اکونومیست: یارانه‌های انرژی را قطع کنید

تخصیص یارانه به خصوص در کشورهای غیردموکراتیک به عنوان ابزاری برای حفظ ثبات اجتماعی استفاده می شود. اما در شرایطی که قیمت انرژی طی دهه 2000 میلادی افزایش یافت، هزینه این بزل و بخشش ها هم بالا رفت. بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، ارزش یارانه های سوخت فسیلی در جهان طی سال های 2007 تا 2013 معادل 60 درصد افزایش یافت و در نهایت به 550 میلیارد دلار رسید. این هزینه ها در بسیاری از کشورها مخارج خدمات درمانی یا تحصیلات را تحت الشعاع قرار داد.

برخی دولت های فقیرتر نتوانستند دست به چنین سخاوتمندی های بزنند و علیرغم قیمت های بالا، یارانه های قطع کنند. قیمت نفت سفید در یمن ظرف یک سال (از 2011 تا 2012) دو برابر شد. این در حالی است که اردن در سال 2012 یارانه های سوخت را به طور کامل حذف کرد. اما بسیاری دولت ها اینکه شهروندان خود را در معرض گرمای کامل بازار انرژی قرار دهند را خطرناک ارزیابی می کنند.

حال که قیمت ها رو به کاهش است قطع یارانه ها آسانتر خواهد بود: تفاوت قیمت بازار آزاد و قیمتی که یک شهروند انتظارش را دارد، کاهش یافته است. دولت مصر یارانه بنزین و دیزل که در سال 2012 به ارزش 10 درصد تولید ناخالص داخلی اش بود را کاهش داده است. این اقدام باعث شد قیمت دیزل در ماه جولای 64 درصد و قیمت بنزین 60 درصد افزایش بیابد. اندونزی طی ماه جاری میلادی یارانه بنزین را به طور کامل حذف کرد و هند نیز به کنترل قیمت دیزل پایانه داده است.

جیم کران از دانشگاه رایس معتقد است در کشورهای صادرکننده نفت که بسیار بخشنده هستند (خاورمیانه و شمال آفریقا نیمی از یارانه های انرژی جهان را ارائه می دهند)، مردم راحت تر با کاهش بودجه کنار می آیند چراکه اقتصاد کشورشان به صورت یک کل، با قیمت های پائین درگیر است. با این حال قیمت پائین انرژی، یارانه ها را هم ارزان می کند و همین مسئله باعث می شود که تصمیمات سختی از این دست به تعویق افتد. بر اساس بررسی که کران انجام داده تنها تعدادی از 19 کشور صادرکننده نفت در سال 2014 اقدام به کاهش یارانه ها کردند.

صندوق بین المللی پول در پیش شرط های خود برای ارائه کمک مالی به کشور جنگ زده اوکراین، خواستار افزایش قیمت گاز داخلی شده است. چنین اقدامی می تواند به کاهش کسری بودجه هنگفت شرکت دولتی «نفت و گاز» اوکراین که سال ها است گاز طبیعی را به یک پنجم قیمتی که آن را خریداری می کند در اختیار مصرف کنندگان اوکراینی قرار می دهد، کمک کند.

در این میان برخی کشورها هیچ اقدامی صورت نداده اند. یکی از قابل توجه ترین دول عقب مانده در این زمینه روسیه است که یارانه های انرژی اش در سال 2013 برای گاز و برق هزینه ای 40 میلیارد دلاری داشت. بر اساس گزارش جیمز هندرسون از موسسه انرژی آکسفورد، قیمت گاز صنعتی و گاز خانگی طی سال 2014 ثابت مانده و احتمال اینکه طی سال جاری تغییر کند، بسیار کم است. افزایش قیمت انرژی می تواند محبویت ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه را در این مقطع خطرناک تقلیل دهد.

کاهش یارانه های مصرفی در زمان افت قیمت ها ممکن است منطقی به نظر برسد اما درست در همین زمان است که شرکت های انرژی برای رفع نیازهای خود به دولت رو می کنند. دول عضو گروه 20 سالانه 88 میلیارد دلار صرف حمایت از اکتشاف سوخت های فسیلی می کنند. این رقم ممکن است افزایش بیابد. جورج آزبورن، وزیر دارایی انگلیس در ماه دسامبر از کاهش مالیات شرکت های نفتی برای حمایت از صنعت نفت و گاز در دریای شمال خبر داد. در همان ماه پوتین مجبور شد به روسنفت، شرکت بزرگ نفتی روسیه که از کاهش بهای روبل ضربه خورده، کمک کند. آمریکا نیز با اعطای یارانه های سخاوتمندانه به بخش اکتشاف و تولید نفت و گاز، از دیگر متخلفان است. اما به طور کلی هنوز مشخص نیست که قیمت های پائین منجر به اصلاحات می شود یا به تعویق انداختن اصلاحات از سوی دولت ها را آسانتر می کند.  /فرارو