نامه سرگشاده به رئیس جدید ساتبا/ ارزش افزوده ساتبا منفی است

به گزارش برق نیوز،رئیس انجمن انرژی بادی ایران در نامه ای سرگشاده به مدیریت جدید ساتبا نوشت که در ادامه متن نامه آورده شده است:

جناب آقای دکتر محمد ساتکین
معاون محترم وزیر و رئیس سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا)

با سلام و احترام، در ابتدا سال نو را به جنابعالی و همکارانتان در آن سازمان تبریک گفته و از درگاه پروردگار برایتان سلامتی و موفقیت آرزومندم.

حال که دست تقدیر در آغازین روز‌های سال بار سنگین مدیریت ساتبا را بر شانه‌های توانمند شما نهاد، لازم می‌دانم مواردی را در چند بخش به استحضار برسانم، امید که مقبول افتد.

الف) وضعیت فعلی انرژی تجدیدپذیر

تاکنون همواره شاهد بوده ایم که کارشناسان مستقل و فعالان این صنعت از توسعه انرژی تجدیدپذیر در سال‌های اخیر ابراز عدم رضایت می‌نمایند و این در حالیست که مجموعه ساتبا همواره بر این نکته تاکید دارد که توسعه این بخش رضایت بخش و منطبق با اهداف تعریف شده می‌باشد. گویی این دو گروه در مورد دو کشور مختلف صحبت می‌کنند! پیش بینی می‌شود از همین روز‌های اول همکارانتان در ساتبا به روش‌های مختلف سعی نمایند جنابعالی را متقاعد کنند که برآیند عملکرد ساتبا در توسعه انرژی تجدیدپذیر قابل قبول و مطلوب است. البته از طرف مقابل یعنی از بالا هم تحت فشار قرار خواهید گرفت که مطرح کردن این واقعیت و آن حقیقت به صلاح نیست و نباید سیاه نمایی کرد (در واقع منظور این است که باید سفید نمایی کرد!)؛ لذا پیشنهاد می‌شود برای روشن شدن واقعیت در مورد وضعیت انرژی تجدید پذیر و قبل از آن که شما هم به جبهه رضایت‌مندان بپیوندید، نگاهی به آمار مربوط به کل انرژی الکتریکی تولیدی و انرژی الکتریکی تولیدی توسط مزارع بادی و خورشیدی در سال ۹۸ انداخته و نسبت دومی به اولی را محاسبه فرمائید. در اینجا چند نکته انحرافی نهفته است که همکارانتان سعی خواهند داشت از آن طریق شما را هم از مسیر واقعیت خارج نمایند:

- در آمار تفصیلی برق ارائه شده توسط شرکت توانیر، میزان تلفات به انرژی تجدیدپذیر اضافه می‌شود که کاملاً بی ارتباط بوده و صرفاً با هدف جلوگیری از شفافیت می‌باشد.
- علیرغم اینکه برق تولیدی توسط نیروگاه‌های برق آبی کوچک تجدیدپذیر به شمار می‌روند، لیکن باید توجه داشت که نیروگاه‌های بزرگ برق آبی را نمی‌توان تجدیدپذیر شمرد.

- برق تولیدی توسط نیروگاه اتمی بوشهر نیز از نوع هسته‌ای بوده و افزودن آن به آمار تجدیدپذیر غیر قابل قبول است.

- از آنجا که ضریب ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر به مراتب کمتر از نیروگاه‌های با سوخت فسیلی است، مقایسه ظرفیت منصوبه به مگاوات تنها بازی با آمار بوده و باید انرژی تحویلی مد نظر قرار گیرد؛ لذا چنانچه می‌خواهید از جایگاه واقعی انرژی تجدیدپذیر کشور اطلاع داشته باشید، بدون توجه به آمار و ارقام متعدد و پیچیده‌ای که قطعاً ارائه خواهد گردید، خودتان کسر ساده زیر را محاسبه فرمائید.

(ساعت وات کیلو به ۹۸ سال در خورشیدی و بادی نیروگاه توسط تولیدی انرژی) / (ساعت وات کیلو به ۹۸ سال در کشور تولیدی انرژی کل) × %۱۰۰= x
در واقع عدد x سهم و جایگاه انرژی تجدیدپذیر در شبکه برق کشور را نشان می‌دهد که مطلوبیت آن را خود ملاحظه خواهید فرمود.

ب) عملکرد ساتبا

از آنجا که اینجانب ارتباط کاری مستقیم با ساتبا نداشته، ولی با فعالان انرژی تجدیدپذیر به طور دایم در ارتباط هستم، برآیند نظرات اخذ شده این است که ارزش افزوده این سازمان منفی است. این بدان معنیست که نبودن آن بهتر از بودن آن است. بدان معنیست که چنانچه عزیزانمان در این سازمان پس از قرنطینه ناشی از ویروس کرونا به محل کار خود باز نگردند، وضعیت انرژی تجدیدپذیر بهتر خواهد شد! ممکن است در نگاه اول قبول این مساله دشوار به نظر برسد، لیکن چنانچه با نگاهی ریزبینانه و تیزبینانه و البته به دور از ملاحظات متداول به موضوع بنگریم، خواهیم دید که این امر تنها مختص ساتبا نبوده و کل سازمانها، نهاد‌ها و ارگان‌های دولتی را شامل می‌شود. چنانچه شهامت مواجهه با واقعیات را داشته باشیم حتی یک لحظه هم نباید شک کنیم که ارزش افزوده آن سازمان منفی است. وقتی به وضوح مشاهده می‌شود که یکایک اعضاء آن سازمان با جدیت تمام به ایجاد مانع در مسیر توسعه این بخش مشغولند، وقتی سیاست آن سازمان این است که نکند انرژی تجدیدپذیر آن اندازه توسعه یابد که بودجه لازم برای پرداخت بهای برق تحویلی آن را نداشته باشیم، این بدان معنی است که نقش واقعی ساتبا جلوگیری از توسعه انرژی تجدیدپذیر است و نه توسعه آن. وقتی می‌توانستیم انتظار نقش مثبت از آن سازمان داشته باشیم که مجموعه تمام سعی خود را بر توسعه این بخش متمرکز نموده و هم زمان نسبت به اختصاص بودجه مورد نیاز اقدام می‌کرد. این می‌شود چرخه مثبت اقتصادی که توسعه به همراه دارد. لیکن این کارِ واقعیست که دشوار است و ظاهراً نباید از بخش دولتی انتظار داشت!


ج) آینده انرژی تجدیدپذیر

جالب است که از چهار تحول اساسی که پیش بینی می‌شود در سه دهه آتی در بخش انرژی جهان روی دهد دو مورد آن از وظایف اصلی آن سازمان است یعنی توسعه انرژی تجدیدپذیر و افزایش بازدهی مصرف انرژی. برآورد می‌شود تا نیمه قرن میلادی جاری، سهم انرژی الکتریکی نسبت به کل انرژی مصرفی جهان به دو برابر افزایش یابد و در سال ۲۰۵۰ میلادی، دو سوم کل انرژی الکتریکی مصرفی توسط نیروگاه‌های بادی و خورشیدی تامین شود. امروز انرژی بادی مستقر در خشکی به ارزان‌ترین نوع انرژی الکتریکی تبدیل شده و هزینه انرژی بادی فراساحلی و خورشیدی با سرعت تمام به روند کاهشی خود ادامه می‌دهد. طبق اعلام GWEC، تنها در سال ۲۰۱۹، ۶۰۰۰۰ مگاوات به ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های بادی جهان اضافه شد که حاکی از رشد ۱۹ درصدی نسبت به سال قبل از آن بوده و بدین ترتیب کل ظرفیت منصوبه به رقم اعجاب انگیز ۶۵۱ گیگاوات رسیده است؛ لذا ذکر مواردی از قبیل غیر اقتصادی بودن انرژی تجدیدپذیر، اولویت داشتن سوخت‌های فسیلی و یا عدم امکان توسعه صنعت تجدیدپذیر به دلیل محدودیت‌های مالی تنها نشان دهنده عدم اطلاع و عدم صداقت مسئولین مربوطه است.

نتیجه گیری

علیرغم شتاب فزاینده توسعه انرژی تجدیدپذیر، متاسفانه در ایران در حال حاضر هیچ حرکت اساسی در راستای ایجاد و توسعه صنعت انرژی تجدیدپذیر مشاهده نشده و در مقطعی هم که بحث حمایت از این صنعت مطرح بود هدف اصلی تداوم حمایت همه جانبه و غیر منطقی از تنها یکی از بازیگران این عرصه بود تا از این طریق روند جلوگیری از ایجاد شرایط رقابت واقعی در این صنعت برای چند صباح دیگر ادامه یابد. ناهماهنگی کامل بین تمام بخش‌های دولتی درگیر با ایجاد و توسعه صنعت انرژی تجدیدپذیر شرایط را به گونه‌ای رقم زده است که احتمال محقق شدن این مهم به صفر رسیده و این در حالیست که سایر کشور‌ها این واقعیت را دریافته اند که امروز نقش انرژی تجدیدپذیر به مراتب فراتر از تولید انرژی الکتریکی است و تاثیر آن بر توسعه صنعتی، ایجاد اشتغال و در نهایت رشد اقتصادی مد نظر قرار می‌گیرد. البته در کشور ما توسعه این صنعت از مزایای مضاعفی از جمله ایجاد توازن اقتصادی در نواحی مختلف جغرافیایی، جلوگیری از مهاجرت، افزایش ضریب امنیت به ویژه در مناطق مرزی، کاهش مصرف آب و اصلاح مدل توسعه اقتصادی با مد نظر قرار دادن اقتصاد اقلیمی و توسعه پایدار، برخوردار است که ما از این همه غافلیم.

مروری اجمالی بر بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های وزارت نیرو و ساتبا این حقیقت تلخ را آشکار می‌کند که مسئولین مربوطه حتی صورت مساله را متوجه نشده اند. به عنوان مثال وقتی وزارت نیرو صدور مجوز برای نیروگاه بادی با توان بالای ۱۰ مگاوات را منوط به مناقصه میکند، به معنی آن است که تمام مراجع ذیربط از جمله سازمان مدیریت و برنامه ریزی کوچکترین اطلاع و درکی از واقعیات نداشته و بر این تصورند که جمع کثیری از سرمایه گذاران داخلی و خارجی برای سرمایه گذاری در این بخش پشت درِ ساتبا صف کشیده اند! عزیزان غافل از آنند که اگر مالکان نیروگاه‌های بادی می‌توانستند توربین‌های خود را مثل درخت در زمستان از زمین برکنند و جابجا کنند، آن‌ها را بر دوش نهاده، از این کشور برده و جای دیگر می‌کاشتند؛ و در این شرایط عزیزان مسئول برای برگزاری مناقصه برنامه ریزی می‌کنند!

جناب آقای دکتر ساتکین، ضمن پوزش از اطاله کلام لازم می‌دانم بر این نکته تاکید کنم که اینجانب هیج نقش و نفع شخصی در این زمینه ندارم، لیکن بحمدا... وام دار شخص، صنف و حزبی هم نبوده و به عنوان کسی که سالهاست در این زمینه فعالیت دارد با صراحت کامل اعلام می‌دارم که در حال حاضر، وضعیت انرژی تجدیدپذیر در کشور اسف بار است.

- نقش ساتبا در توسعه انرژی تجدیدپذیر منفی و بازدارنده است.
- هیچ آینده روشنی نمی‌توان برای این بخش در کشور متصور بود.
البته که زمان هم در مقابل شماست. سال آینده انتخابات ریاست جمهوری برگزار خواهد شد و مطابق معمول همه چیز به خانه اول باز می‌گردد!

حال می‌بینیم چرا در آغاز این نوشتار بار را سنگین توصیف کردم. البته که باید به علم و هنر مدیریت اعتقاد و اعتماد کامل داشت که با بهره گیری از آن می‌توان برهمه دشواری‌ها و کاستی‌ها فایق آمده و این بار سنگین را به سر منزل مقصود رساند. دعای خیر جامعه انرژی تجدیدپذیر کشور از جمله اینجانب که عضو کوچکی از آن می‌باشم، بدرقه راهتان باد.

سید هاشم اورعی، رئیس انجمن انرژی بادی ایران