مقاله ای درباره ی انواع سکسیونرها

سکسیونرچیست؟

یکی از تجهیزات اصلی در هر ایستگاه برق فشار قوی سکسیونر‌ها (Sectionner) هستند. لفظ سکسیونر لغتی است فرانسوی و به معنای جدا کننده، و با دیس کانکتور‌ها (Disconnector) نباید اشتباه گرفت (دیس کانکتور به معنای قطع کننده است). اما بصورت عام این دو لغت را تواماً در نقشه‌ها و محاورات برای سکسیونر‌ها بکار می‌برند.

عمل و کار سکسیونر در ایستگاه‌های برق فشار قوی جدا کردن قسمت‌ها و سکشن‌های مختلفی از تجهیزات است و عملیات مانور بروی تجهیزات را مهیا می‌سازد. نکته قابل ملاحظه در استفاده از این تجهیز، عدم قابلیت فرمان دهی در زیر بار است. یعنی بروی سکسیونر‌ها در حالت On Load نمیتوان مانوری انجام داد چرا که قابلیت قطع و وصل در زیر بار را ندارد و موجب صدمات و خسارات جدی به خود سکسیونر و دیگر تجهیزات میشود. در طراحی سکسیونر‌ها هیچ تمهیدی جهت جلوگیری و محدود کردن قوس‌های شدید الکتریکی ناشی از باز و بسته کردن مدارات بکار نرفته است به همین خاطر تنها در حالت بی باری قادر به انجام فرمان بروی آن هستیم. (البته در انواعی از سکسیونر‌های فشار متوسط (۲۰ کیلو ولت) سکسیونر‌های خلا بکار میرود.)

سکسیونر باید در حالت بسته یک ارتباط گالوانیکی محکم و مطمئن در کنتاکت هر قطب برقرار می‌سازد و مانع افت ولتاز می‌شود؛ لذا باید مقاومت عبور جریان در محدوده سکسیونر کوچک باشد تا حرارتی که در اثر کار مداوم در کلید ایجاد میشود از حد مجاز تجاوز نکند. این حرارت توسط ضخیم کردن تیغه و بزرگ کردن سطح تماس در کنتاکت و فشار تیغه در کنتاکت دهنده کوچک نگهداشته می‌شوددر ضمن موقع بسته بودن کلید نیروی دینامیکی شدیدی که در اثر عبور جریان اتصال کوتاه بوجود می‌آید. باعث لرزش تیغه یا احتمالاباز شدن آن نگردد. از این جهت در موقع شین کشی و نصب سکسیونر دقت باید کرد تا تیغه سکسیونر در امتداد شین قرار گیرد. بدین وسیله از ایجاد نیروی دینامیکی حوزه الکترومغناطیسی جریان اتصال کوتاه جلوگیری بعمل آید.

طبق قوانین متداول الکتریکی جلوی هر کلید قدرتی از ۱ کیلوولت به بالا و یا هر دو طرف در صورتیکه آن خط از هر دو طرف پتانسیل می‌گیردسکسیونر نصب می‌گردد. برای جلوگیری از قطع ویا وصل بی موقع ودر زیر بار سکسیونر معمولا بین سکسیونر وکلید قدرت چفت وبست (مکانیکی یا الکتریکی) بنحوی برقرار می‌شود که با وصل بودن کلید قدرت نتوان سکسیونر را قطع ویا وصل کرد. بر خلاف کلید‌های هوایی، سکسیونر‌ها قادر به قطع هیچ جریانی نیستند. آن‌ها فقط در جریان صفر باز و بسته می‌شوند. این کلید‌ها اصولا جدا کننده هستند که ما را به جدا کردن کلید‌های قدرت روغنی، ترانسفورماتوها، خطوط انتقال و امثال آن‌ها از شبکه زنده قادر می‌سازند. سکسیونر‌ها از لوازمات تعمیراتی وتغییر مسیر جریان میباشند.

نکته مهم دیگر این است که حتی در زمانی که دژنگتور بعد از سکسیونر باز است و فرمانی را به سکسیونر صادر میکنیم جهت باز کردن مدار شاهد آرک زدن شدید بین تیغه‌ها هستیم (بیشتر در ولتاژ‌های فوق توزیع و انتقال) لذا در این نوع سکسیونر‌ها جهت جلوگیری از آسیب دیدن کنتاکت‌ها مکانیزم عملکرد سکسیونر قوی‌تر و سریعتر انتخاب میشود. (مثلاً زمان باز شدن سکسیونر‌ها در ولتاژ ۸۰۰ کیلو ولت کمتر از ۱ ثانیه است.) مکانیزم عمل کننده موتوری سکسیونر‌ها شامل یک سری کنتاکتور، کلید‌های کمکی، کلید اصلی وموتور با قابلیت چپگرد و راستگرد

انواع سکسیونر ها:

۱- سکسیونر تیغه‌ای یا اره‌ای ۲- سکسیونر کشویی

۳- سکسیونر دورانی ۴- سکسیونر قیچی‌ای یا پانتوگراف

سکسیونر تیغه‌ای یا اره‌ای:

(مورد استفاده در ولتاژ‌های کم تا ۳۰ کیلوولت) از این سکسیونر برای قطع و وصل ولتاژ به دلیل داشتن حفاظت مطمئن درزمان عملکرد مورد استفاده قرار می‌گیرد تیغه‌های آن می‌تواند از ساده به دوبل و از نوع تسمه‌ای به پروفیلی و میله‌ای و لوله‌ای تغییر یابد. نوع اهرمی آن در فشار قوی وفوق فشار قوی کاربرد دارد. این سکسیونر‌ها به دلیل وجود شرایط جوی و وجود تنش‌های مختلف بایستی طوری نسب شود که در اثر نیروی برف یا باد به راحتی وصل نگردد.

 

سکسیونر کشویی:

این سکسیونر در مواقعی استفاده می‌شود که عمق تابلو کم باشدمانند (کیوسک‌ها و قفسه‌ها). این نوع سکسیونر‌ها بیشتر به صورت میله‌ای در جهت عمودی قطع و وصل می‌شود و بیشتر در فشار متوسط کار برد دارد.



سکسیونر دورانی:

(مورد استفاده در ولتاژ‌های بالا علی‌الخصوص ۶۰ و ۱۱۰ کیلوولت)

عملکرد این سکسیونر به صورت دو بازو در یک پل که جهت چرخش آن‌ها ۹۰ درجه معکوس همدیگر می‌باشند این نوع کلید در شرایط جوی نا مناسب مقاومت خوبی از خود نشان میدهد.



سکسیونر قیچی‌ای یا پانتوگراف:

این نوع سکسیونر‌ها بیشتر در شبکه فوق فشار قوی کاربرد دارند و به لحاظ آنکه هر قطب روی یک پایه سوار است لذا از نظر جایگیری در پست حجم کمتری اشغال می‌کند و بیشتر زیر خط فشار قوی نصب می‌گردد.

سکسیونر با قطع زیر بار:

این سکسیونر‌ها بدلیل جلوگیری از حجم زیاد پست و جلوگیری از مانور اپراتور و همچنین برای جلوگیری از اینترلاک (تنش) بین سکسیونر و دژنکتور طوری طراحی می‌شوند که برای قطع و وصل خطی کوچک و یا فیدر‌های تغذیه و یا راه اندازی موتور‌های فشار قوی و همچنین وصل آن‌ها حدود ۵/۲ تا ۱۰ برابر قدرت قطع آنهاست و جریان قطع این کلید‌ها ۲ تا ۵/۲ برابر جریان نامی است. این نوع سکسیونر‌ها دارای محفظه قطع ضعیفی می‌باشند که از نوع هوایی می‌باشند.