حمل ترانسفورماتور‌های قدرت-بخش دوم

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز:روغن زدن به تانک اصلی ترانسفورماتور ممکن است به دو روش زیر صورت پذیرد.

الف.) روش اول: روغن زدن در فشار اتمسفر

این روش برای ترانسفورماتور‌هایی که تحمل خلاء کامل را ندارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. مراحل انجام کار به شرح زیر است.

– ابتدا دستگاه تصفیه روغن مناسب و مخزن ذخیره روغن بایستی در محل مورد نظر استقرار یابند و لوله‌های ارتباطی روغن تمیز و خشک مطابق با شکل شماره ۳ به ترانسفورماتور اتصال یابند.

– فشار گاز داخل ترانسفورماتور‌هایی نسبت به محیط قبلی از روغن بایستی تثبیت نگهداشته شود.

– دستگاه تصفیه روغن شروع به کار کرد تا روغن از طریق این دستگاه به ترانسفورماتور تزریق گردد؛ و بلافاصله پس از شروع روغن زدن، شیر تخلیه (تزریق) گاز بار شود و حین روغن زدن باز نگهداشته شود.

– اگر تزریق روغن در حین کار متوقف شود، شیر تخلیه گاز نیز بایستی همزمان بسته شود.

– سطح روغن بطور متناوب کنترل گردد و ترانسفورماتور تا سطح مشخص شده در کنسرواتور با توجه به درجه حرارت، روغن زده شود.

– پس از اتمام روغن زدن، مخزن ذخیره از مدار گردش روغن حذف و مطابق با شکل شماره ۴ گردش روغن از طریق دستگاه تصفیه روغن شروع شود. درجه حرارت روغن در حین گردش بایستی بین ۵۰ تا ۷۰ درجه سانتی گراد و یا بدنه خارجی ترانسفورماتور بیشتر از ۴۰ درجه سانتی گراد باشد گردش روغن از طریق دستگاه تصفیه روغن بایستی تا زمانیکه حداقل دوبار کلیه روغن‌های ترانسفورماتور از دستگاه تصفیه روغن بگذرند ادامه یابد.

– پس از اتمام روغن زدن و گردش روغن، از روغن داخل تانک ترانسفورماتور نمونه برداری شود و تست دی الکتریک مطابق با استاندارد مربوطه صورت پذیرد. تحمل دی الکتریک روغن بایستی بیشتر از حد تعیین شده توسط سازنده باشد و بهر حال این مقدار باید بیشتر از ۵۰ kv برای ۲٫۵ میلیمتر فاصله به روش مندرج در استاندارد IEC ۱۵۶ باشد.

ب.) روش دوم: روغن زدن تحت شرایط خلاء

روش اول برای ترانسفورماتور‌های با قدرت و ولتاژ پایین بوده، ولی برای ترانسفورماتور‌های متوسط و بزرگ که معمولا ولتاژ نامی آن ۲۳۰ کیلو ولت و یا بیشتر می‌باشند از روش روغن زدن تحت شرایط خلاء استفاده می‌شود. بطور کلی این روش در صورتیکه ترانسفورماتور تحمل شرایط خلاء راداشته باشد. امکان پذیر است. در بعضی از ترانسفورماتور‌ها فقط تانک اصلی تحمل خلاء را داشته و دیگر قسمت‌ها تحمل خلاء راندارند؛ که در این صورت روغن زدن تحت شرایط خلاء فقط برای تانک اصلی امکان پذیر است و در این حالت در موقع روغن زدن بایستی شیر ارتباطی کنسرواتور به تانک اصلی بسته باشد و پس از روغن زدن تحت خلاء تانک اصلی کنسرواتور تحت فشار اتمسفر روغن زده می‌شود.

مراحل انجام روغن زدن تحت شرایط خلاء به شرح زیر می‌باشد.

– ابتدا دستگاه تصفیه روغن مناسب، مخزن ذخیره روغن و پمپ خلاء درمحل‌های مورد نظر استقرار یابند، دستگاه پمپ خلاء بایستی تا حد امکان به ترانسفورماتور نزدیک باشد.

– با استفاده از لوله‌های ارتباطی روغن تمیز و خشک و لوله مربوط به پمپ خلاء، در محل‌های موردنظر استقرار یابند، دستگاه پمپ خلاء بایستی تا حد امکان به ترانسفورماتور نزدیک باشد.

– با استفاده از لوله‌های ارتباطی روغن تمیز و خشک و لوله مربوط به پمپ خلاء، دستگاه تصفیه روغن به مخزن ذخیره روغن و ترانسفورماتور و نیز دستگاه پمپ خلاء به ترانسفورماتور اتصال داده شوند. روش اتصال بستگی به نوع کنسرواتور از نظر تحمل خلاء و مجهز بودن به کیسه هوایی و همچنین به وجود تپ چنجر قابل عمل زیر بار دارد. شکل‌های شماره ۵ الی ۸ حالات مختلف ارتباطات و اتصالات را نشان می‌دهد.

– در صورتیکه کنسرواتور تحمل خلاء را داشته باشد. از نشاندهنده سطح روغن کنسرواتور برای کنترل سطح روغن استفاده می‌شود؛ و در صورتیکه کنسرواتور تحمل خلاء را نداشته باشد بایستی در موقع روغن زدن به تانک اصلی، ارتباط بین کنسرواتور و تانک اصلی، شیر کنسرواتور قطع گردد و از یک لوله شفاف ضد خلاء با حداقل ضخامت دیواره ۵ میلیمتر برای چک کردن سطح روغن تانک اصلی که بطور عمودی روی بدنه ترانسفورماتور به شیر‌های بالاو پایین روغن به تانک اصلی وصل می‌شود، استفاده نمود.

– کلیه شیر‌های مربوط به روغن زدن ترانسفورماتور در حالت بسته بایستی باقی بماند و شیر‌های مربوط به ایجاد خلاء تانک اصلی و در صورت لزوم کنسرواتور و در صورت وجود تپ چنجر بطور کامل باز نگهداشته شوند.

– پمپ خلاء راه اندازی شود و با استفاده از نشاندهنده خلاء مناسب تعداد خلاء بطور متناوب قرائت گردد.

– پس از رسیدن به خلاء کمتر از ۱۰ تور (۱۰ TORR) دستگاه تصفیه روغن راه اندازی شود و شیر‌های مربوط به سیر روغن زدن باز نگه داشته شوند و به ترانسفورماتور روغن زده شود. در حین روغن زدن دستگاه پمپ خلاء نیز بایستی کار نماید. در این حالت لازم به توضیح است که قبلی از روغن زدن نهایی بایستی ترانسفورماتور در شرایط خلاء برای مدت معینی نگه داشته شود. ولیکن این عمل برای روغن زدن موقت بمنظور انبار کردن طولانی ضرورتی ندارد. همچنین مقدار خلاء در موقع روغن زدن نهایی معمولا در حدود یک تور است

– در صورتیکه کنسرواتور تحت خلاء قرار نگرفته باشد بایستی عملیات روغن زدن تا حد ۱۰ سانتیمتر زیر در پوش تانک اصلی تحت خلاء صورت پذیرفته و سپس روغن زدن متوقف و پمپ خلاء قطع و شیر مربوطه بسته شود؛ و روغن زدن تا زیر در پوش ادامه یابد و پس از آن شیر کنسرواتور باز شده و تحت فشار اتمسفر روغن زدن تا سطح مورد نظر ادامه یابد.

– در صورتیکه کنسرواتور نیز تحمل خلاء داشته باشد، روغن زدن تحت خلاء تا سطح موردنظر در کنسرواتور ادامه یابد و سپس بطور همزمان پمپ خلاء و دستگاه تصفیه روغن قطع و شیر‌های مربوطه بسته شود و کنسرواتور از طریق نفس کش تحت فشار اتمسفر قرار گیرد. در کنسرواتور‌های مجهز به کیسه هوایی روغن زدن تا سطح پایین (حدود ۲۰ درصد از درجات سطح روغن) کنسرواتور ادامه یابد و سپس بطور همزمان پمپ خلاء و دستگاه تصفیه روغن قطع و شیر‌های مربوطه بسته شود و اجازه داده شود تا بتدریج هوا وارد کیسه هوایی گردد. در این موقع ممکن استف سطح روغن پایین بیاید، لذا بایستی مجدداً با باز کردن شیر مربوط به روغن زدن و راه اندازی دستگاه تصفیه روغن سطح روغن در کنسرواتور بحد مورد نظر برسد.

روغن زدن به محفظه تپ چنجر، قابل عمل زیر بار:

– برای روغن زدن به محفظه چنجر، ابتدا مطابق شکل شماره ۹ دستگاه تصفیه روغن و مخزن ذخیره به محفظه تپ چنجر وصل گردد و سپس با باز کردن شیر مربوطه و راه اندازی دستگاه تصفیه روغن تحت فشار اتمسفر به محفظه تپ چنجر روغن زده شو.

– روغن زدن به محفظه تپ چنجر تا حدود ۲۰ درصداز حجم کنسرواتور ادامه یابد و سپس دستگاه نفس کش به کنسرواتور تپ چنجر ارتباط داده شود.

تست روغن ترانسفورماتور

– بعداز اتمام روغن زدن، از روغن تانک اصلی و تپ چنجر نمونه برداری شود و مورد آزمایش دی الکتریک قرار گیرد، مقادیر شکست الکتریکی روغن بایستی بیشتر از مقادیر مشخص شده توسط سازنده باشد.

بهر حال این مقدار نبایستی از ۵۰ کیلو ولت برای ۲٫۵ میلیمتر فاصله در شرایط تست مطابق استاندارد IEC ۱۶۵ کمتر باشد

انبار قطعات و متعلقات ترانسفورماتور:

بطور کلی توصیه شود که کلیه متعلقات و قطعاتی که بر روی ترانسفورماتور نصب نشده، در صورت امکان در محل انبار سر پوشیده و خشک و تمیز نگهداری شوند. در صورتیکه انبار سرپوشیده مناسب موجود نباشد. تحت شرایطی می‌توان بعضی از متعلقات و قطعات را در محیط آزاد نگهداری نمود. در هر حال تجهیزات و متعلقات بایستی مستقیماً روی زمین قرار داده نشوند و بین زمین و تجهیزات با استفاده از چوب تراورس و پاستون آهنی فاصله مناسب بین ۸ تا ۲۰ سانتی متر بوجود آورد.

شرایط زیر باید در مورد نگهداری متعلقات و قطعات رعایت گردند.

بوشینگ‌ها:

در صورت انبار نمودن بوشینگ‌ها در هوای آزاد بایستی بوشینگ‌ها در جعبه‌های مربوط به حمل و نقل نگهداری شوند و جعبه‌های سالم و عاری از آسیب دیدگی باشند. محل مورد نظر بایستی صاف و خشک باشد و زیر و اطراف جعبه با نایلون مناسب و یا در صورت امکان با پارچه برزنت پوشیده شود. جعبه‌ها مستقیماً روی زمین گذاشته نشوند و بین زمین و جعبه فاصله مناسب ذکر شده در بالا رعایت شود.

فاصله مناسب که رعایت شد، قسمت بالایی بوشینگ‌ها بایستی نسبت به قسمت پایینی آن بازاویه مشخص شده توسط سازنده بالاتر نگهداشته شود. لازم به ذکر است که در بعضی مواقع زاویه مذکور برای استقرار بوشینگ در داخل جعبه در نظر گرفته شده است. در این صورت جعبه می‌تواند بصورت افقی انبار گردد (شکل ۱۰)

تابلو کنترل سیستم خنک کننده و تابلو مکانیزم تپ چنجر:

اگر این تابلو‌ها جدا از تانک اصلی ترانسفورماتور حمل گردیده باشند بایستی بسته بندی آن باز و در محل انبار سرپوشیده خشک و تمیز بطور مناسب استقرار یابند و با پوشش مناسب پوشانده شوند.

در صورتیکه انبار سرپوشیده فاقد سیستم گرمایش و سرمایش باشد، بایستی هیتر برقی موجود در تابلو‌ها بمنظور کنترل درجه حرارت داخل تابلو در مدار قرار گیرد.

رادیاتور‌ها

رادیاتور‌ها معمولا در موقع حمل از گاز نیتروژن و یا هوای خشک پر می‌شوند و نسبت به اتمسفر دارای فشار مثبت می‌باشند. با استفاده از در پوش مناسب از نفوذ هوا به داخل رادیاتور جلوگیری می‌شود. نگهداری رادیاتور‌ها در محل مناسب سرپوشیده و خشک و تمیز ترجیح داده می‌شود و در صورت انبار شدن در محل سرپوشیده، وضعیت مناسب رادیاتور‌ها از نظر عدم آسیب دیدگی بایستی کنترل شود و اگر در فضای آزاد نگه داری می‌گردد بایستی در محل مناسب که دارای زهکشی آب باران مناسب باشد و با قرار دادن برزنت در زیر و اطراف بسته بندی رادیاتور‌ها نگهداری گردند.

بشکه‌های روغن

بشکه‌های روغن ترانسفورماتور نیز بهتر است در محل سرپوشیده انبار گردد و در صورت انبار کردن در فضای آزاد بایستی در محلی که صاف، خشک، تمیز و دارای زیر سازی مناسب باشد. بین بشکه‌ها و زمین بایستی پایه نگهدارنده مناسب از نظر نوع، الوار چوب و یا ستون آهنی قرار داده شود. بشکه‌ها یا از طرف بدنه جانبی، استوانه بطریقی که دو در پوش تخلیه روغن در یک خط افقی قرار گیرند، استقرار یابند و یا بطریقی انبار گردند که امکان جذب رطوبت در اثر شل شدن در پوش‌ها وجود نداشته باشد. ترتیب چیدن بایستی بنحوی باشد که امکان بازدید از کلیه بشکه به آسانی میسر گردد پوشش بشکه‌ها بوسیله نایلون مناسب و یا برزنت بمنظور جلوگیری از نفوذ رطوبت خصوصاً درحالت انبار بطور عمودی الزامی است.

متعلقات ترانسفورماتور:

متعلقات ترانسفورماتور نظیر رله ………………، رله تپ چنجر، پمپ ها، فن‌ها، نشاندهنده‌های درجه حرارت وسایل حفاظت در مقابل اضافه فشار Pressure Relief Device وسایل سیستم اطفاء حریق (شامل سنسورها، …………………. تابلو‌های کنترل و لوله‌ها) لوله‌های ارتباطی روغن، پایه‌های بوشینگ‌ها Bushing Pocket و تابلو‌های مشخصات Name Plate بایستی در محل انبار سرپوشیده خشک و تمیز نگهداری شوند.

پایه‌های نگهدارنده:

پایه‌های نگهدارنده رادیاتور‌ها و کنسرواتور می‌تواند در فضای آزاد و یا محلی سرپوشیده نگهداری شود، درصورت نگهداری در فضای آزاد بایستی محل انبار صاف، خشک و زیر سازی مناسب داشته باشد بین زمین و پایه‌های نگهدارنده بمنظور جلوگیری از تماس مستقیم با زمین و عدم جذب رطوبت بایستی الوار چوب مناسب و یا تیر آهن قرار داد.

مراقبت و بازدید ترانسفورماتور در دوران نگهداری در انبار

قبل از روغن زدن موقت ترانسفورماتور برای نگهداری در انبار بمدت طولانی، بایستی هر چند روز یکبار فشار گاز داخل تانک ترانسفورماتور بمنظور اطمینان از مثبت بودن آن کنترل شود. پس از روغن زدن موقت ترانسفورماتور، در دوران انبار نمودن ترانسفورماتور بایستی از وضعیت ترانسفورماتور و متعلقات آن بطور دوره‌ای بازدید بعمل آید و حداقل ازنظر موارد زیر مورد بررسی قرار گیرد.

۱- بطور متناوب از ترانسفورماتور و متعلقات نصب شده بازدید ظاهری بعمل آید و در صورت مشاهده زنگ زدگی بر روی بدنه ترانسفورماتور و پایه‌های نگهدارنده بایستی محل‌های زنگ زدگی با رنگ ضد زنگ، رنگ شوند.

۲- درصورت مشاهده آسیب دیدگی و یا علائم خوردگی (زنگ زدگی) بر روی بسته‌ها، محمولات داخل بسته‌ها باز و مورد بازدید قرار گیرند و درصورت لزوم تعمیر و درمحل سرپوشیده انبار گردند.

۳- در دوران انبار بایستی بطور متناوب، تانک ترانسفورماتور از نظر نشتی روغن و سطح روغن کنسرواتور نیز کنترل گردد.

۴- تجهیزات و متعلقات انبار شده ترانسفورماتور بطور متناوب مورد بازدید ظاهری قرار گیرند و وضعیت هیتر داخل تابلو‌های کنترل سیستم خنک کننده و تپ چنجر نیز کنترل گردد.

۵- از کلیه بشکه‌ها روغن بازدید بعمل آید و روغن بشکه‌هایی که دارای نشتی می‌باشند در یک مخزن ذخیره تخلیه و درمحل مناسبت انبار گردند. در پوش بشکه‌ها ممکن است در اثر تغییر درجه حرارت شل شده باشند؛ لذا کلیه در پوش‌ها کنترل و در صورت لزوم محکم گردند.

درجه حرارت فشار گاز نیتروژن در ارتفاع صفر برابر ۰٫۱۵ کیلوگرم بر سانتی متر مربع در ۱۵ درجه سانتی گراد

یک بار = ۵، ۱۰ پاسکال = ۷۵۰ تور = ۱۴٫۵ پی. اس. آی

یک بار = ۵، ۱۰ نیوتن بر متر مربع = ۰٫۹۸۱ کیلوگرم بر سانتی متر مربع

یک تور = ۱٫۳ میلی بار = ۰٫۱۳ کیلو پاسکال

یک کیلو پاسکال = ۱۰ میلی بار = ۷٫۵ تور