مقصر اصلی غفلت از انرژی تجدیدپذیر چه کسی است؟

به نام خدا
جستاری بر کسری تراز انرژی کشور از منظر بهره‌وری انرژی ؛
تسامح، ترک فعل یا عدم بازنگری در ماموریت‌های بازیگران
این عبارات محصول پرشسگری یک شهروند درجه سوم است! یک کارگر بازیافت پسماند. و جستار ذیل (با مفهوم بحث و تحقیق)، حق طبیعی این شهروند در پرشسگری است و نباید به‌اهانت ، تشویش اذهان ، دخالت بی‌مورد و فقدان دانش متبادر گردد. صرفا پرسش‌هایی بر مبنای مدارک، اسناد و ماموریت‌های بازیگران اصلی انرژی کشور است با رویکردی بدیع!
زنجیره تامین انرژی کشور (صرف نظر از تولید هسته‌ای) اکنون بر عهده چهار دستگاه اجرایی در مجموعه وزارت نیرو می‌باشد . که در صورت فقدان یا تعلل در عملکرد هر یک ، این زنجیره بصورت کامل قطع می‌گردد و در کوتاه مدت و میان مدت نیز سایر بازیگران"نمی‌توانند جایگزین این حلقه مفقوده گردند". (lost chain)
سه دستگاه " شرکت مادر تخصصی تولید ، انتقال و توزیع نیروی برق ایران(توانیر)" ، " شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی"و " شرکت مدیریت شبکه برق ایران " در قالب شرکت و بنگاه اقتصادی دولتی و یک سازمان دولتی بنام " سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق ایران (ساتبا)" متولیان صنعت برق کشور هستند . با نگرشی در اساسنامه‌های هر 4 دستگاه اجرایی سوالاتی در خصوص "مدیریت بهینه تولید ، انتقال و توزیع عادلانه انرژی در کشور" مطرح می‌شود.
۱- توانیر ؛ اصلی‌ترین رکن مدیریت انرژی کشور : در ماده ۲ اساسنامه آمده ؛ ‌هدف از تشکیل شرکت، ساماندهی فعالیت‌های تصدی دولت در زمینه بهره‌برداری و توسعه صنعت‌برق در چارچوب سیاست‌های وزارت نیرو، راهبری شرکتهای زیرمجموعه،افزایش بازدهی و بهره‌وری و استفاده‌مطلوب از امکانات صنعت برق کشور و درصورت لزوم انجام برخی فعالیت‌های عملیاتی و همچنین کارگزاری ‌وزارت نیرو برای انجام نظارت¬ها و تدوین برنامه‌ها می‌باشد.
ماموریت بهره‌وری در بند ۱۱ ذیل ماده ۷ با موضوع فعالیت شرکت با هدف بهینه سازی مصرف وکاهش مصارف غیر ضروری قید شده اما ماموریت اصلی شرکت بر اساس تولید ، انتقال و توزیع تبیین شده است و کیفیت این فرایندها که همان بهره‌وری انرژی اطلاق می-شود ، قانونا به¬عهده ساتبا می‌باشد که در بند سوم تشریح شده است؛
۲- شرکت مادر تخصصی برق حرارتی: اصلی‌ترین رکن تولید انرژی کشور : در ماده ۲ اساسنامه آمده ؛ هدف از تشکیل شرکت، ساماندهی فعالیت‌های تصدی دولت در زمینه تولید نیروی برق حرارتی متصل به‌شبکه انتقال و فوق توزیع برق کشور، راهبری شرکت‌های زیر مجموعه و برنامه‌ریزی، مدیریت توسعه و بهره‌برداری از نیروگاه‌های یاد شده در چارچوب سیاست‌های وزارت نیرو و تسهیل مشارکت بخش غیر دولتی در تولید برق حرارتی می‌باشد.
با این وظایف ، شرکت برق حرارتی یا سازمان توسعه برق ایران صرفا متولی تولید انرژی فسیلی است و در فرایندهای کیفی و توزیع عادلانه انرژی بر مبنای بهره‌وری نقش محوری ندارد؛
۳- شرکت مدیریت شبکه برق ایران اصلی‌ترین رکن راهبری و پایش تولید، انتقال و توزیع کشور: در ماده ۲ اساسنامه آمده ؛ راهبری و پایش بهره‌برداری از شبکه تولید و انتقال برق کشور به منظور حفظ پایائی و امنیت شبکه و تأمین‌مطمئن برق‌. فراهم ساختن امکان دسترسی به شبکه برق کشور برای متقاضیان اعم از دولتی یا غیردولتی‌، به منظور خریدو فروش و یا جابجایی (ترانزیت‌) برق‌. برقراری شرایط خرید و فروش رقابتی برق و ایجاد، اداره و توسعه بازار و بورس برق‌. اتخاذ تدابیر و انجام اقدامات لازم در راستای حصول اطمینان از تأمین برق‌، گسترش مشارکت بخش‌غیردولتی و توسعه رقابت در تولید و توزیع برق در چارچوب سیاستهای وزارت نیرو. مدیریت شبکه برق نیز صرفا نقش مدیریت پارامترهای کمی صنعت را ایفا می‌کند و در فرایندهای کیفی موثر نیست.
۴- سازمان سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق(ساتبا) اصلی‌ترین رکن مدیریت بهره‌وری و توزیع عادلانه انرژی کشور : در ماده ۱ اساسنامه آمده ؛ به‌منظور ارتقای بهره‌وری انرژی و استفاده هرچه بیشتر از منابع تجدیدپذیر و پاک از طریق فراهم نمودن زیرساخت‌های لازم در کشور و افزایش بهره‌وری عرضه انرژی و کاهش تلفات انتقال، توزیع و مصرف انرژی در کشور و استفاده از روش‌های تولید برق تجدیدپذیر و پاک، «سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق» که در این اساسنامه به‌اختصار «سازمان» نامیده می‌شود، به صورت مؤسسه دولتی وابسته به‌وزارت نیرو تشکیل می‌شود.
" افزایش بهره¬وری عرضه انرژی و کاهش تلفات انتقال،توزیع و مصرف انرژی در کشور"و" به صورت مؤسسه دولتی"
کلمه کلیدی "توزیع عادلانه انرژی" ؛ از مصادیق توزیع عادلانه انرژی ، انجام ماموریت‌های محوله به‌ساتبا در سه فرایند زیر است:
۱- در فرایند تولید:ارائه راهکارهای کیفی در صنایع نیروگاهی از قبیل استانداردهای تجهیزات ، مدیریت زمان در تولید و تنظیم چرخه‌های تعمیر و نگهداری و اورهال نیروگاه‌ها و بالاخره تهیه راهکارهای عملی برای پیکسایی؛
۲- در فرایند انتقال:اصلاح شبکه انتقال برای تنظیم بهینه و پایدار فرکانس ، ارائه راهکارهای نگهداری تجهیزات شبکه شامل استانداردهای مرتبط و نگهداری از خطوط و پست‌ها؛
۳- در فرایند توزیع: حل معضل اصلی صنعت در کاهش تلفات شبکه،
سوال اول:مواد ۱ و ۲ اساسنامه ساتبا و توانیر در حوزه بهر‌ه‌وری تداخل در ماموریت دارند. چرا تولی‌گری حوزه بهره‌وری در انرژی کشور به‌ساتبا بصورت کامل اعاده نشده؟ در عودت طرح فهام با محوریت بهره‌وری انرژی از ساتبا به‌توانیر این امر کاملا مشهود است. و آیا احاله ماموریت اصلی ساتبا در قالب طرح فهام به‌توانیر به‌نوعی ترک فعل تعبیر نمی‌شود؟ در بند سوم ذیل ماده ۶ اساسنامه ساتبا آمده؛برنامه ریزی و نظارت بر پیاده سازی سامانه شبکه هوشمند برق در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط.آیا این بند در راستای طرح فهام قابل اجرا نبود؟ وچرا به‌توانیر احاله گردید؟
سوال دوم:میزان اثر بخشی ساتبا برای افزایش بهره‌وری عرضه انرژی و کاهش تلفات انتقال،توزیع و مصرف انرژی در کشور از زمان تاسیس (۵۶ ماه فعالیت) چقدر بوده؟ به‌عبارتی ساتبا چقدر توانسته در توزیع عادلانه انرژی بر مبنای نیازهای جامعه و اصلاح فرایندهای تولید و شبکه‌های انتقال و توزیع ، ماموریت و وظایف اصلی خود را ایفا نماید؟
سوال سوم: در شرایطی که در هفته گذشته عربستان سعودی بدون داشتن شرایط اقلیمی مناسب و زیرساخت‌های نیروی انسانی متخصص ،موفق به‌بهره‌برداری از بزرگترین مزرعه بادی خاورمیانه با ظرفیت ۴۰۰ مگاوات شده و امارات متحده عربی نیز در احداث مزارع خورشیدی در مقایسه با ایران بسیار موفقتر عمل نموده؛ آیا نقشه راه و چشم‌اندازی برای صنعت تجدیدپذیر پس از ۵۶ ماه فعالیت ساتبا تدوین شده است؟
سوال چهارم: چند درصد از تکالیف برنامه‌های پنجم و ششم توسعه توسط ساتبا محقق شده؟
سوال پنجم:با وجود توسعه چشمگیر نیروگاه‌های خورشیدی در امارات و سایر مناطق کویری جهان ، سال گذشته در کمال حیرت از سوی ساتبا اعلام شد که " احداث نیروگاه خورشیدی در کویر از ریشه غلط است" با عنایت به‌اینکه مطلع‌ترین متخصص کشور در این خصوص اظهار نظر نموده ؛ نقش R&D ساتبا در بررسی توجیه اقتصادی و فنی و زیست محیطی هر یک از منابع تجدیدپذیر چه بوده؟ و برای سرمایه‌گذار دفترچه راهنمایی در این خصوص ارائه شده ؟ و برای همین ادعای " از ریشه غلط بودن سولار در کویر" آیا محاسبات عددی و فنی توسط دفتر تحقیقات ساتبا قابل ارائه است؟به‌عبارتی این دفتر پس از برگزاری موفق وبینارهای تخصصی ، آیا مدل و خروجی مناسبی برای اقلیم ایران تهیه نموده؟
سوال ششم:با توجه به‌نقش بسیار اندک تجدیدپذیرها در سبد انرژی ایرانیان ؛ بمنظور تدوین سیاست‌های بهینه، آیا راهکارهای عملیاتی دیگر برای بهره‌وری در راستای پیکسایی شبکه و کاهش بار نیروگاه¬های کشور از طریق این صنعت تقریر شده؟
سوال هفتم:در قبوض مشترکان برق ، کسوراتی مختص ساتبا اعمال می‌شود؛
اول: بیست و پنج درصد (۲۵%) از مالیات موضوع ماده (۷) این قانون مالیات ارزش افزوده دریافتی از قبوض برق مشترکین، همزمان با دریافت توسط سازمان امور مالیاتی، به حساب ویژه‌ای نزد خزانه داری کل کشور واریز می‌گردد. خزانه‌داری کل کشور مکلف است مبالغ دریافتی هر ماه را تا پانزدهم ماه بعد به حساب سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق ایران (ساتبا) واریز نماید. عدم تخصیص مبلغ مذکور در حکم تصرف غیرمجاز در اموال عمومی است. صددرصد منابع دریافتی موضوع این ماده از طریق ردیف یا ردیف‌هایی که برای این منظور در قوانین بودجه سنواتی پیش‌بینی می‌شود، صرف خرید تضمینی برق تجدیدپذیر و پاک غیردولتی با اولویت مناطق محروم و روستاها می‌گردد.
دوم: سقف عوارض موضوع ماده (۵) قانون حمایت از صنعت برق کشور در سال ۱۴۰۰ مبلغ ۱۹۸۰۰ میلیارد ریال است که سهم ساتبا ۱۰۸۹۰میلیارد ریال است. این مبلغ از مشترکان برق کسر شده است.
آیا ساتبا شرعا و عرفا مکلف به¬پاسخگویی در قبال نتیجه این هزینه‌ها نیست؟ یعنی مشترک برق نباید آثار پرداخت عوارض را در پیشرفت صنعت تجدیدپذیرها لمس کند؟ و در حالی که از همه فاکتورهای علمی ، فنی، اقلیمی ، تخصصی ، تکنولوژی و منابع سخت¬افزاری و مغزافزاری از کشورهای منطقه بالاتر هستیم ، چگونه مشترکان صنعت برق (که همه مردم ایران را شامل می‌شوند)، شاهد سرعت غیرقابل تصور کشورهای منطقه در این صنعت باشند؟
سوال هشتم:در پنجسال اخیر ساتبا عملا به¬نوعی صندوق تضمینی خرید انرژی تجدیدپذیر تبدیل شده است. مانند صندوق تضمینی خرید محصولات کشاورزی ، گندم و چای . آیا مکانسیم قابل مانیتوری برای عدالت در پرداخت صورتحساب‌های تولیدکنندگان این صنعت تدوین شده است؟ آیا تقدم و تاخری در پرداخت صورت‌حساب‌های تولیدکنندگان بر اساس سلایق مدیریتی صورت می‌گیرد؟ با عنایت به انباشت بدهی‌های ساتبا ؛ بطور مثال اگر قرار باشد منابع محدود بین تولیدکننده گم‌نام همدانی و مپنا باشد، کدام اولویت دارند؟ مپنایی که مدیرعامل آن شائبه وزیر آتی را داشته؟ یا تولید کننده مقروض سیستم بانکی؟
سوال نهم:صرف نظر از Vision & Mission مبهم ساتبا و عدم توفیق در برنامه‌های پنجم و ششم توسعه ؛ آیا این سازمان در خصوص سیاست‌های کلی نظام درزمینه انرژی موفق عمل نموده؟
رشتچی(حنیفه‌پور)

آقای اورعی ! انتقادات شما وارد است اما راه حلی ارایه نکرده اید .

اشکال مهم در اساسنامه ساتبا که مصوبه مجلس است میباشد.
طبق این مصوبه کل درآمدها و اعتبارات در اختیار ساتبا است بدون اینکه وظیفه ای در اجرا داشته باشد و گردش مالی طولانی را ایجاد کرده است.
در زمان تصویب تذکر داده شد ولی جاه طلبی معاون وقت مانع شد