تابلو‌های توزیع نیرو در مبحث ۱۳

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز، تابلوی برق محفظه ایست که دارای تجهیزات و وسایل الکتریکی موردنیاز برای تغذیه و یا حفاظت و کنترل مدار‌های الکتریکی می‌باشد. تابلو می‌تواند از یک یا چند صفحه از جنس عایق، که جاذب رطوبت و خودسوز نباشد (فیبر الکتریکی و یا پلیمر‌های تقویت شده) تشکیل شده و یا تمام فلزی باشد. چنانچه تابلو در محلی که افراد غیر متخصص در آن رفت و آمد می‌کنند نصب شده باشد نباید هیچ یک از قسمت‌های برقدار آن در دسترس یا قابل لمس باشد. به عبارت دیگر تابلو، باید با صفحات یا در‌های عایق (فیبر الکتریکی و یا پلیمر‌های تقویت شده) و یا فلزی محصور شده باشد. برای دسترسی به قسمت‌های برقدار تابلو باید بتوان صفحات محافظ یا در‌های سرویس آن را، با استفاده از نوعی ابزار، باز و یا پیاده کرد. علاوه بر این، در چنین محل‌هایی تابلو باید مجهز به در قفل شو باشد، به نحوی که کلیه کلید‌های حفاظتی و لوازم و تجهیزات کنترل تابلو در پشت آن قرار گرفته باشد.

چنانچه تابلو مجهز به کلید‌های کنترل روشنایی و یا فرمان و نظایر آن باشد، مکانیزم‌های قطع و وصل، فرمان، کنترل و ... می‌توانند موقع قفل بودن در تابلو در دسترسی باقی بمانند و از محل نصب آن‌ها نباید امکان دسترسی به ترمینال آن‌ها و یا داخل تابلو، وجود داشته باشد.

برای کمک به خنک شدن لوازم داخلی تابلو می‌توان آن را به منافذ عبور هوای خنک کننده و یا فن مجهز به ترموستات، تجهیز کرد، مشروط به اینکه قسمت‌های برق دار تابلو در مقابل نفوذ آب محافظت شده و تابلو دارای درجه حفاظت مناسب در محل نصب آن باشد.

در مناطقی که احتمال تعریق تابلو‌ها وجود داشته باشد، تمهیدات لازم برای جلوگیری از تعریق تابلو‌ها پیش بینی گردد.

تابلو باید مطابق استاندارد‌های ملی یا بین المللی معتبر ساخته شود.

تابلو ممکن است از یک یا چند منبع برای مصارف مستقل تغذیه شود مانند منبع عادی (نرمال) منبع اضطراری، منبع برق بدون وقفه و غیره. در این مقررات آن قسمت از تابلو که از یک منبع مستقل تغذیه می‌شود یک تابلو به حساب می‌آید.

تابلو‌ها باید مقررات زیر مطابقت کنند:

الف) هر تابلو باید به یک کلید اصلی جداکننده قابل قطع و وصل زیر بار و یا کلید خودکاری که بعنوان کلید مجزاکننده هم عمل نماید مجهز باشد. جریان نامی این کلید باید متناسب با شرایط مورد نیاز مصارف و حداقل برابر جریان مصرفی کل تابلو باشد و جریان نامی ایستادگی کلید در برابر اتصال کوتاه نباید کمتر از جریان اتصال کوتاه احتمالی در محل نصب آن باشد.

ب) هر تابلو باید به وسیله حفاظتی (کلید خودکار، فیوز) مخصوص خود مجهز باشد. جریان نامی وسیله حفاظتی متناسب با شرایط مورد نیاز مصارف تغذیه شونده توسط آن تابلو و همچنین حداقل جریان نامی و یا جریان مصرفی کل تابلو انتخاب می‌شود. چنانچه تابلو با مدار مختص به آن از طریق تابلوی بالادست تغذیه شود، وسیله حفاظتی آن مدار می‌تواند وسیله حفاظتی تابلو نیز به شمار آید و نیازی به پیش بینی وسیله حفاظتی مجزا در تابلو نخواهد بود.

تبصره ۱: بدین ترتیب تنها تابلو‌هایی باید دارای فیوز و یا کلید خودکار اصلی باشند که به صورت انشعابی (با استفاده از مفصل یا ترمینال) از یک مدار تغذیه می‌شوند (یعنی یک کابل یا مدار چند تابلو را تغذیه کند).

تبصره ۲: چنانچه وسیله حفاظتی اصلی تابلو از انواع کلید‌های خودکار، که دارای مشخصات کلید جداکننده نیز هستند، انتخاب شود، از این کلید می‌توان برای هر دو منظور حفاظت و جدا کردن استفاده کرد.

پ) چنانچه تابلو علاوه بر کلید اصلی جداکننده به فیوز نیز مجهز باشد، فیوز باید بعد از کلید (در طرف مصرف کلید) نصب شود. در این حالت، تعویض فیوز در حالت بی بار امکان پذیر خواهد بود.

ت) مدار تغذیه کننده وسایل کنترل و اندازه گیری که از سیستم برق تابلو تغذیه می‌شود، باید دارای وسیله حفاظتی مناسب خود باشد.

ث) اگر در یک تابلو از کلید‌های مینیاتوری استفاده شود، باید یک سری فیوز یا کلید خودکار محدودکننده جریان اتصال کوتاه، بالادست آن‌ها در تابلوی مورد بحث و یا در تابلوی بالادست وجود داشته باشد. در صورت استفاده از فیوز، جریان نامی فیوز بالادست کلید‌های مینیاتوری، نباید از مقادیر زیر بزرگ‌تر باشد:

- اگر جریان نامی قطع اتصال کوتاه یک یا چند کلید مینیاتوری تا ۱.۵ کیلوآمپر باشد, ۶۳ آمپر

- اگر جریان نامی قطع اتصال کوتاه یک یا چند کلید مینیاتوری ۳ تا ۱۰ کیلو آمپر باشد, ۱۰۰ آمپر

تبصره: قدرت قطع کلید‌های مینیاتوری در اتصال کوتاه کم است، برای همین دلیل، باید در برابر جریان‌های اتصال کوتاه احتمالی بیش از ظرفیت آن‌ها محافظت شوند.

ج) کلیه تابلوها، اعم از یک فاز و سه فاز، علاوه بر شینه‌ها یا ترمینال‌های مربوط به قسمت‌های برقدار , (فاز‌ها و خنثی) باید برای وصل هادی‌های حفاظتی (PE) یک شینه یا ترمینال داشته باشد. قابلیت هدایت الکتریکی شینه یا ترمینال هادی حفاظتی باید نظیر هادی‌های برقدار باشد. شینه یا ترمینال هادی حفاظتی باید با نوعی قطعه اتصال دهنده قابل پیاده کردن هم اندازه شینه، به شینه یا ترمینال خنثی قابل وصل باشد. وصل و پیاده کردن قطعه اتصال دهنده باید فقط به کمک نوعی ابزار امکان پذیر باشد. چنانچه مدار تغذیه کننده تابلو دارای هادی مشترک حفاظتی-خنثی باشد، این هادی به شینه حفاظتی وصل و سپس به کمک قطعه اتصال دهنده یاد شده به شینه یا ترمینال خنثی اتصال داده می‌شود.

کلیه سیم کشی‌های داخلی تابلو باید با هادی‌های مسی عایق دار مناسب با ولتاژ و جریان‌های نامی و مجاز وسایل حفاظتی و مطابق استاندارد‌های مربوط به ساخت تابلو انجام شود. چنانچه شینه‌ها محکم و ثابت نصب شده باشند، می‌توانند بدون عایق بندی باشند,، ولی ترجیح دارد که رنگ آمیزی شده باشند.

چ) شینه‌ها و ترمینال‌ها باید دارای علامت گذاری مناسب، مشخص و دایمی زیر باشند:

فاز‌ها: L۱,L۲,L۳

خنثی: N

حفاظتی-خنثی: PEN

حفاظتی: PE

مدار‌های خروجی، کلیدها، فیوز‌ها و دیگر تجهیزات نصب شده باید دارای برچسب‌های مشخص و دایمی باشند تا بتوان آن‌ها را شناسایی کرد.

ح) بدنه تابلو باید مجهز به ترمینال علامت گذاری شده اتصال زمین باشد و این ترمینال به شینه یا ترمینال حفاظتی (PE یا PEN) وصل شود.

در تابلو‌هایی که کلیه مدار‌های ورودی و خروجی آن دارای هادی مشترک حفاظتی-خنثی (PEN) هستند، می‌توان از نصب شینه حفاظتی (PE) صرفنظر کرد.

محل نصب تابلو‌ها

چنانچه تابلو در اتاقی مخصوص این کار نصب شده باشد و تنها افراد مختصص و مجاز اجازه رفت و آمد به آن را داشته باشند، می‌توان از تابلو‌های نوع باز استفاده کرد، در این مورد باید مقررات ردیف ۱۳-۵-۳-۴ مراعات شود.

اگر تابلو در فضای عمومی که افراد غیرمتخصص در آن‌ها رفت و آمد می‌کنند نصب شود، فضای محدود به کف اصلی و سقف اصلی محل نصب تابلو و عمق آن که برابر عمق تابلو است، فضای اختصاصی تابلو به حساب می‌آید. در اطراف تابلو باید فضای کافی برای انجام عملیات و تعمیرات و بازدید و ... وجود داشته باشد.

از محل نصب تابلو اعم از اتاق مخصوص و یا فضای اختصاصی نصب تابلو هیچگونه دودکش یا لوله‌های حامل آب، گاز، لوله‌های سیستم‌های برودتی و حرارتی و سایر سیستم‌های تاسیسات مکانیکی و ... نباید عبور نماید یا آن را قطع کند.

در صورتی که تابلو‌های فوق در فضای عمومی نصب شده باشند، حداقل فاصله نصب تابلو‌ها (فضای نصب اختصاصی آن‌ها) از لوله‌های سیستم‌های برودتی و حرارتی و سایر لوله‌های سیستم‌های تاسیسات مکانیکی، برابر ۳۰ سانتی متر باشد و نیز برای فضای نصب تابلو‌های مذکور باید یک دیوار جداکننده مناسب، جهت جداسازی تابلو‌های برق از لوله ها، در نظر گرفته شود.

فاصله کنتور گاز طبیعی با کنتور برق (تابلو کنتور برق و یا تابلو‌های برق فشار ضعیف) نصب شده در فضای عمومی، باید حداقل ۵۰ سانتی متر باشد (مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان).

 

منبع: فاز و نول