موتور تکفاز

موتور‌های تک فاز بسیار متنوع هستند و بنابر ویژگی‌های خود در موارد مختلف کاربرد دارند. عامل ایجاد چرخش در موتور‌های القایی سه فاز، ایجاد میدان دوار در داخل استاتور می‌باشد. در صورتی که با عبور جریان AC تک فاز از یک سیم پیچ میدان ضربانی ایجاد می‌شود.
در واقع چگونگی القای ولتاژ در هادی‌های رتور و چرخش آن در موتور‌های سه فاز و تک فاز شبیه یکدیگر است از این رو به دلیل سادگی ساختمان موتور‌های القایی تک فاز، رتور همهٔ آن‌ها را از نوع قفسه سنجابی می‌سازند. در موتور‌های القایی هر چه اختلاف فاز جریان سیم پیچ اصلی با سیم پیچ راه اندازبیشتر باشد گشتاور را ه. اندازی بیشتر و میدان دوار ایجاد شده متقارن‌تر است. بیشترین گشتاور راه اندازی زمانی است که اختلاف فاز
جریان دو سیم پیچ ۹۰ درجه باشد. در این حالت میدان دوار ایجاد شده کاملاً متقارن می‌باشد.



موتور‌های تک فاز القایی بر اساس انتخاب المان ایجاد کننده اختلاف فاز به صورت ذیل دسته بندی می‌شوند:
- موتور‌های القایی تک فاز با فاز شکسته

- موتور‌های القایی با خازن راه انداز
- موتور القایی با خازن دائم کار
- موتور‌های القایی دو خازنی) خازن راه انداز و دائم کار
- موتور القایی قطب چاک دار

۱) موتور‌های القایی تک فاز با فاز شکسته:
در این موتور‌ها برای ایجاد اختلاف فاز بین جریان سیم پیچ اصلی و را ه. انداز، نسبت مقاومت اهمی به القایی سیم پیچ راه انداز را بیشتر از سیم پیچ اصلی اختیار می‌کنند. یعنی امپدانس سیم پیچ راه انداز بیشتر خاصیت اهمی و امپدانس سیم پیچ اصلی بیشتر خاصیت سلفی دارد.
بهترین راه افزایش نسبت مقاومت اهمی به مقاومت القایی، استفاده از سیم نازک‌تر در سیم پیچ می‌باشد.

۲) موتور‌های القایی با خازن را ه. انداز:
در این موتور، اختلاف فاز جریان سیم پیچ اصلی و را ه. انداز به کمک یک خازن سری شده با سیم پیچ راه انداز ایجاد می‌شود.
با محاسبه مقدار مناسب ظرفیت خازن می‌توان اختلاف زاویه بین دو جریان را در زمان راه اندازی به ۹۰ درجه رساند. در نتیجه گشتاور راه اندازی چنین موتوری بسیار خوب می‌باشد. زیرا بیشترین مقدار گشتاور در موتور القایی تک فاز با ایجاد این زاویه به دست می‌آید.
بعد از راه اندازی موتور، عبور جریان زیاد از خازن باعث سوختن آن می‌شود به همین خاطر باید خازن را توسط کلید گریز از مرکز از مدار خارج کرد.
۳) موتور القایی با خازن دائم کار:
در این نوع خازن سری شده با سیم پیچ راه انداز طوری محاسبه گردد تا در موقع راه اندازی اختلاف فاز اندک، ولی در زمان کار، اختلاف فاز تقریباً ۹۰ درجه شود، می‌توان خازن را در مدار نگه داشت. در این صورت مقدار ظرفیت خازن دائم کار نسبت به خازن راه انداز کمتر است و در زمان راه اندازی جریان کمتری از آن عبور می‌کند. از طرفی، چون خازن دائم کار مدت زمان بیشتری باید در مدار بماند بنابراین خازن الکترولیت برای آن مناسب نیست؛ لذا خازن این موتور‌ها از نوع روغنی انتخاب می‌شود که قیمت آن‌ها گران‌تر از خازن‌های الکترولیت است.



۴) موتور‌های القایی دو خازنی خازن راه انداز و دائم کار:
اگر در موتور القایی از هر دو خازن دائم کار و راه انداز هم زمان استفاده شود، موتور را دو خازنی می‌گویند. این موتور‌ها غالباً جزِء موتور‌های صنعتی محسوب می‌شوند و در وسایلی مانند ماشین لباسشویی صنعتی، یخچال‌های صنعتی، موتور‌های بالابر و … کاربرد دارند.۵) موتور القایی قطب چاک دار:
اگر برروی قطب‌های برجستهٔ موتور شیار‌هایی تعبیه گردد و یک یا چند حلقه هادی اتصال کوتاه شده مطابق شکل در داخل آن قرار داده شود در این صورت به این نوع موتور القایی، موتور قطب چاک دار می‌گویند. گشتاور راه اندازی و ضریب بهرهٔ این موتور‌ها بسیار کم است و معمولاً در توان‌های کمتر از ۱۵۰ وات ساخته می‌شوند. مزیت اصلی این موتور‌ها سادگی ساختمان آن‌ها می‌باشد.