‌گیرد:سکسیونر‌ها توانایی وصل یا قطع جریانهای خازنی به جز خطوط هوایی و بانکهای خازنی را دارند. سکسیونر‌ها ظرفیت وصل یا قطع ندارند.

 

سکسیونر‌ها توانایی وصل یا قطع جریانهای مغناطیس کنندگی ترانسفورماتور‌ها را ندارند. سکسیونر‌ها توانایی دشارژ کردن بانکهای خازنی را ندارند. سکسیونر زمین تغییر حالت نمی‌دهد مگر اینکه مداری که سکسیونر بر روی آن نصب شده است، از تمام منابع تغذیه ایزوله شده باشد. (برای زمین کردن از رله ولتاژ صفر سه فاز بهره گرفته می‌شود.) چنانچه سکسیونر زمین مربوط به سکسیونر خط بسته باشد، سکسیونر خط نباید عمل نماید. بازکردن کلید آزاد است. بستن کلید از اطاق کنترل پس از بسته شدن سکسیونرهای طرفین آن امکان‌پذیر است. کلید سمت LV ترانسفورماتور، پس از اطمینان از بسته شدن کلید HV و چک سنکرونیزم بسته می‌شود. فرمان دستی باز شدن کلید از اتاق کنترل زمانی صادر می‌شود که سکسیونرهای دو طرف کلید بسته باشند. (بجز در شرایط تعمیر و نگهداری). کلید فشار قوی از محوطه پست بسته نخواهد شد، مگر اینکه سکسیونر‌های مربوطه باز باشند. فرمان بسته شدن کلید قدرت از اتاق کنترل، درصورت بسته بودن سکسیونر دو طرف، مجاز می‌باشد. (بجز در شرایط تعمیر و نگهداری).

 

اینترلاکهای عملیاتی، بسته به شرایط و ترکیب تجهیزات پست در نظر گرفته می‌شود. اینترلاکهای فوق، از طریق کنتاکتهای کمکی تجهیزات پست مثل کلید‌ها و سکسیونر‌ها و… تهیه شده و در مدار فرمان وصل کلید‌ها و قطع و وصل سکسیونرها، ادغام می‌شوند تا ترتیب کلیدزنی مناسب فراهم شود.

 

اینترلاک تعمیر و نگهداری: کلیه کلید‌ها و سکسیونر‌ها و سکسیونرهای زمین باید دارای اینترلاک صحیح باشند تا از عملکرد غیر مطلوب جلوگیری بعمل آید. اینترلاک کردن، عملیاتی متناسب با عملکرد و کلیدزنی در سیستم است و مجموعه‌ای از کلیدزنی‌های مناسب را انتخاب می‌نماید. در اینترلاک کردن تعمیر و نگهداری، تعدادی کلیدزنی برای امنیت تجهیزات و پرسنل فراهم می‌شود.

 

این نوع اینترلاک با ایمنی پرسنل و تجهیزات سر و کار دارد. چنانچه پرسنل تعمیر و نگهداری بخواهد بر روی نقطه‌ای در پست کار کند، شرایط زیر باید فراهم شود:این نقطه از تمام منابع تغذیه جدا گردد. چک شود که از منابع تغذیه ایزوله شده است. تجهیزات تحت بررسی پرسنل، زمین شود. چک شود که زمین کردن با موفقیت انجام شده است. اجازه کار کردن را صادر نماید. این سیستم اطمینان می‌دهد که تمام سکسیونر‌ها و سوئیچهای زمین عمل کرده و سپس دسترسی پرسنل به تجهیزات را مجاز می‌داند. شرایط فوق، اصول اینترلاک برای تعمیر و نگهداری کلیه تجهیزات پست را تعیین می‌کند. برای تعمیر و نگهداری کلید باید اینترلاکهای زیر برقرار باشد: با انتخاب موقعیت تعمیر درکلید (Maintenance) توسط پرسنل، باید از ارسال فرمان وصل از راه دور جلوگیری گردد.

 

سکسیونرهای دو طرف کلید باید باز شده و کلید زمین شود. سکسیونرهای دو طرف کلید باید با کنتاکت تعمیر و نگهداری کلید اینترلاک داشته و فرمان وصل نگیرند. برای تعمیر و نگهداری سکسیونر باید اینترلاکهای زیر در نظر گرفته شود:سکسیونر در زمان تعمیر باید باز شده و سکسیونر زمین آن وصل گردد و طرف دیگر سکسیونر نیز باید با روشهای مختلف، در محل زمین گردد. فرمان بستن سکسیونر باید با سکسیونر زمین در حالت بسته، علاوه بر اینترلاک مکانیکی، دارای اینترلاک الکتریکی هم باشد، تا از راه دور نیز عمل نکند. مثالبه نمونه اینترلاک‌های زیر توجه نمایید:· اینترلاک الکتریکی بین‌سکسیونرارت‌سرکابل‌ورودی ۲۰ Kv از ترانسفورماتور و بریکرهای ۲۰ Kv و ۴۰۰ Kv همان‌ترانس، به‌این‌ترتیب است که تا موقعی که دو بریکر یاد شده درحالت قطع نباشد، اجازه بستن به سکسیونر زمین سرکابل ۲۰ KV داده نمی‌شود. ضمناً تازمانیکه سرکابل ورودی ۲۰ KV زمین باشد بریکرهای ۲۰ KV و KV ۴۰۰ فرمان وصل قبول نمی‌کنند.

 

در پستهایی که سکسیونر بای پاس (Bay Pass) دارند، تازمانیکه کلید باس سکشن (کلیدی که ارتباط بین دو قسمت باسبار را برقرار می‌کند)، وصل نباشد، سکسیونر بای‌پاس، اجازۀ باز و بسته شدن ندارد. همچنین کلید باس سکشن نیز با سکسیونرهای‌طرفینش، اینترلاک دارد و بالعکس. ·درپستهای kv ۲۰ / ۶۳؛ تا زمانی که بریکرهای ۶۳ کیلو ولت باسبار، قطع نباشند، اجازه‌بستن‌ویا بازکردن‌سکسیونرباس‌سکشن‌داده‌نمی‌شود.

 

· اینترلاک سکسیونر زمین باسبار ۲۰ کیلو ولت: در صورتی به سکسیونر زمین باسبار ۲۰ کیلوولت، اجازه‌ بسته‌ شدن‌ داده‌ می‌شود که‌ کلیه‌ بریکرهای‌ همان‌باس (خروجی ها، ورودی‌ها و باس‌کوپلر) قطع‌باشند.

 

· اینترلاک‌کلیدهای ۴۰۰ ولت AC: اینترلاک الکتریکی بین دو بریکر ۴۰۰ ولت ترانسهای کمکی (مصرف داخلی)، بدین ترتیب است که همیشه فقط یک بریکر می‌تواند در حالت وصل باشد. اینترلاک‌های الکتریکی در پست Kv۲۳۰ / ۴۰۰ چهلستون اصفهان، به شرح زیر می‌باشد؛ الف) قسمت ۲۳۰ کیلوولت:v سکسیونرهای ارت هرخط، با سکسیونر سرخط همان خط، بدین صورت که؛ سکسیونر ارت خط، در صورتی بسته و یا باز می‌شود که سکسیونر سرخط، باز باشد.v سکسیونر سرخط با کلید خط و سکسیونر ارت خط، بدین صورت که؛ سکسیونر سرخط در صورتی باز می‌شود که کلید خط قطع باشد و همچنین در صورتی بسته می‌شود که کلید خط قطع بوده و سکسیونر ارت خط نیز، باز باشد.v کلیدخط با سکسیونر سرخط و یکی از سکسیونرهای متصل به باس‌بار (سکسیونری که کلیدو در نتیجه خط را، به یکی از باس‌بار‌ها متصل می‌کند)، بدین صورت که؛ زمانی کلید از اتاق فرمان، وصل می‌شودکه سکسیونر‌های یاد شده، بسته باشندو زمانی کلید از محوطه بسته می‌شود  که سکسونرهای مذکور باز باشند.

نکته: شرایط عمومی‌همه‌ی کلیدهای قدرت:

 

نخست اینکه‌برای باز کردن کلید، اینترلاکی وجود ندارد. دوم اینکه، تمامی کلیدهای ۴۰۰ و ۲۳۰ کیلوولت برای بسته شدن نیاز به چک سنکرون دارند ودر صورتی که این رله بای‌پاس نشده باشد، این موضوع را نیز می‌توان به عنوان یک نوع اینترلاک تلقی نمود. موضوع دیگر اینکه بستن کلید در محوطه فقط با شرط باز بودن سکسونرهای مربوطه امکان‌پذیر است (یکی از دلایل آن عدم امکان چک نمودن شرایط سنکرون بودن در محوطه می‌باشد) و موضوع آخر اینکه در بعضی از پستها، [مثل پستهای کژولکس]، امکان قطع نمودن کلید از اتاق فرمان، در شرایطی که سکسیونرهای مرتبط با آن باز باشد، وجود دارد (مثال: در موقع تعمیرات، کلید را قطع و سکسیونرهایش را باز می‌کنیم، حال کلید را از محوطه و در شرایط باز بودن سکسیونرهایش، وصل کرده و آنرا در حالت ریموت قرار می‌دهیم)، ولی در برخی دیگر از پستها، مثل پست چهلستون، این مساله تعریف نشده است.v کلید ورودی به باس‌بار Kv ۲۳۰، با یکی ازسکسیونرهای باس‌بار و سکسیونر ترانس، بدین صورت که؛ این کلید در صورتی فرمان وصل خواهد گرفت که سکسیونر ترانس و یکی از سکسیونرهای متصل به باس بار Kv۲۳۰، بسته شده‌باشند.

 

همچنین تا این کلید قطع نشود، سکسیونر متصل به باس بار Kv۲۳۰، باز و یا بسته، نخواهد شد.v کلید کوپلاژ بین باس‌بارهای Kv۲۳۰، با سکسونرهای طرفینش، بدین صورت که تا این سکسونر‌ها بسته نشوند، کلید فرمان وصل نخواهد گرفت و همچنین تااین‌کلیدقطع‌نشود، این‌سکسیونرها بازویابسته، نخواهندشد. ب) قسمت ۴۰۰ کیلوولت: در حال حاضرسیستم پست چهلستون در قسمت ۴۰۰ کیلوولت، بصورت یک‌ونیم کلیدی ناقص می‌باشد، بطوری‌که هر خط توسط یک کلید به باس‌بار ۹۱ و بوسیله کلید دیگری به باس‌بار ۹۲، متصل است.v وضعیت‌اینترلاک سکسیونرهای ارت، همانند‌قسمت ۲۳۰ کیلوولت پست می‌باشد.v سکسیونر سرخط با هردو کلیدمربوط به آن (که ارتباط خط را با باس‌بار‌ها برقرار می‌کند) و همچنین با سکسیونر ارت خط اینترلاک دارد، بدین صورت که تا این کلید‌ها قطع نشوند و همچنین سکسیونر ارت خط باز نباشد، سکسیونر سرخط باز یا بسته نخواهد شد.v کلیه کلیدهای ۴۰۰ Kv برای وصل شدن، با حالت باز سکسیونرهای طرفین خود، اینترلاک دارند، همچنین تا کلید‌ها قطع نشود، سکسیونرهای طرفین آن‌ها، اجازه باز یا بسته شدن ندارند.

 

(در شرایط فرمان از اتاق کنترل) v. اینتر لاکهای باز کردن سکسیونر ترانس، به منظور قطع ترانس، عبارتند از:

– قطع کردن کلید ورودی به باس‌بار ۲۳۰ Kv

– قطع کردن کلید ۲۰ Kv ورودی به ترانس ز. (G.T)

– قطع کردن کلیدهای باس‌بار ترانس (کلیدهای ارتباط دهنده ترانس به باس‌بار) v.
اینترلاکهای بستن سکسیونر ترانس، به منظور وصل ترانس، عبارتند از:

– بازبودن سکسیونر ارت ترانس

– بازبودن سکسیونر ارت شینه‌های ۲۰ Kv ورودی به کلید ۲۰ Kv

– قطع بودن کلید ورودی به باس‌بار ۲۳۰ Kv قطع بودن کلید ۲۰ Kv ورودی به ترانس زمین (G.T) قطع بودن کلیدهای باس‌بار ترانس (کلیدهای ارتباط دهنده ترانس به باس‌بار)

v. اینترلاک باز کردن و یا بستن سکسیونر ارت ترانس، باز بودن سکسیونر ترانس است.v اینترلاک باز و بسته کردن سکسیونر ارت شینه‌های ۲۰ Kv ورودی به کلید ۲۰ Kv، قطع کلید ۲۰ Kv می‌باشد و کلید مربوطه نیز در صورت باز بودن این ارت، قادر به وصل شدن است.v تا سکسیونر راکتور باز نباشد، سکسیونر ارت راکتور، قادر به باز یا بسته شدن نیست.v سکسیونر راکتور، با‌سکسیونرارت‌راکتوروهمچنین‌سکسیونرسرخط‌مربوطه (سکسیونر سر خطی که شامل راکتور است) اینترلاک دارد، بدین صورت که؛ تا زمانی‌که سکسیونر ارت راکتور و سکسیونر سر خط مربوطه باز نباشند، سکسیونر راکتور اجازه باز یا بسته شدن، ندارد. در برخی مواردخاص، مثلا موقعی که به کلید فرمان قطع داده‌ایم، ولی یکی از پلهای کلید قطع نشده است و در این حالت کلید فرمان وصل هم نمی‌گیرد (برای بازگشت به حالت اولیه)، برای جلوگیری از آسیب رسیدن به کلید و همچنین رفع مشکل بوجود آمده، توسط گروه تعمیرات اینتر لاک حالت باز شدن سکیونرهای طرفین کلید، توسط سلکتور به خصوصی، بای‌پاس شده و با باز شدن سکسیونرهای مربوطه، کلید از سیستم ایزوله می‌شود.