منابع راکتیو و بهره برداری از آنها

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: در یک سیستم قدرت با توجه به تغییرات بار مصرفی در ساعات مختلف شبانه روز ولتاژ شبکه تغییر خواهد کرد. جهت کنترل ولتاژ در حدود مقادیر تعیین شده و همچنین اصلاح ضریب قدرت، ضرورت استفاده از منابع توان راکتیو احساس می‌شود.

 

انواع منابع راکتیو به قرار زیر می‌باشد:

خازن
کمپانساتور سنکرون
ژنراتور
ترانسفورماتور‌ها

خازن
در شبکه‌های توزیع جهت اصلاح ضریب قدرت از بانک‌های خازن موازی با شبکه استفاده می شود. نیاز بانک‌های خازنی توسط اپراتور وارد مدار و یا از مدار خارج می گردند.

راکتور
راکتور‌ها مصرف کننده توان راکتیو هستند و جهت خنثی نمودن حالت خازنی خطوط، موازی با شبکه قرار می‌گیرند. اغلب در پست‌های انتقال انرژی و در ابتدا و انتهای خطوط طولانی با ولتاژ زیاد نصب می‌گردند. اصولاً به همراه راکتور‌ها، دژنکتور نصب می‌گردد که بتوان در موقع نیاز وارد مدار و یا از مدار خارج گردند. معمولاً در شرایطی که بار شبکه حداقل باشد، راکتور وارد مدار و در طول روز راکتور از مدار خارج می‌گردد. لازم به توضیح است که بعضی از راکتور‌ها به طور مستقیم به خط متصل می‌گردند.

کمپانساتور سنکرون
کمپانساتور سنکرون از منابع تولید یا مصرف توان راکتیو می‌باشند که ضمن اتصال به شبکه با دور ثابت (سنکرون) گردش می‌کنند. بر اساس نیاز شبکه می‌توانند در حالت فوق تحریک، تولید توان راکتیو و در حالت زیر تحریک توان راکتیو مصرف نمایند. هزینه بهره برداری و تعمیرات کمپانساتور سنکرون بیشتر از منابع تولید کننده توان راکتیو استاتیک می‌باشد، به همین جهت از این نوع اصلاح کننده کمتر استفاده گردیده است.

ژنراتور
ژنراتور‌ها علاوه بر تولید توان اکتیو قادر خواهند بود در حالت فوق تحریک، توان راکتیو تولید نمایند و در حالت زیر تحریک توان راکتیو مصرف نمایند. حداکثر توان راکتیو تولیدی و یا مصرفی بستگی به مشخصات بهره برداری از ژنراتور دارد. به طوری که هرچه قدرت راکتیو تولیدی ژنراتور زیادتر گردد، ضریب قدرت ژنراتور کمتر و در نتیجه توان اکتیو تولیدی ژنراتور کاهش پیدا می‌کند.
ترانسفورماتور‌ها
با تغییر تپ ترانسفورماتور‌ها می‌توان ولتاژ طرف ثانویه را تنظیم نمود. تغییرات مگاوار روی ترانسفورماتور‌ها که بر اثر تغییر تپ به وجود می‌آید، مستقیماً به نیروگاه‌ها منتقل می‌گردد. در هر ایستگاه تعداد ترانسفورماتورهایی که به صورت پارالل با هم کار می‌کنند، باید تپ آن‌ها مساوی باشد. در غیر این صورت از ترانسفورماتوری که تپ بالاتری نسبت به ترانسهای دیگر دارد، جریان گردشی توان راکتیو بوجود می‌آید. این جریان گردشی علاوه بر اینکه تلفات انرژی به همراه دارد، باعث گرم شدن سیم پیچ ثانویه ترانس‌ها می‌گردد.