انواع رله‌های ولتاژی

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز، از این رله در شرایط مختلفی استفاده می‌شود مثلاً اینکه یکی از دلایل افت ولتاژ در شبکه اضافه شدن بار است پس این رله می‌تواند با تشخیص افت ولتاژ وارد عمل شده قسمت‌هایی از شبکه را جدا کرده و بدین ترتیب ولتاژ را اصلاح کند و یا بجای کم کردن بار به قسمت‌های نحریک کننده ولتاژ فرمان داده و ولتاژ افزایش پیدا کند. رله افت ولتاژ را می‌توان روی مقدار ولتاژ مورد نظر تنظیم نمود مثلاً تنظیم روی ۸۰%Vn بدین معنی است که افت ولتاژ را اندازه ۸۰% ولتاژ نامی مجاز است ولی چنانچه از ۸۰ % ولتاژ کمتر شود رله عمل می‌کند حال چنانچه رله افت ولتاژ را به یک تایمر مجهز کنیم در این صورت فرمان رله افت ولتاژ با تأخیری که قبلاً مقدار آن تنظیم کرده این صادر خواهد شد. دیاگرام (۴۲) مربوط به یک رله افت ولتاژ تأخیری می‌باشد در این دیاگرام ترمینال‌های ۱ و ۲ محل اتصال ولتاژ مورد کنترل ترمینال‌های ۳ و ۴ محل اتصال ولتاژ تغذیه تایمر و ترمینال‌های ۵ و ۶ محل اتصال فرامین مورد نظر می‌باشد

رله اضافه ولتاژ (over Voltage realy)

برعکس رله افت ولتاژ می‌باشد بدین ترتیب که چنانچه ولتاژ از مقدار تنظیم شده روی رله (مثلاً ۱۰%vn) بیشتر شود رله وارد عمل خواهد شد طبعاً این رله می‌تواند فقط به قسمت‌های تحریک کننده فرمان دهد تا از مقدار تحریک کاسته شده ولتاژ پایین بیاید بنابراین کاربرد این رله روی ژنراتور‌ها و ترانس‌ها می‌باشد دیاگرام (۴۳) به رله اضافه ولتاژ مربوط می‌شود. در این دیاگرام ترمینال ۱ و ۲ محل اتصال ولتاژ مورد کنترل ترمینال‌های ۳ و ۴ محل اتصال ولتاژ تغذیه تایمر و ترمینال‌های ۵ و ۶ محل اتصال فرامین مورد نظر می‌باشد. ازترکیب رله افت ولتاژ و رله اضافه ولتاژ می‌توان یک مجموعه به وجود آورد که به رله تنظیم ولتاژ موسوم است و برای ژنراتور‌ها و ترانس‌های قدرت استفاده می‌شود. بدین ترتیب که مثلاً در مورد حفاظت ترانس فرض کنیم نسبت تبدیل یک ترانس KVKV ۲۰/۶۶ باشد. یعنی قرار است که ما همواره ولتاژ ۲۰kv به شبکه بدهیم این در صورتی ممکن است که ولتاژ طرف اولیه ترانس ۶۶kv باشد حال چنانچه ولتاژ طرف اولیه زیاد یا کم بشود طبعاً ولتاژ طرف ثانویه دیگر بیست کیلو ولت نخواهد بود یعنی به همان نسبت کم یا زیاد خواهد بود مثلاً چنانچه ولتاژ طرف اولیه ۶۰kv باشد در طرف ثانویه ۱۸.۲kv خواهیم داشت. این ولتاژ بایستی اصلاح شود و در مورد ترانس تنها راه چاره تغییر نسبت تبدیل آن می‌باشد یعنی ترانس که تا حالا نسبت تبدیل آن ۶۶/kv بوده حالا بایستی به نسبت تبدیل ۶۰/۲۰kv تغییر پیدا کند. این تغییر را به وسیله تغییر درتعداد دور سیم پیچ می‌تون ایجاد کرد. در این شرایط، هر چند به تعداد دور ثانویه اضافه کنیم در طرف ثانویه ولتاژ بیشتری خواهیم داشت. بنابراین ترانس‌ها را معمولاً به گونه‌ای می‌سازند که بتوان تعداد دور سیم پیچ آن‌ها را کم یا زیاد کرد و به سیستمی که این تعداد دور سیم را کم یا زیاد می‌کند سیستم Top Changer می‌گویند

طرز کار تپ چنجر بدین ترتیب است که چنانچه ولتاژ کاهش یابد رله افت ولتاژ در داخل رله تنظیم ولتاژ آنرا حس کرده و بعد از چند ثانیه به موتور تپ چنجر فرمان مثلاً راستگرد را می‌دهد تا بدین وسیله تعداد سیم پیچ‌های ترانس افزایش یافته و ولتاژ بالا برود تا جاییکه رله افت ولتاژ که تحریک شده بود آزاد شود و چنانچه ولتاژ افزایش پیدا کند رله اضافه ولتاژ آنرا حس کرده و بعد از چند ثانیه به موتور تپ چنجر فرمان چپ گرد (برعکس حالت قبلی) تا بدین وسیله تعداد دو سیم پیچ‌های ترانس کاهش یافته و ولتاژ پایین بیاید. اگر ترانس دارای دو سیم پیچ باشد مثلاً: ۶۶/۲۰kv و ۱۳۲/۲۰kv معمولاً سیسنم تپ چنجر را ر طرف فشار قوی ترانس قرار می‌دهند.

فرمان تپ چنجر یا رله تنظیم ولتاژ را ر جهت افزایش ولتاژ را فرمان Rise و فرمان رله را در جهت کاهش ولتاژ را Lower می‌گویند.

برای جلوگیری از عملکرد رله درمقابل نوسانات همیشگی شبکه معمولاً حساسیت رله را تنظیم روی ۲%un تنظیم می‌گذارند.

برای جلوگیری از عملکرد رله درمقابل تغییرات ولتاژ گذرا و کوتاه مدت (مثلاً چند ثانیه) رله را به یک تایمر نیز مجهز می‌کنند که صدور فرامین با قدری تأخیر انجام شود برای جلوگیری از متلاشی شدن تپ چنجر به هنگام عبور جریان اتصال کوتاه و سوختن کنتاکت‌های آن، رله ولتاژ به قسمت دیگری مجهز می‌شود که در آن قسمت دو عامل جریان و ولتاژ کنترل می‌شود تا چنانچه جریان از حد تنظیم خارج شود (بیشتر شود) مثلاً ۱.۱In یاولتاژ از حد تنظیم شده کمتر باشد مثلاً ۸۰%un، این قسمت فرامین رله تنظیم ولتاژ را بلوکه کرده و اجازه نمی‌دهد تا تپ چنجر در شرایط اتصال کوتاه عمل کند.

 

منبع: Elec Protection